Άγχος και παιδί

Έρευνες έχουν δείξει ότι το 10-20% των παιδιών σχολικής ηλικίας εμφανίζουν κάποια μορφή άγχους που οδηγεί σε δυσλειτουργία ή προκαλεί αίσθημα δυσφορίας. Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό, καθώς, ας μην ξεχνάμε, αναφερόμαστε στον παιδικό και εφηβικό και όχι στον ενήλικο πληθυσμό. Τι εννοούμε όμως όταν αναφέρουμε τη λέξη “άγχος”;

Το άγχος ορίζεται ως μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση που εκδηλώνεται ως αντίδραση σε προκλήσεις ή κινδύνους του περιβάλλοντος. Όλοι αισθανόμαστε άγχος κάποιες φορές και σε αρκετές περιπτώσεις το άγχος αυτό μπορεί να φανεί και ευεργετικό, καθώς κρατάει σε εγρήγορση τον οργανισμό μας και μας βοηθάει να ανταπεξερχόμαστε σε δύσκολες ή απαιτητικές καταστάσεις. Πότε όμως το άγχος μπορεί να αρχίσει να είναι ανησυχητικό;

Δύο είναι τα διαγνωστικά κριτήρια που διαφοροποιούν το δημιουργικό από το παθολογικό άγχος: η ένταση και η διάρκειά του. Αν λοιπόν αγχωνόμαστε πολύ συχνά και με τρόπο που καταλήγει να μας εμποδίζει να φέρουμε εις πέρας τις υποχρεώσεις μας ή εάν αγχωνόμαστε για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα όταν πρόκειται να έρθουμε αντιμέτωποι με μία δοκιμασία, τότε ίσως να πρέπει να ερευνήσουμε λίγο περισσότερο τον ρόλο που διαδραματίζει το άγχος στη ζωή μας.

Οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην παρατήρηση των παιδιών τους προκειμένου να μπορέσουν να διακρίνουν τα σημάδια του άγχους καθώς πολύ συχνά τα ίδια τα παιδιά δεν είναι σε θέση να λεκτικοποιήσουν αυτό που τους συμβαίνει. Ειδικότερα, τα παιδιά και τα άτομα πρώτης εφηβικής ηλικίας δεν αναγνωρίζουν ότι η αγχώδης αντίδρασή τους είναι υπερβολική ή μπορεί και να μην αντιλαμβάνονται ότι δυσφορούν εξαιτίας αυτής. Με άλλα λόγια, το άγχος στα παιδιά πολύ συχνά “μεταμφιέζεται” και αποτελεί το κρυμμένο αίτιο πίσω από συγκεκριμένες συμπεριφορές.

Ποιες είναι λοιπόν οι συμπεριφορές αυτές, ποια είναι τα συμπτώματα του άγχους σε παιδιά και εφήβους;

• – Ρουφούν επίμονα τον αντίχειρά τους
• – Σκαλίζουν τη μύτη τους
• – Παίζουν επίμονα με τα μαλλιά τους
• – Τρώνε τα νύχια τους
• – Αρνούνται το φαγητό
• – Παρουσιάζουν αλλαγές στον τρόπο και τις ώρες του ύπνου
• – “Βρέχουν” το κρεβάτι τους
• – Εμφανίζουν σωματικά συμπτώμτα με πιο συνήθη τα εξής: στομαχόπονοι, κεφαλαλγίες, εμετοί, ταχυκαρδία, δύσπνοια, ζαλάδα, λιποθυμία, πόνο ή πλάκωμα στο στήθος
• – Αναπτύσσουν τραυλισμό
• – Έχουν δυσκολία συγκέντρωσης
• – Δυσκολέυονται να ολοκληρώσουν τις σχολικές εργασίες
• – Παρουσιάζουν πτώση της σχολικής επίδοσης
• – Λένε ψέματα
• – Έχουν σκαμπανεβάσματα στη διάθεσή τους
• – Παρουσιάζουν ξαφνική και έντονη κινητικότητα
• – Παρουσίαζουν εκνευρισμό και εκρήξεις οργής
• – Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
• – Παρουσιάζουν δυσλειτουργία στις κοινωνικές τους σχέσεις
• – Κλείνονται στον εαυτό τους και οδηγούνται στην κοινωνική απομόνωση

Όλες οι παραπάνω συμπεριφορές μπορεί να οφείλονται στο άγχος του παιδιού ή του εφήβου και να πάψουν όταν η πηγή του άγχους αυτού εντοπιστεί και απαλυνθεί. Ποιες καταστάσεις όμως μπορούν ναπροκαλέσουν άγχος σε άν παιδί;

• – Το άγχος αποχωρισμού
• – Ο ερχομός ενός νέου μέλους στην οικογένεια
• – Οι διαφωνίες των γονέων ή το διαζύγιο
• – Μία σοβαρή ασθένεια ή και απώλεια
• – Τα ακατάλληλα θεάματα (τηλεόραση, inernet, ηλεκτρονικά παιχνίδια)
• – Το σχολικό άγχος

Όταν ένα παιδί εκτίθεται σε τέτοιες καταστάσεις είναι περισσότερο επιρρεπές στην ανάπτυξη κάποιας αγχώδους διαταραχής. Τι μπορούν λοιπόν να κάνουν οι γονείς ώστε να μειώσουν το άγχος του παιδιού; Έρευνες αλλά και η κλινική πράξη έχουν δείξει ότι στη μείωση του άγχους βοηθάνε τα εξής:

• – Σωστή διατροφή
• – Άθληση
• – Ύπνος
• – Στήριξη φιλικών σχέσεων
• – Κανόνες και όρια
• – Πρόγραμμα για τις σχολικές εργασίες
• – Τόνωση της αυτοεκτίμησης
• – Εστίαση στη μοναδικότητα και απιφυγή συγκρίσεων
• – Αποφυγή σύνδεσης σχολικής επίδοσης και προσωπικότητας
• – Χαλαρωτικές δραστηριότητες
• – Αφιέρωση χρόνου για συζήτηση και παιχνίδι
• – Ειλικρινείς συζητήσεις για το συναίσθημα των γονιών αλλά και των παιδιών

Κλείνοντας αυτή την ενότητα αξίζει να θυμόμαστε ότι το άγχος είναι μέσα στη ζωή μας, αλλά μέσα στη ζωή μας μπορούμε να βάλουμε και τους τρόπους αντιμετώπισής του!

Πηγή: http://agalia.edu.gr