Μετά από μήνες διαφωνιών η Ευρώπη ανανεώνει το «διαβατήριο» του φουά γκρα

Σύμφωνα με τη γαλλική νομοθεσία «το φουά γκρα ανήκει στην προστατευόμενη πολιτιστική και γαστρονομική κληρονομιά της Γαλλίας». Η διαδικασία παραγωγής ωστόσο του διάσημου γκουρμέ εδέσματος, με την αναγκαστική πάχυνση των πτηνών μέσω καθετήρα, έχει ξεσηκώσει την μήνιν των ακτιβιστών, με την απόφαση να «ανοιγοκλείνει τις πόρτες» του Ευρωκοινοβουλίου.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε σε νέα έκθεσή του ότι η παραγωγή φουά γκρα σέβεται τα κριτήρια καλής διαβίωσης των ζώων, παρότι προηγουμένως είχε ζητήσει την απαγόρευση της αναγκαστικής σίτισης καθώς χαρακτηρίστηκε «σκληρή και περιττή». Τί κρύβεται πίσω από αυτή την αλλαγή στάσης;

Η διαδιακασία παραγωγής του Φουά Γκρα

Το φουά γκρα είναι ένα ειδικό προϊόν διατροφής που παρασκευάζεται από το συκώτι πάπιας ή χήνας που έχει ταϊστεί με τη βία μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως «gavage», η οποία στη συνέχεια προκαλεί την αφύσικη διόγκωση του συκωτιού.

Η αναγκαστική σίτιση αυτών των ζώων είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, με τους ακτιβιστές και τους ειδικούς σε θέματα ευημερίας των ζώων να υποστηρίζουν ότι η πρακτική αυτή είναι σκληρή. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) έχει καταδικάσει την αναγκαστική σίτιση, δηλώνοντας ότι εγείρει «σοβαρά ζητήματα ευημερίας των ζώων».

Η αιτιολόγηση της επανέκδοσης «διαβατηρίου»

Παρόλα αυτά, το ΕΚ ενέκρινε την περασμένη Τρίτη (15 Φεβρουαρίου) με μεγάλη πλειοψηφία την έκθεση πρωτοβουλίας του για την καλή διαβίωση των ζώων, η οποία περιλαμβάνει διάταξη που ορίζει πως η παραγωγή φουά γκρα «βασίζεται σε διαδικασίες εκτροφής που σέβονται τα κριτήρια καλής διαβίωσης των ζώων».

Η αιτιολόγηση γι’ αυτό είναι ότι πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο σε οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, όπου τα πτηνά «περνούν το 90% της ζωής τους στην ύπαιθρο και όπου η φάση πάχυνσης, η οποία διαρκεί κατά μέσο όρο 10 έως 12 ημέρες με δύο γεύματα την ημέρα, σέβεται τις βιολογικές παραμέτρους του ζώου», σύμφωνα με την έκθεση.

Η κίνηση αυτή αντιπροσωπεύει μια αλλαγή στάσης των ευρωβουλευτών, οι οποίοι προηγουμένως ζητούσαν την πλήρη απαγόρευση της αναγκαστικής σίτισης μόλις ένα χρόνο πριν στην έκθεσή τους «End the Cage Age», που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2021.

«Το Κοινοβούλιο καλεί την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την απαγόρευση της σκληρής και περιττής αναγκαστικής σίτισης παπιών και χηνών για την παραγωγή φουά γκρα», αναφέρεται στην έκθεση του 2021.

Το νομικό προηγούμενο

Η παραγωγή φουά γκρα βρίσκεται σε ασυνήθιστη θέση στους κανόνες της ΕΕ, δεδομένου ότι τεχνικά απαγορεύεται στην ΕΕ βάσει του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των ζώων που εκτρέφονται για κτηνοτροφικούς σκοπούς.

Η παραγωγή φουά γκρα απαγορεύεται επίσης σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Τσεχική Δημοκρατία, η Ιταλία και η Γερμανία.

Ωστόσο, πέντε κράτη μέλη της ΕΕ – η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ουγγαρία και το Βέλγιο – έχουν ειδική παρέκκλιση από την εν λόγω νομοθεσία της ΕΕ λόγω των παραδοσιακών δεσμών τους με το πολυτελές τρόφιμο, καθώς θεωρούν την παραγωγή του ως τοπική πολιτιστική κληρονομιά.

Η εξαίρεση αυτή προβλέπεται στις ιδρυτικές συνθήκες, όπως το άρθρο 13 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο αναφέρει ότι οι γεωργικές πολιτικές της ΕΕ «αποδίδουν, δεδομένου ότι τα ζώα είναι όντα που αισθάνονται, με πλήρη σεβασμό στις απαιτήσεις καλής διαβίωσης των ζώων, τηρώντας παράλληλα τις νομοθετικές ή διοικητικές διατάξεις […] που αφορούν ιδίως […] στην τοπική κληρονομιά».

Οι συμπληγάδες του αμφιλεγόμενου εδέσματος

Η αναφορά του φουά γκρα απουσίαζε αξιοσημείωτα από το αρχικό σχέδιο της έκθεσης για την καλή διαβίωση των ζώων, το οποίο συντάχθηκε από τον Γάλλο φιλελεύθερο ευρωβουλευτή και κτηνοτρόφο Jérémy Decerle και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην επιτροπή γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (AGRI) τον Ιούνιο του 2021.

Ωστόσο, με κοινή τροπολογία του εισηγητή και μιας άλλης Γαλλίδας φιλελεύθερης ευρωβουλευτού, της Irène Tolleret, προστέθηκε η αναφορά στο αμφιλεγόμενο τρόφιμο.

Σύμφωνα με τον Decerle, όπως επιβεβαίωσε και στην τηλεόραση του EURACTIV, ήταν πάντα πρόθεσή του να προσθέσει αυτή την τροπολογία από την αρχή, αλλά δεν μπόρεσε να το κάνει στο προσχέδιο λόγω των αρχικών «περιορισμών χώρου».

Και αυτό γιατί είναι καλύτερο να αντιμετωπιστεί το θέμα στην έκθεση με «ρεαλιστικό τρόπο», είπε, τονίζοντας ότι ο τομέας τηρεί τους αυστηρούς κανόνες της ΕΕ για την καλή διαβίωση των ζώων και ότι οι ευρωβουλευτές «δεν πρέπει να φοβούνται» να μιλήσουν για το θέμα υπό το φόβο αρνητικών επιπτώσεων.

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Integrity Watch EU, οι δύο ευρωβουλευτές συναντήθηκαν με διάφορους λομπίστες τον Απρίλιο, λίγο πριν από τη σύνταξη της έκθεσης.

Ο Decerle συναντήθηκε με την «Comité Interprofessionnel des Palmipèdes à Foie Gras (CIFOG)» και τη γαλλική βιομηχανία κρέατος πουλερικών (ANVOL) στις 19 Απριλίου 2021, καθώς και με τη γαλλική γενική διεύθυνση τροφίμων (DGAL) στις 10 Μαΐου.

Εν τω μεταξύ, ο Tolleret συναντήθηκε με πέντε ξεχωριστά γαλλικά γεωργικά επιμελητήρια, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών του Νότου που φημίζονται για το φουά γκρα, όπως η Ariège, η Lozère και το Gers (το οποίο πληροί τις προϋποθέσεις για την προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη (ΠΓΕ) για το «foie gras du sud-ouest»), καθ’ όλη τη διάρκεια του Απριλίου 2021, καθώς και με το γαλλικό γεωργικό λόμπι «FNSEA».

Δεν υπάρχει, ωστόσο, καμία καταγραφή συνταντήσεων
με ομάδες πολιτών εκείνη την περίοδο.

Ερωτηθείς σχετικά με τις συζητήσεις κατά τη διάρκεια αυτών των συναντήσεων, ο Decerle δήλωσε ότι συναντήθηκε με διάφορους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ, κατά την ίδια περίοδο για να συζητήσει θέματα καλής διαβίωσης των ζώων και ότι οι συζητήσεις «δεν διέφεραν από οποιεσδήποτε άλλες».

Πράγματι, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων, ο ευρωβουλευτής συναντήθηκε με τις ομάδες εκστρατείας «Eurogroup for Animals» και «Four Paws» για να συζητήσουν την ευημερία των ζώων περίπου την ίδια περίοδο.

Από επικριτές, λέον, οπαδοί του φουά γκρα

Στην προσπάθεια να συμβιβάσει τις διαφορετικές θέσεις του Κοινοβουλίου σχετικά με τις δύο εκθέσεις, ο Πορτογάλος ευρωβουλευτής των Πρασίνων Francisco Guerreiro αγωνίστηκε ανεπιτυχώς για να αλλάξει η διατύπωση στην έκθεση ώστε να συμπεριλάβει μια επανάληψη της έκκλησής του σχετικά με την απαγόρευση της αναγκαστικής σίτισης.

Εν τω μεταξύ, ορισμένοι ευρωβουλευτές που ψήφισαν υπέρ της έκθεσης «End the Cage Age» άλλαξαν προφανώς γνώμη, επιλέγοντας να μην υποστηρίξουν την αλλαγή της διατύπωσης της έκθεσης, μεταξύ των οποίων η Marlene Mortler του ΕΛΚ και ο αριστερός ευρωβουλευτής Mick Wallace.

Ερωτηθείς για τη θέση του επί του θέματος, ο πρόεδρος της επιτροπής γεωργίας και εισηγητής της έκθεσης «End the Cage Age», Norbert Lins, εξήγησε στη EURACTIV ότι απείχε από την ψηφοφορία επί των συγκεκριμένων τροπολογιών για το φουά γκρα και στις δύο εκθέσεις λόγω σεβασμού των πολιτιστικών παραδόσεων.

«Τα γεωργικά προϊόντα και η βιοτεχνική παραγωγή τους
βρίσκονται στον πυρήνα του ευρωπαϊκού πολιτισμού μας και αποτελούν μέρος των παραδόσεών μας», δήλωσε.

Ωστόσο, παραδέχθηκε ότι οι παραδόσεις αυτές «πρέπει να κινηθούν προς υψηλότερα κριτήρια βιωσιμότητας και καλής διαβίωσης των ζώων. «Θέλω να στηρίξω τους αγρότες και τους παραγωγούς σε αυτή τη μεταμόρφωση, προκειμένου να διατηρήσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και όχι να τους διαπομπεύσουμε», εξήγησε.

Ενώ μπορεί να μην πήρε θέση για το φουά γκρα κατά την ψηφοφορία στην ολομέλεια την περασμένη εβδομάδα, τα πρακτικά της ψηφοφορίας δείχνουν ότι ψήφισε υπέρ της αρχικής προσθήκης της τροπολογίας των Decerle και Tolleret που ψηφίστηκε στην επιτροπή AGRI τον Οκτώβριο.

Γιατί η αλλαγή στάσης;

Για τον Decerle, η αλλαγή θέσης είναι απλώς μια απόδειξη ότι οι ευρωβουλευτές αποδέχθηκαν μια πιο ρεαλιστική θέση επί του θέματος.

«Το Κοινοβούλιο κατανοεί καλύτερα το θέμα – δεν πήραν θετική ή αρνητική στάση, αλλά μια ρεαλιστική στάση που αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα της παραγωγής», δήλωσε.

Ωστόσο, για τον Guerreiro, το γεγονός ότι η δήλωση για το φουά γκρα συμπεριλήφθηκε στο κείμενο είναι απλώς «ένα ακόμη παράδειγμα της αντιεπιστημονικής, λανθασμένης και παράλογης φύσης αυτής της έκθεσης».

Πώς είναι δυνατόν να δηλώνεται ότι η αναγκαστική σίτιση των ζώων με τη βία μέσω σωλήνων στο λαιμό τους για την άντληση ανεπιθύμητων ποσοτήτων τροφής είναι «διαδικασίες που σέβονται την ευημερία των ζώων» και «τις βιολογικές τους παραμέτρους;» διερωτήθηκε.

Η κίνηση αυτή έλαβε τις αναμενόμενες αντιδράσεις των ακτιβιστών για την καλή διαβίωση των ζώων.

Αναφερόμενη στην αλλαγή στάσης του Κοινοβουλίου, η Όλγα Κίκου, επικεφαλής της ομάδας εκστρατείας «Compassion in World Farming», διερωτήθηκε πώς μπορούν να εμπιστεύονται οι πολίτες τους εκλεγμένους αντιπροσώπους αν «δεν μπορούν καν να κάνουν τη δουλειά τους».

«Αναμφίβολα χάνουν την αξιοπιστία τους, αν, μετά από μόλις οκτώ μήνες από το ψήφισμα του Ιουνίου, στο οποίο ζητούσαν την απαγόρευση της παραγωγής φουά γκρα, ψηφίσουν μια έκθεση που επικροτεί αυτή τη σκληρή πρακτική», προειδοποίησε η ίδια.

Πρόσθεσε ότι το κείμενο που ψηφίστηκε φτάνει στο σημείο να ορίζει την παραγωγή φουά γκρα «σε σχέση με τις βιολογικές παραμέτρους των ζώων», αγνοώντας πλήρως τα επιστημονικά δεδομένα και τους κανόνες των χωρών της ΕΕ που έχουν ήδη απαγορεύσει την πρακτική αυτή σε εθνικό επίπεδο.

Η αντίδραση των γεωργών

Από την πλευρά τους, η «Euro Foie Gras» και η ένωση γεωργών της ΕΕ COPA-COGECA χαιρέτισαν τον ισχυρισμό ότι η παραγωγή φουά γκρα σέβεται τα κριτήρια καλής διαβίωσης των ζώων.

Ο Christophe Barrailh, πρόεδρος της «Euro Foie Gras», δήλωσε στη EURACTIV ότι ο τομέας άξιζε να αναφερθεί στην έκθεση, δεδομένης της δέσμευσής του στην «ποιότητα των τροφίμων, την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων», καθώς και της συμβολής του στη ζωή των αγροτικών περιοχών.

«Ο τομέας πληροί όλες τις απαιτήσεις της ΕΕ για την καλή διαβίωση των ζώων, και μάλιστα τις υπερβαίνει με τον δικό του Ευρωπαϊκό Χάρτη και διάφορες εθνικές πρωτοβουλίες για τη βελτιστοποίηση των συνθηκών αναπαραγωγής των παπιών και των χηνών», τόνισε.

Σύμφωνα με τον Barrailh, ο τομέας πάσχει από «έλλειψη γνώσης και κατανόησης», η οποία έχει οδηγήσει σε «παρανοήσεις και προκαταλήψεις που τροφοδοτούνται από λανθασμένα στερεότυπα» από ακτιβιστές για την προστασία των ζώων.

«Τα μεταναστευτικά πτηνά αποθηκεύουν φυσιολογικά λίπος στο συκώτι τους πριν από το ταξίδι τους», εξήγησε, προσθέτοντας ότι η πάχυνση των χηνών και των παπιών για την παραγωγή φουά γκρα αποτελεί «απλή αναπαραγωγή αυτής της φυσικής, μη παθολογικής και πλήρως αναστρέψιμης φυσιολογικής κλίσης».

Πηγή: EURACTIV