Τήν πετοῦν ἀπό τήν πόρτα καί τούς μπαίνει ἀπό τό…παράθυρο!

Του Κώστα Δούκα

Η ΤΡΙΤΗ ΚΛΙΣΗ ΕΚΔΙΚΕΙΤΑΙ ΤΟΥΣ ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟΥ.

Συμπληρώθηκαν 40 χρόνια ἀπό τόν Νοέμβριο τοῦ 1982, ὃταν ἡ κυβέρνηση τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου πού ἢθελε νά…τά ἀλλάξει ὃλα (μέχρι καί νά ἐπαναφέρει ἀκόμη καί τόν…σοσιαλιστικό μετασχηματισμό), κατάργησε τά πανάρχαιο πολυτονικό σύστημα καί καθιέρωσε τό μονοτονικό, πού δημιούργησε στρατειές ἀγραμμάτων σέ ὃλες τίς δομές τῆς δημόσιας διοίκησης, στήν παιδεία καί φυσικά στόν λαό.

Λίγοι νυσταλέοι βουλευτές τοῦ ΠΑΣΟΚ (πού διεκδικεῖ ἐκ νέου τήν ἐξουσία) μέ ὑπουργό τόν Λευτέρη Βερυβάκη, ψήφισαν μεταμεσονύχτια τό ὀλέθριο νομοσχέδιο, μέ τό πρόσχημα ὃτι καταργοῦν τά πνεύματα καί τούς τόνους γιά νά ἁπλοποιήσουν τήν γλῶσσα, πού τάχα εἶχε ἀρχίσει ἢδη νά τήν ἁπλοποιεῖ ὁ λαός ἀπό…μόνος του λέγοντας ἀντηλικακό καί ὂχι ἀνθηλιακό. Ἀλλά ὁ λαός ἢξερε τί ἒλεγε, διότι ὁ Ὃμηρος βάζει ψιλή στόν ἣλιο, πού τόν λέει ἠέλιον.

Ὃμως αὐτό ἦταν ἡ ἀφορμή γιά νά μεταβάλλουν δύο γενεές Ἑλλήνων σέ ἀγράμματους ἢ ἡμιμαθεῖς, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν ἐκπαιδευτικῶν. Διότι μέ τό ὀλέθριο μονοτονικό δέν καταργήθηκαν μόνο κάποιοι τόνοι, ἀλλά ἀχρηστεύθκαν ὃλοι οἱ μηχανισμοί μιᾶς ἂριστα νομοθετημένης γλώσσας, μέ ἀποτέλεσμα  ν᾽ἀκοῦμε καί νά διαβάζουμε ἀπό τίς τηλεοράσεις καί τά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης ἐκτρωματικά Ἑλληνικά, κακοτονισμένα, ἀνορθόγραφα καί σόλοικα, στά ὁποῖα ἀναφερόμαστε ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν καί μᾶς σηκώνεται ἡ τρίχα.

Η Γλώσσα…εξελίσσεται

Βεβαίως ἡ γλῶσσα ἀλλάζει μέ τήν πάροδο τῶν αἰώνων γιά νά έξυπηρετήσει τίς τρέχουσες άνάγκες, ἀλλά αὐτό ἐπιβάλλεται ἀπό τόν ἲδιο τόν λαό καί ἀπό τά πνευματικά σπλάγχνα του πού λέγονται ποιητές, συγγραφεῖς καί γενικά ἂνθρωποι τοῦ πνεύματος καί ὂχι ἀπό δαψιλῶς ἀμειβόμενες παρεοῦλες ψευδοδιανοουμένων πού ἐκτελοῦν κυβερνητικές καί διακυβερνητικές ἐντολές.

Γιά νά καταλάβει κάποιος τό κακό πού ἒχει γίνει στό γλωσσικό μέ τήν καθιέρωση τοῦ μονοτονικοῦ, δέν ἒχει παρά νά ἐντοπίσει τά γενεσιουργά αἲτια τῆς γλωσσικῆς μας ἀφασίας. Ἓνα ἀπό αὐτά εἶναι ἡ τρίτη κλίση, πού ἐκδικεῖται καθημερινά τούς μονοτονιστές, καθώς τούς φέρνει διαρκῶς σέ γλωσσικά ἀδιέξοδα.

Θ᾽ ἀσχοληθῶ λοιπόν σήμερα μέ τήν τρίτη κλίση, πού οἱ γλωσσοκατεδαφιστές τήν ἂφησαν νά…«σέρνεται» αὐτοβούλως, ὃπως τά ἀτίθασα ἂλογα στό ροντέο πού ρίχνουν κάτω τούς κάου μπόϋς, διότι καί οἱ πρῶτοι καί οἱ δεύτεροι δέν μπόρεσαν νά τιθασεύσουν τρίτη κλίση καί ἂλογα στίς ἐπιδιώξεις τους.

Δηλαδή οἱ γλωσσολόγοι διώχνουν τήν τρίτη κλίση ἀπό τήν πόρτα και αὐτή μπαίνει ἀνενόχλητη ἀπό…τό παράθυρο!

ΤΩΝ ΑΔΥΝΑΤΩΝ ΑΔΥΝΑΤΟΝ

ΝΑ ΕΞΟΒΕΛΙΣΘΕΙ Η ΤΡΙΤΗ ΚΛΙΣΗ

Ἡ τρίτη κλίση, πού περιλαμβάνει καί τά τρία γένη, ἀρσενικά, θηλυκά καί οὐδέτερα, ἒχει μεγάλο φάσμα λέξων τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, ἐνῶ ἡ πρώτη κλίση περιλαμβάνει μόνο ἀρσενικά καί θηλυκά πού λήγουν σέ –ας καί –ης (τά ἀρσενικά) καί σέ –α καί –η τά θηλικά. Οἱ ἀναθεωρητές τῆς γλώσσας «ἐρωτεύθηκαν» τήν πρώτη κλίση καί προσπάθησαν νά χωρέσουν σ᾽ αὐτήν τήν τρίτη κλίση καί νά μεταβάλλουν τήν θαυμάσια καί ἐκφραστική τρίτη κλίση σέ ἓνα εἶδος γλωσσικῆς πανάκειας πού θά τούς ἒλυνε ὃλα τά νεογλλωσσικά τους πειράματα. Τό μόνο πού κατόρθωσαν ἦταν νά δημιουργήσουν ἓνα πρωτοκλιτισμό πού τούς ἀφήνει κάθε τόσο ἐκτεθειμένους.

Ἒτσι ὁ χειμών ἒγινε χειμώνας, ὁ κρατήρ κρατήρας, ὁ Πλάτων  Πλάτωνας κλπ.

ὃμως τά τριτόκλιτα ὀνόματα φυλάσσουν γιά τούς γλωσσολόγους μας μία δυσάρεστη ἒκπληξη. Λέγονται καί περιττοσύλαβα ἐπειδή στίς ἂλλες κλίσεις παίρνουν μία συλλαβή περισσότερη ἀπό τήν ὀνομαστική. Παραδείγματα: Τό μάθημα τοῦ μαθήματος, τό μέλι τοῦ μέλιτος, τό δέλεαρ τοῦ δελέατος, τό ἂστυ τοῦ ἂστεος  κλπ. Τί γίνεται σ᾽ αὐτές τίς περιπτώσεις;

Οἱ ἀναθεωρητές γλωσσολόγοι τοῦ πολιτικοῦ κατεστημένου σκέφτηκαν νά τά κάνουν ὃλα πρωτόκλιτα, ἢ νά ὑπακούουν τέλος πάντων στήν πρώτη κλίση, ἀλλά αὐτό ἐστάθη ἀδύνατον. Μπορεῖ ὁ χειμών να ἒγινε χειμώνας, ὁ κρατήρ νά ἒγινε κρατήρας, ὁ ἣρως ήρωας κλπ. Ἀλλά ἡ ἰσχύς πῶς θά λεγόταν στήν γενική; Τό βρῆκαν: Ἡ «ισχή τῆς ισχής», ὃπως «ἡ φακή τῆς φακής». Τό μέλι ἂλλοτε γίνεται «του μελιού», ἂλλοτε δέν…κλίνεται καθόλου: Τό μέλι, τοῦ μέλι, ἀλλά οἱ νεόνυμφοι τούς ὑπενθυμίζουν ὃτι εἶναι τριτόκλιτο περιττοσύλλαβο, διότι κάνουν τόν μῆνα τοῦ μέλιτος. Αὐτό, λένε, εἶναι λόγια έκφραση. Κι ἒτσι ἐκφεύγουν τόν σκόπελο.

Πῶς ὃμως θά ἒλεγαν τό μάθημα στήν γενική; Τοῦ μάθημα; Ὂχι. Τοῦ μαθήματος λένε ὑποχρεωτικά. Ἒτσι τό ἂφησαν ἀπείραχτο. Ἀλλά τά δύσκολα ἀρχίζουν καί εἶναι πάρα πολλά. Τό ἂστυ, γενική τοῦ ἂστεως πῶς θά τό ἒλεγαν; Τοῦ «ἀστιού»;

Ἡ λέξη δέν προσφέρεται γιά μεταμφίεση. Ἒτσι τό ἀγνόησαν καί ἂφησαν τήν τριτόκλιτη περιττοσύλλαβη λέξη τό κλεινόν ἂστυ.

«Δυστύχημα»

Τό «δυστύχημα» γιά τούς μεταρρυθμιστές τῆς γλώσσας εἶναι ὃτι στήν τρίτη κλίση, ὃπως εἲπαμε, ὑπάρχουν πάρα πολλές λέξεις. Ἂλλες ἀπό αὐτές δέχονται τόν ἀναγκαστικό πρωτοκλιτισμό καί ἂλλες ὂχι. Ἒτσι ἒχομε: Ο Ἐλληνας, ο γίγαντας, ο τιτάνας, ο λιμένας, το χιόνι, το στάχυ, η πόλη, ο ἀγώνας κ.ἂ. Ἒτσι στόν βωμό τοῦ πρωτοκλιτισμοῦ θυσιάσθηκαν πολλές τριτόκλιτες λέξεις, πού στερήθηκαν στήν ὀνομαστική τό τελικό σῖγμα, ὃπως Ἀκρόπολις(η), δύμαμις(η), ἀπόφασις(η), ἀπαλλοτρίωσις(η) κ.ἂ. Κι ἀς λένε οἱ ξένοι Acropolis, crisis, hypothesis, metamorfosis κ.ἂ. Πολλές ὃμως λέξεις ἀντιστέκονται, ὃπως ὁ μύς, τό μάθημα (δέν μποροῦσε νά γίνη «τοῦ μαθήματου»), τό καθῆκον (δέν ἒγινε τοῦ «καθήκοντου»), τό γάλα (δέν ἒγινε τοῦ «γαλάτου» τό αἷμα  δέν ἒγινε τοῦ «αιμάτου», τό εἰσόδημα (δέν ἒγινε τοῦ «εισοδημάτου», τό ἒθνος, τό κρέας, τό δέλεαρ, τό ὓδωρ, τό δόρυ, τό φῶς, τό καθεστώς, τό σύνταγμα καί μυριάδες ἂλλες τριτόκλιτες λέξεις. Ἒτσι οἱ μεταρρυθμιστές κλίνουν τίς λέξεις αὐτές ὃπως ἀκριβῶς τίς ἒκλιναν οἱ ἀρχαῖοι Ἓλληνες. Αὐτό ἀποδεικνύει ὃτι ἡ γλῶσσα τῶν Ἑλλήνων εἶναι μία καί ἐνιαία, ἀρχαία καί νέα. Γι᾽αὐτό ἀκρότητες δέν χωροῦν. Οἱ βασικοί γλωσσικοί κανόνες δέν πρέπει νά καταργοῦνται.

Κι ἂν δέν ὑπῆρχε ἡ τεραστία εὐελιξία τῆς γλώσσας μας, ὣστε νά ἀντιμετωπίζει μέ κατανόηση ἀκόμη καί τούς ὑπονομευτές της καί νά τούς ἐπιτρέπει νά χρησιμοποιοῦν ἀκόμη καί στρεβλά γλωσσικά ἐπινοήματα καί σόλοικες λέξεις γιά νά ἐκφρασθοῦν, σήμερα θά εἲχαμε προχωρήσει ἀδίστακτα στήν συστηματικότερη κατεδάφισή της, (πού σήμερα πάντως ἐπιχειρεῖται μέ τά greeklish μέ τό πρόσχημα τῆς τεχνολογίας), καί θά μιλούσαμε μέ γρυλισμούς καί ὑλακές τύπου shvarkpof (ἑπτά σύμφωνα καί μόλις δύο φωνήεντα), ξεχνῶντας ἀκόμη καί τήν φωνηεντική γλῶσσα μας πού θέλει τήν Εὒβοια μέ πέντε φωνήεντα καί μόλις ἓνα σύμφωνο, ἢ τό νησί τῆς Κίρκης Αἰαία χωρίς κανένα ἀπολύτως σύμφωνο ἢ ἀκόμη καί ὁλόκληρες φράσεις μόνο μέ φωνήεντα, ὃπως οἲα Ἠώ, ὦ υἱέ, ἀεί εἶ (σάν τήν αὐγή, ὦ γιέ μου πάντα εἶσαι).

Οἱ δράστες τοῦ μονοτονικοῦ

Οἱ δράστες τοῦ μονοτονικοῦ πάντως περιφανεύονται γιά τά κατορθώματά τους νά γελοιοποιοῦν σέ κάθε εὐκαιρία μία ἂριστα νομοθετημένη γλώσσα, ὃπως εἶναι ἡ Ἑλληνική, ἡ ὁποία ἒχει γονιμοποιήσει καί ἀκόμη γονιμοποιεῖ τίς εὐρωπαϊκές διαλέκτους.

Ἀπελπίζονται ὃταν ἀδυνατοῦν νά ποῦν τό φρέαρ φρέαρο (συμβιβαζόμενοι μέ τό φρεάτιο πού τούς ἐξυπηρετεῖ καθημερινά), τό δέλεαρ δελέαρο, τό σύνταγμα τοῦ συνταγμάτου, τό εἰσόδημα τοῦ εἰσοδημάτου, τό γάλα τοῦ γαλάτου (ἀφοῦ καί οἱ ξένοι ἀκόμη παίρνουν τό «θέμα» γλακτ γιά νά ὀνομάσουν τήν σοκολάτα λάκτα κλπ.

Τό χρέος πῶς θά τό λέγανε ἂραγε; Χρέοτο μήπως; Τό θάρρος, τό μῖσος, τό σθένος, τό ὂφελος, τό πένθος (λέξη ὁμηρική), τό ὂνειδος, τό ἂνθος, τό ὓψος, τό τέλος καί χιλιάδες ἂλλες τριτόκλιτες καί δευτερόκλιτες λέξεις;

Ἡ ὀμορφιά καί ἡ ἐπιστημονική δομή τῆς γλώσσας μας ὀφείλεται στήν τρίτη κλίση καί σέ πολλούς ἂλλους γλωσσικούς κανόνες ἡλικίας ἂνω τῶν 30 αἰώνων πού οἱ ἒμμισθοι γλωσσολόγοι ἐστάθη τῶν ἀδυνάτων ἀδύνατον νά ἐξοβελίσουν, ὃπως ἡ θαυμάσια δοτική κλίση πού ὁ λαός μας χρησιμοποιεῖ καθημερινά κατά κόρον, (ἐν πάση περιπτώσει, δόξα τῶ Θεῶ, ἐν πρώτοις, λόγω τιμῆς κλπ.) πού ὀμορφαίνει τήν ζωή μας, οἱ κανόνες τονισμοῦ, ἡ μετοχή παθητικοῦ παρακειμένου (πού κρατάει ἀπό τήν Γραμμική Γραφή Β), καί ἂλλα γλωσσικά ἐπιτεύγματα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, μέ τά ὁποῖα θά ἀσχοληθοῦμε σέ προσεχῆ σημειώματά μας.

Καί ὁ ἒχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω.

Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος  (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας  (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σε πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.