Μελέτη ΙΟΒΕ-ΤτΕ: Δρόμος χωρίς επιστροφή η Κλιματική αλλαγή – 701 δις(!) το κόστος για την Ελλάδα

Της Αγγελικής Γυπάκη

Με έμφαση στην ανάγκη προσαρμογής πέραν τον μέτρων μετριασμού των συνεπειών στην κλιματική αλλαγή παρουσιάστηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος η μελέτη του ΙΟΒΕ με την υποστήριξη της ΤτΕ με θέμα: «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: Προκλήσεις και προοπτικές για την ελληνική οικονομία».

«Όταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνουν η καθημερινότητά μας, τότε δεν θα υπάρχει δρόμος επιστροφής στην κανονικότητα του κλίματος». Και τι σημαίνει αυτό? Ότι πρέπει να γίνουμε τουλάχιστον «φειδωλοί στη χρήση των φυσικών πόρων και στην κατανάλωση ενέργειας».

Αυτό δήλωσε εμφατικά για μια ακόμη φορά ο Χρήστος Ζερεφός και σ’ αυτό συγκλίνουν όλες σχεδόν οι απόψεις των ειδικών επιστημόνων που συμμετείχαν την Τρίτη 14  Φεβρουαρίου 2023 στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος, για την παρουσίαση της μελέτης από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), με την υποστήριξη της Τράπεζας της Ελλάδος με θέμα «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: Προκλήσεις και προοπτικές για την ελληνική οικονομία».

Ελλάδα και κλιματική αλλαγή -Κόστος & χρηματοδότηση

Η μελέτη αναφέρεται μεταξύ άλλων στις προκλήσεις που απορρέουν από την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή για την ελληνική οικονομία και τις προοπτικές αύξησης της χρηματοδότησης των σχετικών δράσεων.

Σύμφωνα με την μελέτη, «η χώρα πλήττεται ήδη από ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία αναμένεται να ενταθούν στο μέλλον. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, εκτιμάται ότι έως το 2100, το ΑΕΠ της χώρας μπορεί να υποστεί μια ετήσια μείωση έως και 6% εάν δε ληφθούν μέτρα μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, το οποίο μεταφράζεται σε σωρευτικό κόστος €701 δισ. Το κόστος αυτό μπορεί να μειωθεί κατά μέχρι και €123 δισ. εάν ληφθούν μέτρα προσαρμογής, επομένως η ανάγκη για τη λήψη τους είναι επιτακτική.

Η χρηματοδότηση της προσαρμογής στην Ελλάδα γίνεται σχεδόν αποκλειστικά από δημόσιους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, μέσω προγραμμάτων που αφορούν γενικότερα στην προστασία του περιβάλλοντος και σε δράσεις για το κλίμα (π.χ. νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, Ελλάδα 2.0 και Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης). Σημειώνεται πως αν και δεν υπάρχει ξεχωριστός προϋπολογισμός στα παραπάνω προγράμματα για έργα προσαρμογής έχουν δεσμευθεί πόροι για έργα που θα ενισχύσουν την ικανότητα προσαρμογής της χώρας στην κλιματική αλλαγή (π.χ. έργα πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων). Ειδικότερα, έως και τον Οκτώβριο του 2022 το πρόγραμμα Ελλάδα 2.0 είχε εντάξει έργα προσαρμογής συνολικού προϋπολογισμού €1,8 δισ. Παράλληλα, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE χρηματοδοτεί την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής με το στρατηγικό πρόγραμμα LIFE IP AdaptInGR (προϋπολογισμός €14,2 εκατ.).

Στην Ελλάδα, η ασφάλιση για τον κλιματικό κίνδυνο δεν είναι ακόμα υποχρεωτική. Στο προσχέδιο του νέου Κλιματικού νόμου συμπεριλαμβανόταν άρθρο το οποίο προέβλεπε την υποχρεωτική ασφάλιση των νέων κτηρίων που βρίσκονται σε ζώνες υψηλής τρωτότητας. Ωστόσο, στο τελικό σχέδιο του Νόμου, το σχετικό άρθρο αποσύρθηκε καθώς τέθηκαν θέματα που σχετίζονται, συν τοις άλλοις, με την πιθανή σημαντική αύξηση των ασφαλίστρων εξαιτίας της περιορισμένης βάσης ασφάλισης, με θέματα κοινωνικής ισότητας και λοιπά».

Δρόμος χωρίς Επιστροφή

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο κ. Χρήστος Ζερεφός  ανέφερε πως όταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνουν η καθημερινότητά μας, τότε δεν θα υπάρχει δρόμος επιστροφής στην κανονικότητα του κλίματος που γνωρίζαμε και πως χρειάζεται να γίνουμε φειδωλοί στη χρήση των φυσικών πόρων και στην κατανάλωση ενέργειας. Από τη μεριά του ο κ.Αναστάσιος Ξεπαπαδέας ανέδειξε τη σημασία της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή τονίζοντας πως η προσαρμογή θα αποφέρει ένα τριπλό μέρισμα, με αποφυγή ζημιών και δημιουργία οικονομικού και περιβαλλοντικού οφέλους, ενώ παράλληλα σημείωσε το ρόλο των επενδύσεων στην προσαρμογή και το γεγονός πως οι επενδύσεις αυτές μπορούν να αποτελέσουν ατμομηχανή ανάπτυξης.

Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας και o Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής κ. Νίκος Βέττας.Τη μελέτη παρουσίασε ο κ. Ηλίας Ντεμιάν, Επικεφαλής του Τμήματος Περιβαλλοντικών Οικονομικών του ΙΟΒΕ.

Μετά από την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μελέτης συζητήθηκε η σημασία της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή για την Ελλάδα. Στη συζήτηση μετείχαν επίσης ο κ. Χρήστος Ζερεφός, Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Συντονιστής της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής(ΕΜΕΚΑ),Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή, ο κ. Αναστάσιος Ξεπαπαδέας, Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, Ομότιμος Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος της Συντονιστικής Ομάδας της ΕΜΕΚΑ, και η κα Θεοδώρα Αντωνακάκη, Διευθύντρια του Κέντρου Κλιματικής Αλλαγής και Βιωσιμότητας της Τράπεζας της Ελλάδος.

Τράπεζες και κυβερνήσεις για την προσαρμογή

Στον χαιρετισμό του ο κ.Γιάννης Στουρνάρας τόνισε ότι «είναι επιτακτική η ανάγκη έγκαιρης δράσης, πέρα από το  επίπεδο του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και στο επίπεδο της προσαρμογής σε αυτή την αλλαγή», κάνοντας ειδική αναφορά στη σημασία της αύξησης της χρηματοδότησης της πράσινης μετάβασης, η οποία μέχρι στιγμής προσανατολίζεται κυρίως στον μετριασμό και λιγότερο στην προσαρμογή. Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος αναφέρθηκε επίσης στον ενεργό ρόλο που έχουν αναλάβει οι κεντρικές τράπεζες στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, παράλληλα με τις κυβερνήσεις, που έχουν την κύρια ευθύνη για την ανάληψη δράσης και την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων.

Από τη μεριά του ο κ.Νίκος Βέττας στο χαιρετισμό του αναγνώρισε την κλιματική αλλαγή ως μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία, με κοινωνικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις και αναφέρθηκε στην ανάγκη μετατροπής της προσαρμογής σε αναπτυξιακή ευκαιρία και στη διασύνδεση με άλλες μεγάλες προκλήσεις, όπως η δυσμενής δημογραφική δυναμική και το υψηλό δημόσιο χρέος. Όπως περιγράφεται και στην νέα μελέτη του ΙΟΒΕ, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση επενδύσεων προσαρμογής, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, επιταχύνοντας τη χρήση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, όσο και των αγορών κεφαλαίου, αυξάνει την ανθεκτικότητα της οικονομίας στον κλιματικό κίνδυνο, ενώ παράλληλα δημιουργεί προστιθέμενη αξία και θέσεις εργασίας.

Περισσότερες πληροφορίες:

• Διαβάστε εδώ τον χαιρετισμό του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα.
• Διαβάστε την μελέτη στον ιστοχώρο του ΙΟΒΕ.