Της Δήμητρας Τσώτση
Η εικόνα, το φως του σύμπαντος όπως ήταν πριν από 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια αποτυπώθηκε από το James Webb στην πρώτη λήψη του που παρουσιάστηκε από τον ίδιο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.
Βλέπουμε μια εικόνα στη χρονική περίοδο της οποίας αποτυπώνονται οι πρώτοι γαλαξίες πριν ακόμα το δικό μας Ηλιακό σύστημα δημιουργηθεί! Πάμε τόσο πίσω στο χρόνο καθώς το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb έχει τη δυνατότητα να φτάσει σχεδόν στο “πρώτο φως” μετά τη δημιουργία του σύμπαντος, δηλαδή 13,8 δισ. χρόνια πριν!
Η εικόνα είναι του σμήνους Γαλαξιών SMACS 0723, όπως εμφανίστηκε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, τότε, δηλαδή, που το Ηλιακό μας σύστημα ήταν νεφέλωμα.
«Σήμερα θα ρίξουμε μια ματιά στο πρώτο φως, που θα λάμψει μέσα από αυτό το παράθυρο», είπε ο Μπάιντεν λίγο πριν τη δημοσιοποίηση της εικόνας, η οποία δείχνει φωτεινά λευκά, κίτρινα και πορτοκαλί φώτα, που η NASA είπε ότι αντιπροσώπευαν «Γαλαξίες που κάποτε ήταν αόρατοι σε εμάς». «Φως από άλλους κόσμους, σε τροχιά γύρω από αστέρια πολύ πέρα από το δικό μας», είπε ο Μπάιντεν.
«Το παλαιότερο τεκμηριωμένο φως στην ιστορία του σύμπαντος από πάνω από 13 δισεκατομμύρια επιτρέψτε μου να το ξαναπώ- πριν από 13 δισεκατομμύρια χρόνια»!
Η εικόνα λέγεται ότι είναι η βαθύτερη και πιο λεπτομερής υπέρυθρη άποψη του Σύμπαντος μέχρι σήμερα, καθώς περιέχει το φως των γαλαξιών που χρειάστηκαν πολλά δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει σε εμάς.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν παρουσίασε την εικόνα και δήλωσε εντυπωσιασμένος: “Αυτές οι εικόνες θα υπενθυμίσουν στον κόσμο ότι η Αμερική μπορεί να κάνει μεγάλα πράγματα και θα υπενθυμίσουν στον αμερικανικό λαό -ιδιαίτερα στα παιδιά μας- ότι δεν υπάρχει τίποτα πέρα από τις δυνατότητές μας”, σημείωσε ο Πρόεδρος Μπάιντεν.
Περαιτέρω πρώτες εικόνες από τον James Webb αναμένεται να δημοσιοποιηθούν από τη Nasa σε μια παγκόσμια παρουσίαση την Τρίτη.
“Μπορούμε να δούμε δυνατότητες που κανείς δεν έχει δει ποτέ πριν. Μπορούμε να πάμε σε μέρη που κανείς δεν έχει πάει ποτέ πριν”.
Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb (JWST), αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που εκτοξεύθηκε στις 25 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους, χαρακτηρίζεται ως ο διάδοχος του διάσημου διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.
Θα κάνει κάθε είδους παρατηρήσεις του ουρανού, αλλά έχει δύο πρωταρχικούς στόχους. Το ένα είναι να τραβήξει φωτογραφίες των πρώτων άστρων που έλαμψαν στο Σύμπαν πριν από 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια και το άλλο είναι να εξερευνήσει μακρινούς πλανήτες για να δει αν μπορεί να είναι κατοικήσιμοι.
Η εικόνα που παρουσιάστηκε ενώπιον του Προέδρου Μπάιντεν παρουσιάζει τις δυνατότητες του Webb να επιδιώξει τον πρώτο από αυτούς τους στόχους.
Η πρώτη εικόνα
Αυτό που βλέπετε είναι ένα σμήνος γαλαξιών στον αστερισμό του Volans στο νότιο ημισφαίριο, γνωστό με το όνομα SMACS 0723.
Το ίδιο το σμήνος δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο μακριά – “μόνο” περίπου 4,6 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Αλλά η μεγάλη μάζα αυτού του σμήνους έχει κάμψει και μεγεθύνει το φως αντικειμένων που βρίσκονται πολύ, πολύ πιο μακριά.
Είναι ένα βαρυτικό φαινόμενο, το αστρονομικό ισοδύναμο ενός φακού ζουμ για ένα τηλεσκόπιο.
Το Webb, με το χρυσό κάτοπτρο πλάτους 6,5 μέτρων και τα υπερευαίσθητα υπέρυθρα όργανα, κατάφερε να ανιχνεύσει σε αυτή την εικόνα το παραμορφωμένο σχήμα (τα κόκκινα τόξα) των γαλαξιών που υπήρχαν μόλις 600 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη (το Σύμπαν έχει ηλικία 13,8 δισεκατομμυρίων ετών).
Και είναι ακόμα καλύτερο από αυτό. Οι επιστήμονες μπορούν να καταλάβουν από την ποιότητα των δεδομένων που παράγει το Webb ότι το τηλεσκόπιο ανιχνεύει το διάστημα πολύ πέρα από το πιο μακρινό αντικείμενο σε αυτή την εικόνα.
Κατά συνέπεια, είναι πιθανό να πρόκειται για το βαθύτερο πεδίο κοσμικής παρατήρησης που έχει επιτευχθεί ποτέ.
“Το φως ταξιδεύει με 186.000 μίλια ανά δευτερόλεπτο. Και αυτό το φως που βλέπετε σε έναν από αυτούς τους μικρούς κόκκους ταξιδεύει εδώ και πάνω από 13 δισεκατομμύρια χρόνια”, δήλωσε ο διοικητής της Nasa Bill Nelson.
“Και παρεμπιπτόντως, πάμε πιο πίσω, γιατί αυτή είναι μόνο η πρώτη εικόνα. Πηγαίνουν πίσω περίπου 13,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Και δεδομένου ότι γνωρίζουμε ότι το Σύμπαν έχει ηλικία 13,8 δισεκατομμυρίων ετών, επιστρέφετε σχεδόν στην αρχή”.
Ο Hubble συνήθιζε να κοιτάζει τον ουρανό επί εβδομάδες για να παράγει ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Το Webb εντόπισε τα πολύ βαθιά του αντικείμενα μετά από μόλις 12,5 ώρες παρατηρήσεων.
Η Nasa και οι διεθνείς εταίροι της, η ευρωπαϊκή και η καναδική διαστημική υπηρεσία, θα δημοσιεύσουν περαιτέρω έγχρωμες εικόνες από τον Webb σήμερα.
Ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν θα αγγίξει αυτόν τον άλλο πρωταρχικό στόχο: τη μελέτη των πλανητών εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
Το Webb ανέλυσε την ατμόσφαιρα του WASP-96 b, ενός γιγάντιου πλανήτη που βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη από 1. 000 έτη φωτός από τη Γη. Θα μας πει για τη χημεία αυτής της ατμόσφαιρας.
Ο WASP-96 b περιστρέφεται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο για να διατηρήσει ζωή. Όμως, μια μέρα, ελπίζεται ότι ο Webb μπορεί να εντοπίσει έναν πλανήτη που έχει στον αέρα του αέρια παρόμοια με εκείνα που καλύπτουν τη Γη – μια δελεαστική προοπτική που θα μπορούσε να υποδηλώνει την παρουσία βιολογίας.
Οι επιστήμονες της Nasa δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι ο Webb θα εκπληρώσει την υπόσχεσή του.
“Είδα τις πρώτες εικόνες και είναι εντυπωσιακές”, δήλωσε ο αναπληρωτής επιστήμονας του προγράμματος Dr Amber Straughn για την περαιτέρω δημοσιοποίηση της Τρίτης.
“Είναι καταπληκτικές από μόνες τους, όπως και οι εικόνες. Αλλά οι υποδείξεις της λεπτομερούς επιστήμης που θα μπορέσουμε να κάνουμε με αυτά είναι αυτό που με κάνει τόσο ενθουσιασμένη”, δήλωσε στο BBC News.
Ο Δρ Eric Smith, επιστήμονας του προγράμματος Webb, δήλωσε ότι το κοινό έχει ήδη κατανοήσει τη σημασία του νέου τηλεσκοπίου.
“Ο σχεδιασμός του Webb, ο τρόπος με τον οποίο φαίνεται ο Webb, νομίζω, είναι σε μεγάλο βαθμό ο λόγος που το κοινό είναι πραγματικά γοητευμένο από αυτή την αποστολή. Μοιάζει με διαστημόπλοιο από το μέλλον”.
Με πληροφορίες από www.bbc.com, www.nasa.gov
με Αριθμό Μητρώου 12691
