Η ανακάλυψη μιας χημικής ουσίας στην ατμόσφαιρα προβληματίζει τους επιστήμονες για την επίπτωση που έχει στην υγεία μας καθώς και στο παγκόσμιο κλίμα. Τα υδροτριοξείδια είναι οξειδωτικές χημικές ουσίες που εντόπισαν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί επιστήμονες στην ατμόσφαιρα της Γης.
Κάθε ανάσα που παίρνουμε αποτελείται από μια πολύ μεγάλη δόση άζωτο, μία μεγάλη δόση οξυγόνο και μία μικρότερη διοξείδιο του άνθρακα. Υπάρχουν όμως και πλήθος άλλων διαφορετικών ενώσεων και στοιχείων σε αυτή τη δόση αέρα που εισπνέουμε και οι επιστήμονες δε γνωρίζουν απόλυτα από τι αποτελείται.
Πρόσφατα οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι στην ατμόσφαιρα υπάρχει μια κατηγορία ενώσεων που ονομάζονται οργανικά υδροτριοξείδια, και ενώ αυτές οι χημικές ουσίες έχουν μικρή διάρκεια ζωής, θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις που δεν γνωρίζουμε.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών, μόλις απορροφήσατε μερικά δισεκατομμύρια μόρια από αυτά, ενώ διαβάζετε αυτό το κείμενο.
Το τι ακριβώς σημαίνει αυτό για την υγεία μας, για να μην αναφέρουμε την υγεία του πλανήτη μας, είναι κυριολεκτικά και μεταφορικά στον αέρα.
«Αυτές οι ουσίες πάντα υπήρχαν γύρω μας, απλώς δεν το ξέραμε. Μπορούμε έτσι να αντιδράσουμε, αν στην πορεία αποδειχτούν επικίνδυνες», ανέφερε ο Χέντρικ Γκρουμ Κιέργκααρντ. «Η ανακάλυψη δείχνει ότι υπάρχουν ακόμη πολλά πράγματα στον αέρα για τα οποία δεν γνωρίζουμε. Όντως ο αέρας που μας περιβάλλει είναι ένα τεράστιο συνονθύλευμα πολύπλοκων χημικών αντιδράσεων», σημείωσε ο ερευνητής Τζινγκ Τσεν.
Οι ερευνητές του Τμήματος Χημείας του δανικού Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, του γερμανικού Ινστιτούτου Λάιμπνιτς για την Τροποσφαιρική Έρευνα και του αμερικανικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (Caltech) στην Καλιφόρνια, με επικεφαλής τον Δανό καθηγητή Χέντρικ Γκρουμ Κιέργκααρντ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science». Όπως δήλωσε ο Κιέργκααρντ, «επειδή είναι άκρως οξειδωτικά, τα υδροτριοξείδια πιθανότατα έχουν μία σειρά από επιπτώσεις που ακόμη δεν έχουμε ανακαλύψει».
Η συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα εκτιμάται σε περίπου 10 εκατομμύρια ανά κυβικό εκατοστό αέρα.
Πώς παράγονται τα υδροτριοξείδια στην ατμόσφαιρα
Τα τριοξείδια (ROOOH), που έχουν τρία άτομα οξυγόνου και ένα άτομο υδρογόνου, είναι πιο δραστικά από τα υπεροξείδια (ROOH) που έχουν δύο άτομα οξυγόνου και είχαν εδώ και χρόνια ανακαλυφθεί στην ατμόσφαιρα.
Όταν οι χημικές ουσίες οξειδώνονται στην ατμόσφαιρα, συχνά αντιδρούν με ελεύθερες ρίζες υδροξυλίου (ΟΗ), σχηματίζοντας μία νέα ρίζα. Όταν αυτή η ρίζα αντιδρά με οξυγόνο, σχηματίζει μία τρίτη ρίζα που λέγεται υπεροξείδιο. Όταν το υπεροξείδιο αντιδρά με μία άλλη ρίζα υδροξυλίου, τότε παράγονται υδροτριοξείδια.
Τα υδροτριοξείδια είναι απρόσμενα σταθερά και σχηματίζονται στη διάρκεια της ατμοσφαιρικής αποσύνθεσης αρκετών άλλων γνωστών και ευρέως εκπεμπόμενων ουσιών, ιδίως υδρογονανθράκων όπως το ισοπρένιο.
Μια τέτοια εκπομπή, που ονομάζεται ισοπρένιο, μπορεί να αντιδράσει στην ατμόσφαιρα και να παράγει περίπου 10 εκατομμύρια μετρικούς τόνους υδροτριοξειδίου κάθε χρόνο.
Αυτή είναι όμως μόνο μια πιθανή πηγή. Με βάση τους υπολογισμούς της ομάδας, σχεδόν οποιαδήποτε ένωση θα μπορούσε θεωρητικά να παίξει ρόλο στον ατμοσφαιρικό σχηματισμό των υδροτριοξειδίων, τα οποία παραμένουν ανέπαφα για διάστημα από λίγα λεπτά έως μερικές ώρες.
Σε αυτό το διάστημα, μπορούν να συμμετάσχουν σε μια σειρά άλλων αντιδράσεων ως ισχυρό οξειδωτικό, μερικές από τις οποίες θα μπορούσαν να είναι προστατευμένες μέσα σε μικροσκοπικά στερεά που παρασύρονται από τους ανέμους.
Πώς επηρεάζουν την υγεία και το κλίμα
Οι ερευνητές υποπτεύονται ότι τα τριοξείδια μπορούν να εισδύσουν σε μικροσκοπικά αερομεταφερόμενα σωματίδια, γνωστά ως αερολύματα, και έτσι δυνητικά να εισπνευσθούν και να οδηγήσουν σε αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, αν και θα χρειαστούν περαιτέρω έρευνες πάνω στις δυνητικές επιπτώσεις τους στην υγεία.
Επίσης, με δεδομένο ότι η ηλιακή ακτινοβολία ανακλάται και απορροφάται από τα αερολύματα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι τα υδροτριοξείδια παίζουν έμμεσα ρόλο στο πόσα αερολύματα και νέφη παράγονται, άρα έχουν επιπτώσεις και στο κλίμα του πλανήτη μας.
Το κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας αποτελεί έναν μεγάλο χημικό αντιδραστήρα όπου εκατοντάδες εκατομμύρια μετρικοί τόνοι υδρογονανθράκων μετατρέπονται κάθε χρόνο, οδηγώντας έτσι στη δημιουργία, μεταξύ άλλων, διοξειδίου του άνθρακα και νερού.
Αυτοί οι υδρογονάνθρακες εκπέμπονται από ανθρωπογενείς πηγές ή δάση. Ενώ λαμβάνουν χώρα διάφορες διαδικασίες οξείδωσης στον αέρα, μόνο μερικές έχουν κατανοηθεί καλά, όπως δείχνει και η καθυστερημένη ανίχνευση των υδροτριοξειδίων.
Με πληροφορίες από: www.sciencealert.com, ΑΠΕ-ΜΠΕ
με Αριθμό Μητρώου 12691
