Ἡρόδοτος ὁ…ἐρωτικός!

Εἶναι γνωστή ἡ ἀποστροφή, τοῦ νεωτέρου Ἑλληνικοῦ κράτους γιά τήν ἀρχαιοελληνική γραμματεία. Ὃλο καί λιγώτερα διδάσκουν στά παιδιά μας γιά τούς ἀρχαίους Ἓλληνες συγγραφεῖς καί τά ἒργα τους, ὃταν ἡ ἀρχαιοελληνική κλασική παιδεία διδάσκεται ὑποχρεωτικά στίς περισσότερες πολιτισμένες χῶρες τοῦ κόσμου, καθώς καί ἡ ἀρχαιοελληνική γλῶσσα. Καί ἀπό ὃσα διδάσκονται τά Ἑλληνόπουλα, μόλις κάποια σπαράγματα φθάνουν στήν νεολαία.

Ἀς ποῦμε ὁ Ἡρόδοτος, ὁ ὁποῖος μετά βίας ἀναφέρεται στά ἐγχειρίδια τῆς ἱστορίας, ἐνῶ ἒπρεπε νά διδασκόταν καθ᾽ ὁλοκληρία, πλειστάκις ἒχει κατηγορηθεῖ ἀπό τούς «κουμανταδόρους» τῆς ἐθνικῆς μας παιδείας, πολλοί ἀπό τούς ὁποίους, ἒχουν ἐκφρασθεῖ ὑποτιμητικά γιά τήν ἀρχαία Ἑλληνική γλῶσσα, ἐνῶ ἂλλοι τόν ἒχουν κατηγορήσει ὃτι εἶναι…παραμυθάς, ἐνῶ ὁ Ἡρόδοτος οὐδέποτε ἀπομακρυνόταν ἀπό τίς ἱστορικές πηγές καί ὁσάκις δέν ἦταν βέβαιος ἀνέφερε «δοκέει μεῦ», ἢτοι «νομίζω, κατά τήν γνώμη μου». Αὐτό λέει ὁ ἱστορικός μας Κωνσταντῖνος Παπαρρηγόπουλος.

Ὁ Ἡρόδοτος εἶναι τόσο συναρπαστικός ἀλλά καί τόσο πληροφοριακός γιά τά συμβάντα καί τίς καταστάσεις τοῦ καιροῦ του σέ πολλές χῶρες τῆς Μεσογείου, τίς ὁποῖες ἐπισκέφθηκε, ὣστε δικαίως ὀνομάσθηκε «πατέρας τῆς Ἱστορίας». Ἀκόμη καί οἱ πιό ἀπίθανες ἱστορίες του ἒχουν ἐπαληθευθεῖ στόν αἰῶνα μας ἀπό σοβαρούς μελετητές ἀρχαιολόγους, πού ἀπέδειξαν μέ εὑρήματα καί ἂλλα ἱστορικά τεκμήρια ὃτι ὁ Ἡρόδοτος εἶχε δίκιο.

Οι  ἐρωτικές συνήθειες

Ποιοί  δέν θά ἢθελαν, γιά παράδειγμα, νά διαβάσουν ἐντυπωσιακές πληροφορίες πού παραθέτει ὁ Ἡρόδοτος γιά τά ἢθη καί τά ἒθιμα τῶν διαφόρων λαῶν, συμπεριλαμβανομένων ἀκόμη καί τῶν…ἐρωτικῶν συνηθειῶν τους; Μάλιστα στήν σημερινή «σεξική κοινωνία», ὃπως τήν ἒχουν μεταβάλλει οἱ διάφοροι κοσμοδιορθωτές καί ἀρχομανεῖς, καί μόνον αὐτή ἡ πτυχή τῶν ἱστοριῶν τοῦ Ἡροδότου θά ἒκαναν τά βιβλία του «μπέστ σέλερ» καί θά κέντριζαν τό ἐνδιαφέρον τῶν νέων μας νά διαβάσουν ἀπνευστί τίς «Ἡροδότου Ἱστορίας».

Βρίθουν, πράγματι, τά βιβλία του ἀπό τέτοιες γαργαλιστικές πληροφορίες, πού θά μποροῦσαν νά ἀποτελέσουν ἀφορμή γιά νά διαβάσουν καί τά ἐννέα συναρπαστικά βιβλία, στά ὁποῖα οἱ Ἀλεξανδρινοί φιλόλογοι ἒδωσαν γυνακεῖα ὀνόματα, ἐκεῖνα τῶν Μουσῶν: Κλειώ, Εὐτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Τερψιχόρη, Ἐρατώ, Πολύμνια, Οὐρανία καί Καλλιόπη.

Ὑπάρχει λοιπόν καί ὁ…ἐρωτικός Ἡρόδοτος γιά ὃσους θέλουν νά μάθουν γιά τίς ἐρωτικές συμπεριφορές τῶν ἀρχαίων λαῶν, ἀλλά καί τίς…διαστροφές τους. Δειγματοληπτικά θά ἀναφέρουμε κατωτέρω ἀπό τήν «Εὐτέρπη» (Βιβλίο Β´), τήν κόρη τῆς Μνημοσύνης, πού ἦταν ἡ Μούσα τῆς Μουσικῆς. 

Εἶμαι βέβαιος ὃτι πολλοί ἀπ᾽ αὐτούς πού θά διαβάσουν καί θά ἀναμεταδώσουν τό ἂρθρο αὐτό, θά σπεύσουν νά διαβάσουν τά βιβλία τοῦ Ἡροδότου, πού τούς περιμένουν, ἁπλᾶ στολίδια, στίς βιβλιοθῆκες τους. Κι ἂν δέν ὑπάρχουν, θά σπεύσουν νά τά προμηθευτοῦν, γιά νά μάθουν πολλά περισσσότερα καί ἐπί παντός τοῦ ἐπιστητοῦ.

Δέν θά ἀναφέρω περικοπές, γιά νά κεντρίσω τό ἐνδιαφέρον κάποιων να τίς βροῦν μόνοι τους. Κι ἒτσι θά διαβάσουν τόν Ἡρόδοτο. Κι ἂν δέν ἒχουν τά βιβλία καί ἀντιμετωπίζουν δυσκολίες νά τά προμηθευτοῦν, ἀς προσφύγουν στούς ὑπολογιστές τους.

Κοινοκτυμοσύνη

Λέει λοιπόν ὁ Ἡρόδοτος, μεταξύ ἂλλων, στήν « Εὐτέρπη» τά ἑξῆς…ἐρωτικά κάποιων λαῶν, χωρίς σεμνοτύφιες, ἀλλά καί μέ τήν ἐμπρέπουσα φρασεολογία:

«Ὁ Καύκασος κατοικεῖται ἀπό πολλές φυλές καί οἱ περισσότερες ζοῦν στά ἂγρια δάση…Οἱ φυλές αὐτές συνουσιάζονται φανερά, σάν τά ζῶα».

Γιά τούς Μασσαγέτες, λαός γενναῖος πού ζοῦσε χωρίς νά ἐνοχλεῖ τούς Πέρσες, τήν τότε ὑπερδύναμη (Κῦρος, Κροῖσος κ.ἂ.) ὁ Ἡρόδοτος λέει τά ἑξῆς γιά τά ἒθιμά τους:

«Ὁ καθένας παίρνει ὡς σύζυγο μόνο μιά γυναίκα, ἀλλά ὑπάρχει κοινοκτημοσύνη στά θηλυκά…Ἂν κάποιος τῆς φυλῆς ἐπιθυμήσει μιά γυναίκα, κρεμάει τήν φαρέτρα του στό ἁμάξι ὃπου ζεῖ ἡ γυναῖκα αὐτή καί κοιμᾶται μαζί της ἀνεμπόδιστα».

Γιά τούς Αἰγυπτίους γράφει τά…μύρια ὃσα καί ἀπίστευτα. Ὃταν βασίλευε, λέει, κάποιος Ψαμμήτιχος, κάποιοι Αἰγύπτιοι πού ἦσαν φρουρά τῆς Ἐλεφαντίνης λιποτάκτησαν, ἐπειδή ὑπηρετοῦσαν τρία χρόνια καί κανείς δέν τούς ἀπέλυε. Οἱ Αἰγύπτιοι αὐτοί αὐτομόλησαν στούς Αἰθίοπες. Μαθαίνοντάς το ὁ Ψαμμήτιχος τούς κυνήγησε κι ὃταν τούς κατέφθασε, τούς παρακαλοῦσε μέ πολλές ἱκεσίες νά μήν ἐγκαταλείψουν τούς πατρικούς θεούς, τίς γυναῖκες καί παιδιά τους. Τότε ἓνας ἀπό τούς στρατιῶτες τοῦ ἒδειξε τά γεννητικά του ὂργανα λέγοντάς του, ὃτι ἐκεῖ πού θά βρίσκονται αὐτά, θά βρίσκονται γιά τούς στρατιῶτες, γυναῖκες καί παιδιά.

Ἀλλοῦ ὁ Ἡρόδοτος λέει τά ἐξῆς: «Οἱ γυναῖκες στήν Αἲγυπτο οὐροῦν ὂρθιες, ἐνῶ οἱ ἂνδρες οὐροῦν καθιστοί. Γιά νά κάνουν τήν ἀνάγκη τους μπαίνουν στό σπίτι, ἐνῶ γιά νά φᾶνε βγαίνουν στούς δρόμους καί λένε πώς τά χυδαῖα, πλήν ἀναγκαῖα, πρέπει νά γίνονται κρυφά, ἐνῶ ὃσα δέν εἶναι χυδαῖα, πρέπει νά γίνονται φανερά…

Ἂλλοι λαοί, μέ ἐξαίρεση ὃσους τό ἒμαθαν ἀπό τούς Αἰγυπτίους, ἀφήνουν τά γεννητικά τους ὂργανα στήν φυσική τους μορφή, ἐνῶ οἱ Αἰγύπτιοι ἐνεργοῦν περιτομή. Οἱ ἂντρες ἒχουν δύο άλλαξιές, οἱ γυναῖκες μία.

Οἱ Αἰγύπτιοι γιορτάζουν τόν Διόνυσο ὃπως οἱ Ἓλληνες, ἐκτός ἀπό τούς χορούς καί ἀντί φαλλῶν, μεταχειρίζονται κοῦκλες σάν νευρόσπαστα, ὣς μία πήχη μακριές. 

Τά περιφέρουν στά χωριά γυναῖκες καί, καθώς σαλεύουν, κινεῖται καί τό πέος τους, πού εἶναι μακρύ σχεδόν ὃσο τό ἂλλο σῶμα…Λέγεται πώς φτιάχνουν μεγαλύτερο τόν φαλλό γιά λόγους λατρευτικούς. Γιά τούς ἲδιους λόγους τόν φτιάχνουν νά κινεῖται.

Μοῦ φαίνεται, λέει ὁ Ἡρόδοτος, πώς ὁ Μελάμπους, ὁ γιός τοῦ Ἀμυθέωνος, δέν ἀγνοοῦσε τίς λεπτομέρειες αὐτῆς τῆς ἱεροτελεστείας, ἀλλά τά ἢξερε καλά, γιατί αὐτός δίδαξε τούς Ἓλληνες καί τό ὂνομα τοῦ Διονύσου καί τήν θυσία καί τήν φαλλική πομπή…Ὁ Μελάμπους εἶναι ἐκεῖνος πού ἒφερε τήν φαλλική πομπή καί ἀπ᾽αὐτόν ἒμαθαν οἱ Ἓλληνες νά κάνουν τά ὃσα λατρευτικά τελοῦν…Πρῶτοι λοιπόν ἀπό ὃλους τούς Ἓλληνες ἒμαθαν οἱ Ἀθηναῖοι νά φτιάχνουν ἀγάλματα τοῦ Ἑρμῆ μέ ὀρθωμένο φαλλό. 

Οἱ Πελασγοί ἐπικαλοῦνται ἱερούς λόγους πού φανερώνονται στά μυστήρια τῆς Σαμοθράκης, γιά τήν λατρεία τῆς Ἀρτέμιδος καί τῆς Ἲσιδος (τό ἑλληνικό ὂνομα τῆς ὁποίας εἶναι Δήμητρα καθώς λέει ὁ Ἡρόδοτος). Ὁ ἑορτασμός γινόταν στήν πόλη Βούβαστιν. Στόν δρόμο πρός τήν πόλη γίνονταν πολλά ἀπό ἂντρες καί γυναῖκες. Μερικές γυναῖκες χλευάζουν τῆς γυναῖκες τῆς πόλεως, ἂλλες χορεύουν καί ἂλλες σηκώνουν τά ροῦχα τους».

Ἀλλοῦ ὁ Ἡρόδοτος ἀναφέρει τά ἑξῆς: « Ὁ Ἂρης (ὁ θεός) μεγάλωνε ἀλλοῦ καί ὃταν ἀντρώθηκε, πῆγε στόν ναό θέλοντας νά κάνει ἒρωτα μέ τήν μητέρα του. Δέν τόν εἶχαν δεῖ ποτέ, δέν τόν ἂφηναν νά μπεῖ καί τόν ἐμπόδιζαν, ὣς ὃτου αὐτός ἒφερε ἀνθρώπους του ἀπό ἂλλη πόλη, παραμέρισε βίαια τούς φύλακες καί μπῆκε στήν καμάρα τῆς μάνας του. Στήν πράξη αὐτή τοῦ Ἂρη λέγεται πώς ἒχει τήν ἀρχή αὐτός ὁ σκληρός χαρακτῆρας τῆς γιορτῆς (χτυπιόντουσαν μέ ρόπαλα μέσα στόν ναό).

Οἱ πρῶτοι πού ἒθεσαν ὡς θρησκευτικό κανόνα νά μή τελεῖται συνουσία μέσα στούς ναούς ἢ νά μή μπαίνει κανένας μέσα στόν ναό μετά τήν συνουσία χωρίς νά πάρει λουτρό, εἶναι οἱ Αἰγύπτιοι. 

Ὃλοι οἱ ἂλλοι ἂνθρωποι σχεδόν, πλήν τῶν Αἰγυπτίων καί τῶν Ἑλλήνων, συνουσιάζονται μέσα στούς ναούς, καί ἀκόμη σηκώνονται ἂπλυτοι, ὓστερα ἀπό τήν συνουσία καί μπαίνουν στούς ναούς, θεωρῶντας ὃτι καί οἱ ἂνθρωποι εἶναι ζῶα, ἐπειδή τά βλέπουν, εἲτε ζῶα εἲτε πουλιά, νά συνουσιάζονται μέσα στούς ναούς θεῶν καί στούς ἱερούς περιβόλους».

Ταριχεύσεις νεκρῶν

Ἀναφερόμενος στίς ταριχεύσεις νεκρῶν καί στήν τέχνη τῶν ταριχευτῶν, ὁ Ἡρόδοτος ἀναφέρεται καί σέ περιπτώσεις νεκροφιλίας. Ἀφοῦ περιγράφει τούς τρεῖς τρόπους ταρίχευσης, ἀνάλογα μέ τό βαλάντιο τῆς οἰκογένειας (ὃπως ἂλλωστε γίνεται καί σήμερα ὡς πρός τό κόστος μιᾶς κηδείας ἀνάλογα μέ τήν διαβάθμιση τῆς πολυτέλειας) ὁ Ἡρόδοτος ἀναφέρει τά ἑξῆς ἀνατριχιαστικά:

«Ὃταν πεθαίνουν οἱ γυναῖκες τῶν διασήμων ἀνδρῶν, δέν τίς παραδίδουν ἀμέσως πρός ταρίχευση. Τό ἲδιο γίνεται καί γιά τίς πολύ ὡραῖες ἢ ἐκεῖνες πού τό ὂνομά τους εἶναι γνωστό. Γιά ταρίχευση τίς παραδίδουν τήν τρίτη ἢ τήν τετάρτη ἡμέρα, κι αὐτό τό κάνουν γιά νά μή συνουσιασθοῦν οἱ ταριχευτές μέ τίς νεκρές. Λένε πώς συνέλαβαν κάποιον νά τό κάνει αὐτό μέ μιά γυναῖκα πού εἶχε μόλις ξεψυχήσει καί πώς τόν μαρτύρησε ἓνας συνάδελφός του».

Αὐτά λοιπόν εἶναι μερικά…ἐρωτικά ψήγματα ἀπό τίς ἱστορίες τοῦ Ἡροδότου. Γιά τόν βασιλιᾶ Κανδαύλη καί τόν στρατηγό του Γύγη καί τό πάθος τοῦ πρώτου, δέν θά σᾶς ἀναφέρω. Γι᾽ τόν βασιλιᾶ δηλαδή, πού τοῦ ἒρεσε νά βλέπει ἂλλος κρυφά τήν γυναῖκα του νά…γδύνεται. Οὒτε θά σᾶς πῶ τί ἒπαθε ὁ…δυστυχής. Ὃσοι ἐνδιαφέρονται, ἀς βροῦν τήν περικοπή καί ἀς διαβάσουν μέ τήν εὐκαιρία τίς συναρπαστικές πληροφορίες πού μᾶς δίνει στήν Ἱστορία του ὁ Ἡρόδοτος.

*Ο Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ), ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών). Ασχολείται επί 40ετία με την ομηρική γραμματεία. Έχει μεταφράσει την Ιλιάδα και την Οδύσσεια σε πεζό λόγο και, τελευταία, σε έμμετρο μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.