Αρχική Special Topics Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας: Ζούμε άραγε τη δυστοπική πρόβλεψη του Όργουελ;

Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας: Ζούμε άραγε τη δυστοπική πρόβλεψη του Όργουελ;

Άρθρο του μελετητή και συγγραφέα Κώστα Δούκα για τα δεινά της απλοποίησης της ελληνικής γλώσσας.

0
ελληνικη γλωσσα
Διαφήμιση

Από το 2017 καθιερώθηκε και γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, συνδεδεμένη με την ημερομηνία θανάτου του Διονύσιου Σολωμού (9 Φεβρουαρίου 1857)

Όπως αναφέρεται στη σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας
«Με την θέσπιση αυτής της παγκόσμιας ημέρας επιδιώκεται η ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εδραίωση τόσο του ευρωπαϊκού όσο και του παγκόσμιου πολιτισμού.

Η ελληνική γλώσσα κατά την αρχαιότητα ευτύχησε να καταστεί φορέας μορφοποίησης και μεταβίβασης σημαντικών επιστημονικών θεωριών, φιλοσοφικών θεωρήσεων και λογοτεχνικών κειμένων. Στην ελληνική γράφτηκαν λίγο αργότερα τα πιο σημαντικά κείμενα του Χριστιανισμού για να διαδοθούν σε ολόκληρο τον κόσμο. Στο διάβα των αιώνων υπήρξε καθοριστική η συμβολή της ως μέσου αποθησαύρισης και διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού και επιβιώνει ως τις μέρες μας, στη νεότερη εκδοχή της, ως μια από τις μακροβιότερες ζωντανές γλώσσες παγκοσμίως»

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, δημοσιεύουμε άρθρο του μελετητή και συγγραφέα Κώστα Δούκα για τα δεινά της απλοποίησης της ελληνικής γλώσσας.

αρχαια ελληνική γλώσσα1

του Κώστα Δούκα

Νηποιοποιεῖται ἡ γλῶσσα μας

Ζούμε άραγε τη δυστοπική πρόβλεψη του Όργουελ (1984) περί γλωσσοκαθάρσεως και…«Αστυνομίας Σκέψης»;

῾Ο πολυδισεκατομμυριοῦχος ῍Ελντον Μάσκ, ὑπερασπιζόμενος τήν σημασία τῆς ἐλευθερίας τοῦ λόγου στό «τουΐτερ» πού εἶναι πιά στήν ἰδιοκτησία του, εἶπε πρό ἡμερῶν μιά μεγάλη κουβέντα: Ἂν δέν ὑπάρχουν λέξεις, δέν ὑπάρχουν σκέψεις, κι ὃταν δέν ὑπάρχουν σκέψεις, δέν ὑπάρχουν δράσεις.

Κατά παράδοξη συγκυρία, τό ἲδιο περίπου εἶπε πρίν ἀπό 47 χρόνια, ἀλλά μέ…δικά του λόγια, ὁ Τζόρτζ  Ὂργουελ στό δυστοπικό του μυθιστόρημα «1984», στό ὁποῖο περιγράφει ἓνα ὁλοκληρωτικό ἀστυνομικό κράτος, ὃπου τά πάντα τελοῦν ὑπό τήν ἐφιαλτική παρακολούθηση τοῦ Μεγάλου Ἀδελφοῦ. Στό τέλος τοῦ πολύκροτου βιβλίου ὁ Ὂργουελ ἀναφέρει ὃτι γιά νά ἐπιβληθεῖ ὁ παγκόσμιος ὁλοκληρωτισμός, πρέπει νά ἐπινοηθεῖ μία νέα γλῶσσα, πού τήν ὀνόμασε «Ἂγγσος». Αὐτή ἡ γλῶσσα περιελάμβανε τίς λιγώτερες δυνατόν λέξεις, χωρίς γραμματική, χωρίς συντακτικό, χωρίς δυνατότητα ἒκφρασης πολιτικῶν πεποιθήσεων, χωρίς ἐλευθερία σκέψεως.

Ἡ λέξη δημοκρατία ἀπαλείφθηκε τελείως στήν φανταστική ἢπειρο Ὠκεανία. Ἡ ἐλευθερία ἀπέκτησε δεσμά. Μποροῦσες νά λές ὁ στρατιώτης εἶναι ἐλεύθερος ὑπηρεσίας  ἢ ὁ δρόμος εἶναι ἐλεύθερος. Ἂν ὃμως ὁ πολίτης τολμοῦσε νά χρησιμοποιήσει τήν διανοητική ἒννοια τῆς ἐλευθερίας, λέγοντας εἶμαι ἐλεύθερος, συλλαμβανόταν ἀπό τήν…Ἀστυνομία Σκέψης. Ἡ Παλαιά Ὁμιλία (Old Speech) πρέπει νά ξεχασθεῖ καθώς καί κάθε αἰρετική σκέψη. Ἡ Νέα Ὁμιλία, (New Speech, ὃπως λέμε New Reset), πού στηρίχθηκε στήν ἀγγλική, μειώνει στό ἐλάχιστο τήν ἐκλογή τῶν λέξεων. Οἱ ἀντίθετες λέξεις καταργοῦνται βάζοντας μπροστά τό ἀρνητικό μόριο μή: Καλός, μηκαλός (ἀντί κακός), κρύος μηκρυός. Τά παραθετικά ἐπίσης καταργοῦνται. Κρύος, δίσκρυος, τρίσκρυος. Ἐπίσης ἦταν δυνατόν νά τροποποιηθεῖ ἡ ἒννοια σχεδόν ὃλων τῶν λέξεων μέ τήν προσθήκη προθέσεων, ὃπως πρό, μετά, ἂνω, κάτω.

ancientbook 1024x576

Ὁ πληθυντικός τῶν λέξεων πρέπει νά σχηματιζόταν πάντα μέ τήν προσθήκη τοῦ -οι στό τέλος ἀνάλογα μέ τήν περίπτωση. Ἒτσι ὁ πληθυντικός τῶν λέξεων μάρτυρας, κέφτης, τίγρις, λέων γίνονταν μάρτυροι, κλέφτοι, τίγρες, λέοντοι. Αὐτά εἶναι τά ἐλάχιστα «τέρατα καί σημεῖα» τῆς εἰδικῆς ἐπεξεργασίας μέ τόν κωδικό γλωσσοκάθαρση, δηλαδή τήν κάθαρση τῆς γλώσσας μέ συνακόλουθο τόν νοῦ. Ὃσο λιγότερο κουράζεται γιά νά ἀρθρώσει λόγο, τόσο τό καλύτερο γιά τήν Νέα Ὁμιλία,καθώς ἡ γλῶσσα φτωχαίνει ἀπελπιστικά.

Ὃποιος ἒχει κατά νοῦ νά ἐπαναστατήσει δέν θά μπορεῖ νά τό κάνει, ἐπειδή δέν θά ὑπάρχει τό κατάλληλο γλωσσικό ὑλικό ὣστε νά ἀρθρώσει ἀντίλογο. Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Ἒλντον Μάσκ: Ὃταν δέν ὑπάρχουν λέξεις, δέν ὑπάρχουν σκέψεις, καί ὃταν δέν ὑπάρχουν σκέψεις, δέν ὑπάρχουν δράσεις.

Ἡ γλῶσσα, καί μάλιστα ἡ ἑλληνική, πού ἂλλοτε ὁμιλεῖτο <<μέ τό νί καί μέ τό σῖγμα>>, δηλαδή μέ ὃλους τούς κανόνες τῆς γραμματικῆς, νηπιοποιεῖται καθημερινά μέ τήν κατάργηση τῶν κανόνων τοῦ τονισμοῦ, τῶν κλίσεων, μέ τήν αὐθαίρετη περικοπή τῶν τελικῶν σῖγμα καί νί καί ἂλλες γλωσσικές ἀπρέπειες, πού ἐπισημαίνουμε συχνά ἀπό τίς στῆλες αὐτές, διότι θεωροῦμε ὃτι ἡ καταστροφή ἢ ἡ μετάλλαξη τῆς παναρχαίας γλώσσας μας ἀποτελεῖ μείζονα κίνδυνο, ἀνάλογο ἐκείνου τῆς ἀπωλείας ἐθνικῆς κυριαρχίας.

Μέσα σέ ὃλα αὐτά τά δεινά ἒρχονται καί τά greeklish τοῦ διαδικτύου, πού τό λέμε ἲντερνετ, τόν σύνδεσμο μέ αὐτό τό λέμε link, τό μετακατοχικό δελτίο τροφίμων λέγεται τώρα food pass, ὁ μηχανισμός ἀναζήτησης λέγεται browser, ἡ προσφυγή στόν δῆμο my dimos, ἡ φορολογία εἰσοδήματος λέγεται taxis net, τό ἐπίδομα πετρελαίου θέρμανσης λέγεται fuel pass,ἡ ἀναφορά στόν κρατικό μηχανισμό λέγεται gov.gr (ἂν καί τό gov. δέν εἶναι ἂλλο ἀπό τό ὁμηρικό κυβερνήτης, πού κι αύτό παράγεται ἀπό τήν κύβη πού σημαίνει κεφαλή), ἡ ἠλεκτρονική τάξη λέγεται e-class, ἡ ἱστοσελίδα λέγεται site, ἡ εἰσαγωγή στό διαδίκτυο λέγεται web κλπ. Σαχλά ρήματα μπαίνουν στήν καθημερινἠ μας ὁμιλία, ὃπως γκουγκλάρω, σερφάρω, τουϊτάρω, τρολάρω κλπ. Ὃλα τείνουν στήν νηπιοποίηση τῆς γλώσσας καί στήν κατάργηση τῶν κανόνων γραμματικῆς καί συντακτικοῦ. Καθημερινά ἐπαληθεύεται ὁ Ὂργουελ, καθώς οἱ λέξεις γίνονται συντετμημένες καί σύντομες ὣστε νά μποροῦν νά προφερθοῦν γρήγορα καί ἡ ἠχώ τους σέ ἒννοιες νά εἶναι ὃσο γίνεται πιό περιορισμένη (<<τοῦ πάτερ Ἀντώνιου ἀντί τοῦ πατρός>>, << τῶν ἀποσχισθέντων περιοχῶν, ἀντί ἀποσχισθεισῶν>>, <<δέν ὑπῆρχε κάτι τό ὑπολήψιμο ἀντί ἐπιλήψιμο>>, ὑπῆρξαν συγκεκριμένες καί ἀκριβές πληροφορίες ἀντί ἀκριβεῖς>>, <<ἡ Βενιαμίν τῆς παρέας>> κλπ).

Ὁ πολίτης πρέπει πλέον νά σκέπτεται σάν νήπιο, ὣστε ἡ μακροβιότητα τῆς κάθε κυβερνήσεως, κάθε χώρας, νά εἶναι ἐξασφαλισμένη. Ἐμεῖς οἱ Ἓλληνες δέν πρέπει νά ἐπιτρέψουμε νά ἰσχύσει ἡ ἀρχή τῆς ἣσσονος προσπαθείας στόν λόγο. Καί ὁ μόνος τρόπος εἶναι νά ἀσχολούμεθα σοβαρά μέ τήν γλῶσσα μας, νά ἐτυμολογοῦμε λέξεις, νά μαθαίνουμε καί νά χρησιμοποιοῦμε τά παράγωγα τῶν λέξεων, νά ἐπισημαίνουμε τήν χρῆσι ἑλληνικῶν λέξεων ἀπό τίς εὐρωπαϊκές γλῶσσες καί νά ἐκθέτουμε ὃσους ἐπιχειροῦν, συνειδητά ἢ ἀσυνείδητα, τήν καθημερινή κακοποίηση καί φτωχοποίηση τῆς γλώσσας μας.

Κώστας Δούκας

 

Ο Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος  (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας  (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σε πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.

 

 

Διαφήμιση