Κλεμμένα σιτηρά από την Ουκρανία στην…Τουρκία. Ο οικονομικός πόλεμος Πούτιν

Πληθαίνουν τα στοιχεία σύμφωνα με την γερμανική ιστοσελίδα www.nzz.ch ότι η Τουρκία αγοράζει σιτηρά που έκλεψε η Ρωσία από την Ουκρανία. Η Άγκυρα το αρνείται  αλλά φέρεται να υπάρχουν στοιχεία ότι ρωσικά φορτηγά που μετέφεραν σιτηρά από την Κριμαία εκφορτώνονταν σε τουρκικά λιμάνια. Την ίδια στιγμή έρευνα της Ε.Ε. προϊδεάζει για «βαρύ ρωσικό χειμώνα» στην Ευρώπη και τον κόσμο από τον οικονομικό πόλεμο Πούτιν στην Δύση και την απειλή πείνας σε όλο τον κόσμο, που αναμένεται να φέρει δύσκολες στιγμές σε πολίτες και π πολιτικούς.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα «Το ρωσικό φορτηγό «Shibek Scholy» αγκυροβόλησε στα ανοιχτά του τουρκικού λιμανιού Karasu της Μαύρης Θάλασσας για έξι ημέρες στις αρχές Ιουλίου. Σε επιστολή της 1ης Ιουλίου, η ουκρανική κυβέρνηση ζήτησε από την Τουρκία να συλλάβει το πλοίο ως ύποπτο ότι μετέφερε παράνομα ουκρανικά σιτηρά από το κατεχόμενο λιμάνι του Μπερντιάνσκ.

Η τουρκική κυβέρνηση δεν σχολίασε δημόσια την υπόθεση, αλλά κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι το πλοίο δεν μπορούσε να προχωρήσει μέχρι να ελεγχθούν τα χαρτιά του. Το βαμμένο με μπλε χύδην φορτηγό παρέμεινε ακινητοποιημένο για μέρες στη θέα της ακτής». Ρεκόρ αποθεμάτων στην Ρωσία Ο επικεφαλής  του Κρεμλίνου Βλαντιμίρ Πούτιν εξέφρασε τη χαρά του σε μια συνάντηση υψηλόβαθμων εκπροσώπων των επιχειρήσεων στη Μόσχα στα μέσα Μαΐου: «Αν συμβεί αυτό που περιμένουμε, θα μπορούσε να είναι ένα νέο ρεκόρ στη ρωσική ιστορία». Διότι ο Πρόεδρος της Ρωσίας αναμένει νέα ρεκόρ στη συγκομιδή σιτηρών και ειδικότερα στις εξαγωγές σιταριού.Όπως αναφέρει η γερμανική ιστοσελιδα:«Το γεγονός ότι η Ρωσία μπορεί να πουλήσει τόσα πολλά σιτηρά φέτος δεν οφείλεται μόνο στις καιρικές συνθήκες, αλλά πιθανώς και σε μια μεγάλης κλίμακας επιδρομή κατά τη διάρκεια του επιθετικού πολέμου κατά της Ουκρανίας. Οι αναφορές πληθαίνουν εδώ και εβδομάδες ότι η Μόσχα λεηλατεί σκόπιμα σιλό στα κατεχόμενα για να πουλήσει τα σιτηρά για κέρδος. Σύμφωνα με έκθεση ερευνητών που ανέθεσε το Υπουργείο Γεωργίας της Ουκρανίας, η Ρωσία έχει ήδη αφαιρέσει σιτηρά αξίας 613 εκατομμυρίων δολαρίων από τα κατεχόμενα, ειδικά στο νότιο τμήμα της χώρας. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι περίπου 700.000 τόνοι σιτηρών είχαν κλαπεί μόνο από την Ουκρανία μέχρι τις αρχές Μαΐου.Το βρετανικό BBC μπόρεσε τώρα να εντοπίσει πώς και πού μεταφέρθηκαν τα σιτηρά. Η έρευνα δείχνει επίσης πόσο συστηματικά προχώρησε η Ρωσία στην κλοπή.  Εξαγωγή μέσω της Κριμαίας Χρησιμοποιώντας μαρτυρίες από Ουκρανούς αγρότες, ανάλυση δορυφορικών εικόνων και εικόνων επιτήρησης και παρακολούθηση δεδομένων από φορτηγά και πλοία, το BBC ανακάλυψε πόσο σκόπιμα ενεργούν  τα ρωσικά στρατεύματα. Ανάγκασαν τους Ουκρανούς αγρότες να πουλήσουν τα σιτηρά τους σε τιμές πολύ χαμηλότερες από την αξία της αγοράς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά τις εβδομάδες που ακολούθησαν τη μεγάλη εισβολή, τα εμπορεύματα απλώς τους έκλεψαν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα σιτηρά μεταφέρθηκαν αρχικά στην Κριμαία με τη βοήθεια φορτηγών, μερικά από τα οποία είχαν κλαπεί. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν εμφανώς μεγάλης διάρκειας μποτιλιάρισμα φορτηγών στα σημεία ελέγχου μεταξύ των κατεχόμενων ουκρανικών εδαφών και της ουκρανικής χερσονήσου, η οποία προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014. Από την Κριμαία, τα σιτηρά μεταφέρθηκαν στη Ρωσία – αναφέρει το δημοσίευμα-είτε με τρένα, είτε μέσω της γέφυρας πάνω από το στενό του Κερτς. Ή μεταφέρθηκαν στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας στη Σεβαστούπολη και στο Κερτς και από εκεί μεταφέρθηκε επίσης στη Ρωσία ή στο εξωτερικό. Σύμφωνα με το BBC, οι δορυφορικές εικόνες του λιμανιού της Σεβαστούπολης θα έδειχναν εξαιρετικά υψηλή δραστηριότητα από φορτηγά πλοία στον τερματικό σταθμό σιτηρών εκεί. Απόπειρες συγκάλυψης από  τη Ρωσία: απενεργοποιημένοι ιχνηλάτες, επαναφόρτωση ελιγμών και πλαστά έγγραφα μεταφοράς εμπορευμάτων

Επιπλέον, η Ρωσία φέρεται – πάντα από την ίδια πηγή –  ότι προσπαθεί να συγκαλύψει την προέλευση των σιτηρών που έχουν κατασχεθεί. Από τη μια πλευρά, τα φορτηγά πλοία  απενεργοποίησαν τους ιχνηλάτες τους χωρίς άδεια, έτσι ώστε να μην μπορεί πλέον να εντοπιστεί η διαδρομή τους. Ο Ουκρανός οικονομολόγος Andriy Klymenko από το Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών της Μαύρης Θάλασσας του Κιέβου περιγράφει περαιτέρω ενέργειες: «Στο στενό του Κερτς μεταφέρουν ουκρανικά σιτηρά με μικρά πλοία σε φορτηγά χύδην φορτίου, όπου αναμιγνύεται με ρωσικά σιτηρά – ή σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγούν στην περιοχή του απλά για να φαίνεται ότι φόρτωναν ρωσικά σιτηρά», είπε ο Κλιμένκο στο BBC. Σε κάθε περίπτωση, το σιτάρι θα λάβει ρωσικά πιστοποιητικά για εξαγωγή.  Τουρκία και  Συρία  Οι New York Times προσδιόρισαν επίσης και τις δύο χώρες ως αποδέκτες του «κλεμμένου ουκρανικού σιταριού» σε έκθεσή τους στις αρχές Ιουνίου. Η αμερικανική εφημερίδα είχε αναφέρει για πολλά φορτηγά πλοία που είχαν φύγει προηγουμένως από λιμάνια που ελέγχονται από τη Ρωσία. Ομοίως, ο Ουκρανός πρέσβης στην Τουρκία είχε κατηγορήσει τη Μόσχα ότι έκλεψε ουκρανικά σιτηρά και τα προμήθευε κυρίως στην Τουρκία. Σύμφωνα με την Άγκυρα, ωστόσο, δεν μπόρεσε να βρει αποδεικτικά στοιχεία για αυτό. Ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν χαρακτήρισε «αξιόπιστες» τις αναφορές ότι η Ρωσία κατάσχει ουκρανικά σιτηρά για να τα πουλήσει η ίδια. Ως εκ τούτου, η αμερικανική κυβέρνηση υπέδειξε τα γεγονότα σε 14 χώρες, κυρίως στην Αφρική, για τις οποίες προοριζόταν στην πραγματικότητα το σιτάρι. Πριν από τη ρωσική εισβολή, η Ουκρανία ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού και καλαμποκιού στον κόσμο.

Ο οικονομικός πόλεμος του Πούτιν στην Ευρώπη

Με τον τρόπο αυτό και όχι μόνον, η Ρωσία αντεπιτίθεται στα οικονομικά μέτρα της Δύσης.

Σε όλη την Ευρώπη με τις τιμές στα τρόφιμα ολοένα και να αυξάνονται ενώ την ίδια στιγμή κυριαρχεί ο φόβος για έλλειψη φυσικού αερίου. Καθώς ο πόλεμος παρατείνεται, ή ακόμα και κλιμακώνεται, οι ειδικοί προβλέπουν ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα δεχτούν πίεση από τους πιο φτωχούς ψηφοφόρους τους με αποτέλεσμα η πίεση να γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη.

Σε αυτά αναμένεται να προστεθεί:

• μια πιθανή απότομη εισροή προσφύγων από μια η παγκόσμια επισιτιστική κρίση, τα κύματα καύσωνα που αποξήραναν εκτάσεις καλλιεργήσιμων εκτάσεων στην Ευρώπη και ο κίνδυνος νέων λοιμώξεων από COVID-19.

Όπως αναφέρει το Politico, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται έτοιμος να χρησιμοποιήσει τρόφιμα, καύσιμα και λιπάσματα ως όπλα πολέμου ενάντια στη Δύση που εξοπλίζει την Ουκρανία και επιβάλλει κυρώσεις στη Μόσχα, με τα πράγματα να έχουν την τάση να χειροτερέψουν.

«Ήταν οι σκληροί ρωσικοί χειμώνες που σταμάτησαν τον Ναπολέοντα», είπε ο πολιτικός επιστήμονας Ivan Krastev. «Ήταν οι σκληροί ρωσικοί χειμώνες που το 1941 σταμάτησαν τον Χίτλερ. Τώρα η ιδέα του Πούτιν είναι να κάνει τον χειμώνα σκληρό στην Ευρώπη».

Μια έρευνα αυτή την άνοιξη που ανατέθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως επισημαίνει το Politico, διαπίστωσε ότι σχεδόν το 60% των πολιτών της ΕΕ δήλωσαν ότι δεν ήταν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν αυξήσεις στο κόστος των τροφίμων ή της ενέργειας.

Περίπου το 59% συμφώνησε ότι «οι ευρωπαϊκές αξίες όπως η ελευθερία και η δημοκρατία πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα, ακόμα κι αν αυτό επηρεάζει τις τιμές και το κόστος ζωής».

Και το ερώτημα που τίθεται, είναι ένα: Σε ποιο βαθμό οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι έτοιμες να αντέξουν μια ρωσική οικονομική επίθεση;

Το όπλο της ενέργειας

Ως τεράστιος εξαγωγέας τροφίμων, λιπασμάτων, πετρελαίου και φυσικού αερίου, η Ρωσία επηρεάζει την ευρωπαϊκή οικονομία. Αυτό θα γίνει πιο έντονο, όταν οι θερμοκρασίες πέσουν.

Ήδη, 12 χώρες της ΕΕ έχουν υποστεί πλήρη ή μερική διακοπή του ρωσικού αερίου. Μέσα στην εβδομάδα, η Ρωσία έκλεισε τον αγωγό Nord Stream 1 που τροφοδοτεί με φυσικό αέριο τη Γερμανία, καθώς και τη Γαλλία, την Ιταλία και την Αυστρία, ρίχνοντας στο… κενό τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για τη δημιουργία αποθεμάτων για το χειμώνα.

Η προγραμματισμένη συντήρηση υποτίθεται ότι θα διαρκέσει έως τις 21 Ιουλίου, αλλά υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία στα κράτη-μέλη της ΕΕ ότι η Μόσχα θα βρει μια δικαιολογία για να παρατείνει το κλείσιμο, ίσως επ’ αόριστον.

Ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, προειδοποίησε αυτόν τον μήνα για έναν «πολιτικό εφιάλτη» που θα απειλούσε την κοινωνική συνοχή, εάν οι προμήθειες φυσικού αερίου είναι τόσο σπάνιες που πρέπει να διανεμηθούν από την κυβέρνηση.

Και την Κυριακή, ο υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας Μπρούνο Λεμέρ είπε ότι πιστεύει ότι η «ολική διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου» είναι «η πιο πιθανή  επιλογή».

Στη Γερμανία, οι πολιτικοί έχουν ετοιμάσει σχέδια έκτακτης ανάγκης για το φυσικό αέριο που θα μπορούσαν να υπαγορεύσουν ποιες εταιρείες θα πρέπει να διακοπούν πρώτα. Οι τοπικές αρχές χαμηλώνουν τα φώτα των δρόμων και μειώνουν τις θερμοκρασίες στις υπαίθριες πισίνες.

Ε.Ε. :Εφοδιαστείτε έγκαιρα

«Ο Πούτιν χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο και θα προσπαθήσει να μας διχάσει, ανεπιτυχώς», δήλωσε ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν. «Αυτή θα είναι μια πολύ δύσκολη πολιτική δοκιμασία», λέει. «Νομίζω ότι θα ήταν πολύ δύσκολο για τις κυβερνήσεις μας».

Ο κίνδυνος ο Πούτιν να διακόψει εντελώς το φυσικό αέριο προς την ΕΕ είναι «πολύ πιθανός», σύμφωνα με τον Alexander Gabuev, ανώτερο συνεργάτη στο think tank Carnegie.

«Η ελπίδα του Πούτιν είναι ότι θα υπάρξουν περισσότερες πολιτικές διαμαρτυρίες και στη συνέχεια η ενότητα γύρω από την υποστήριξη προς την Ουκρανία θα διαλυθεί».

Η ΕΕ ψήφισε νέους κανόνες, καλώντας τις χώρες να φορτώσουν εγκαίρως το φυσικό αέριο για τον χειμώνα, με τα αποθέματα αυτή τη στιγμή να είναι στο 62%.

Σε περίπτωση ρωσικής αποκοπής, οι πολιτικοί πιθανότατα θα ξεκινούσαν αποκόπτοντας μη ουσιαστικούς τομείς όπως ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας, ακολουθούμενοι από άλλες βιομηχανίες, μετά τις κοινωνικές υπηρεσίες και τέλος, τη θέρμανση κατοικιών, σύμφωνα με τη Simone Tagliapietra, ανώτερη ενεργειακή αναλυτή στο think tank Bruegel.

Εκείνοι που θα βρεθούν στο πιο δύσκολο σημείο για να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας θα είναι αναπόφευκτα οι «πιο ευάλωτοι» αλλά πολλοί Ευρωπαίοι της μεσαίας τάξης θα μπορούσαν επίσης, να ωθηθούν στην ενεργειακή φτώχεια για πρώτη φορά.

Επίθεση «πείνας»

Στο μέτωπο των τροφίμων, οι τιμές αυξήθηκαν απότομα μετά τον αποκλεισμό της Ουκρανίας από τη Ρωσία, έναν σημαντικό προμηθευτή σιτηρών και ηλιέλαιου. Και τα χειρότερα θα μπορούσαν να έρθουν ακόμη αν η τιμή των λιπασμάτων, που συνδέεται με το κόστος του φυσικού αερίου, παραμείνει στα ύψη τις επόμενες εποχές.

Οι παγκόσμιες τιμές των γεωργικών προϊόντων έχουν αυξηθεί κατά 30% από την εισβολή της Ρωσίας, με τον πληθωρισμό των τιμών των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών να κυμαίνεται στο 10% τον Μάιο, σύμφωνα με έκθεση αγοράς της ΕΕ που επικαλείται το Politico.

Το υψηλότερο κόστος λιπασμάτων σημαίνει ότι οι αγρότες σε όλο τον κόσμο θα τα χρησιμοποιούν με φειδώ και, ως εκ τούτου, θα παράγουν λιγότερες  ποσότητες, κλιμακώνοντας πιθανώς μια κρίση σε μια έκτακτη ανάγκη εφοδιασμού.

Οι τιμές των τροφίμων δεν αναμένεται να μειωθούν από τα σημερινά υψηλά τους επίπεδα μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, δήλωσε η Beata Javorcik, επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη.

Πάντως, ως καθαρός εξαγωγέας τροφίμων, η Ευρώπη είναι περισσότερο ασφαλής  από τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, όπου οι κυβερνήσεις εξαρτώνται περισσότερο από τις ρωσικές και ουκρανικές εισαγωγές βασικών προϊόντων όπως το σιτάρι, και οι καταναλωτές ξοδεύουν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό των μισθών τους για σίτιση.

«Σίγουρα δεν θα προέβλεπα λιμοκτονία στην Ευρώπη, αλλά σίγουρα οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο», δήλωσε ο John Baffes, ανώτερος οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα.

Το χειρότερο σενάριο για την Ευρώπη

Το χειρότερο σενάριο, σύμφωνα με το Politico, από ευρωπαϊκή προοπτική είναι αν η επισιτιστική κρίση πυροδοτήσει ένα νέο κύμα μαζικής μετανάστευσης, ασκώντας περαιτέρω πίεση στα πολιτικά συστήματα.

Αναλυτές, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος, Ντέιβιντ Μπίσλεϊ, έχουν κάνει παραλληλισμούς μεταξύ τώρα και των ταραχών για τις τιμές του ψωμιού που προηγήθηκαν της Αραβικής Άνοιξης το 2011.

«Το σχέδιο πείνας του Πούτιν έχει σκοπό να δημιουργήσει πρόσφυγες από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, περιοχές που τρέφονται συνήθως από την Ουκρανία», έγραψε νωρίτερα αυτό το μήνα ο ιστορικός του Γέιλ, Τίμοθι Σνάιντερ. «Αυτό θα προκαλούσε αστάθεια στην ΕΕ».

Οι αλλεπάλληλες κρίσεις

Πάντως, η ρωσική πίεση δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή για την ήπειρο. Η Ευρώπη εξακολουθεί να παρασύρεται από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Μετά από δύο χρόνια αναταραχής, η ανάκαμψη, στον βαθμό που υπήρχε, έχει σταματήσει λόγω διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας και ανησυχιών για τις επιπτώσεις του πολέμου.

Μια άλλη επιβραδυντική επίδραση αναμένεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία ετοιμάζεται να αυξήσει τα επιτόκια την επόμενη εβδομάδα, την πρώτη αύξηση εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία, για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό της ευρωζώνης.

Προς το παρόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένει ότι η ΕΕ μπορεί να αποφύγει την ύφεση, αλλά αναγνωρίζει ότι η ανάπτυξη είναι εύθραυστη και η πλήρης διακοπή του αερίου πιθανότατα θα ωθούσε το μπλοκ σε ύφεση, όπως αναγνωρίζει η Κομισιόν.

Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει τονίσει τη σημασία της εξοικονόμησης ενέργειας «σε όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής», αλλά επισημαίνει ότι το βάρος βαραίνει τις εθνικές κυβερνήσεις.

«Δεν θα ακούσετε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λέει στους ανθρώπους πόσο χρόνο να περάσουν στο ντους, αυτό θα ήταν μια πρόκληση για την επιβολή μας», δήλωσε αυτή την εβδομάδα ο εκπρόσωπος Τύπου της Ε.Ε. Τιμ ΜακΦί.

Η  μείωση της κατανάλωσης δεν θα είναι επιλογή. Οι αυξανόμενες τιμές αναγκάζουν τους Ευρωπαίους να επιλέξουν μεταξύ των τροφίμων και της θέρμανσης. Στο Βέλγιο, οι λογαριασμοί κοινής ωφέλειας αυξήθηκαν από τους ταχύτερους στην ΕΕ, κατά 65,5%, σε σύγκριση με τον Μάιο του 2021.

«Αυτό σημαίνει ότι λίγοι θα περάσουν τους επόμενους μήνες και χρόνια χωρίς να κάνουν κάποιου είδους αλλαγές στον τρόπο ζωής τους.  Εάν η επίθεση του Πούτιν είναι ανεκτή, οι Ευρωπαίοι πιθανότατα θα πρέπει να μάθουν να ταξιδεύουν λιγότερο,να τρώνε πιο λιτά και να φορούν ένα επιπλέον πουλόβερ\» καταλήγει το Politico.