ΕΛΚΕΘΕ: Σε παρακολούθηση οι ρύποι αναδυόμενης ανησυχίας στις ελληνικές θάλασσες

Στόχος του προγράμματος που θέτει το ΕΛΚΕΘΕ και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μετά τη μελέτη και αξιολόγηση να ληφθούν μέτρα για την Καλή Περιβαλλοντική Κατάσταση (GES) στη θάλασσα και την εφαρμογή των θαλάσσιων στρατηγικών (όπως MSFD/WFD). Η ροή εργασιών (workflow) του προγράμματος απεικονίζεται στο Σχήμα 1.

 Σχήμα 1. Ροή εργασιών του προγράμματος CONTRAST

Το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας θα αναπτύξει και θα υλοποιήσει ένα Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Αξιολόγησης και Παρακολούθησης (IAF) ρύπων αναδυόμενης ανησυχίας. Στον Ελληνικό χώρο, οι ρύποι με αναδυόμενη ανησυχία θα μελετηθούν στον Σαρωνικό κόλπο, ενώ για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στη βιοδιαθεσιμότητα και τοξικότητά τους, θα χρησιμοποιηθούν οι παράμετροι της κλιματικής αλλαγής που παρακολουθούνται τις τελευταίες δεκαετίες στον σταθμό συνεχούς παρακολούθησης του ΕΛΚΕΘΕ που βρίσκεται στο κρητικό πέλαγος.

Το πρόγραμμα CONTRAST θα δώσει προτεραιότητα σε ρύπους που αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για τη θαλάσσια ζωή με βάση την επίδρασή τους στους οργανισμούς. Επιπλέον, θα προσδιοριστεί ποιοι από τους ρύπους αυτούς θα πρέπει  να μελετηθούν διεξοδικότερα σε εργαστηριακά ελεγχόμενα πειράματα με σκοπό τη συσχέτιση με βιολογικά φαινόμενα και τη σύνδεση με τη θαλάσσια βιοποικιλότητα.

Για την αξιολόγηση των βιολογικών επιπτώσεων, θα χρησιμοποιηθούν βιοδοκιμές in silico, in vitro και in vivo για τον προσδιορισμό των κύριων μηχανισμών τοξικότητας των ρύπων που θα επιλεχθούν αλλά και το πως επιδρούν στη φυσιολογία των οργανισμών.

Μια σειρά μελετών θα λάβει χώρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να δοκιμαστεί η προτεινόμενη μέθοδος αξιολόγησης των επιπτώσεων των χημικών ουσιών (συμπεριλαμβανομένων των αναδυόμενων ρύπων) για ενδεικτικά είδη (bioindicators) και τη βιοποικιλότητα.

Επιπρόσθετα, οι επιστήμονες θα διερευνήσουν τις επιπτώσεις των ρύπων στη θαλάσσια βιοποικιλότητα χρησιμοποιώντας προηγμένες προσεγγίσεις γονιδιώματος (eDNA), μεταγραφικής (αλληλουχίας), φασματομετρίας μάζας και κυτταρομετρίας (ροής εικόνας) σε βενθικές και πελαγικές κοινότητες.

Επιπλέον, θα αξιολογηθούν οι επιδράσεις των παραμέτρων της κλιματικής αλλαγής (π.χ. θερμοκρασία, pH, αλατότητα) στη διασπορά, την κυκλοφορία, τη κατάληξη των ρύπων, όπως επίσης και στη βιοδιαθεσιμότητα και τοξικότητά τους στους θαλάσσιους οργανισμούς.

Τέλος, θα αναπτυχθούν και θα εφαρμοστούν μοντέλα κυκλοφορίας για τη χαρτογράφηση της κατανομής και της διασποράς επιλεγμένων ρύπων στις ευρωπαϊκές θάλασσες.

Εκτός από το ΕΛΚΕΘΕ, στο πρόγραμμα συμμετέχουν άλλα οχτώ ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα (όπως NIVA, EV ILVO, CEFAS, IFREMER, OGS, CSIC, IMR, UGOT).