Σύσταση Εθνικού Δικτύου Αριστείας με στόχο την ανάπτυξη της επιστήμης και της οικονομίας

Της Αγγελικής Γυπάκη

Με στόχο την ανάπτυξη της γνώσης, τη στήριξη της επιστημονικής έρευνας, αλλά και την μετατροπή της Ελλάδας σε παγκόσμιο επιστημονικό και επενδυτικό προορισμό, 53 διεθνώς διακεκριμένοι Έλληνες επιστήμονες, προτείνουν τη δημιουργία ενός Εθνικού Δικτύου Αριστείας στη χώρα μας που θα λειτουργήσει μέσα στο 2021. Με επιστολή τους προς την κυβέρνηση, περιγράφουν το «σχέδιο δημιουργίας του Εθνικού Δικτύου Αριστείας για τους επιστήμονες που βρίσκονται στην Ελλάδα και παράγουν έργο υψηλών διεθνών προδιαγραφών» τονίζοντας την ανάγκη καθολικής στήριξης της επιστημονικής κοινότητας της χώρας μας. Πολύ περισσότερο τώρα που όπως αναφέρουν: «παγκόσμιοι οργανισμοί αξιολόγησης κατατάσσουν τα ελληνικά πανεπιστήμια πολύ χαμηλότερα από τα 100 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου με καθοδική μάλιστα πορεία τα τελευταία 10 χρόνια»

«Η επένδυση σε αυτή την πρωτοβουλία έχει προκύψει αναγκαία, εν μέσω της οικονομικής κρίσης που διανύουμε και της έλλειψης επαρκών πόρων και έχει ως απώτερο σκοπό να δημιουργήσει πολλαπλασιαστικό δυναμικό απόδοσης για την επιστήμη και την οικονομία. Σε περιόδους, όπως αυτή, που οι πόροι δεν επαρκούν, προέχει η ιεράρχηση προτεραιοτήτων με στήριξη όσων μπορούν να είναι διεθνώς ανταγωνιστικοί και κατά συνέπεια έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της γνώσης, αναφέρουν οι επιστήμονες στην επιστολή τους.

Και επισημάινουν:

Η επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής αναμένεται μεγάλη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών της Ιρλανδίας το οποίο εφαρμόζει αντίστοιχα σχέδια για πάνω από 20 χρόνια. Απόδειξη της επιτυχίας του είναι το γεγονός ότι, το ετήσιο ποσό που επενδύθηκε στην έρευνα απέδωσε τον ίδιο χρόνο 5πλάσια έσοδα στην οικονομία της χώρας.

Φυσικά, για την επιτυχή εφαρμογή του σχεδίου δημιουργίας Εθνικού Δικτύου Αριστείας θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν κάποιες βασικές αναγκαίες προϋποθέσεις:

• Μελέτη συμπερασμάτων και επικαιροποίηση παλαιοτέρων προγραμμάτων υποστήριξης της αριστείας στην Ελλάδα.
• Βελτίωση του τρόπου λειτουργίας των μηχανισμών χρηματοδότησης έρευνας (ΕΛΙΔΕΚ, ΕΛΚΕ κλπ.) με απεμπλοκή από τη γραφειοκρατία και καθιέρωση στοχευμένης και συνεχούς χρηματοδότησης ερευνητών αντί ερευνητικών δομών.
• Θέσπιση αυστηρών κριτηρίων προσδιορισμού και επιλογής των αρίστων.
• Επίβλεψη της διαδικασίας από υπερκομματικό θεσμό της Ελλάδας και διακομματική δέσμευση για την τήρηση των
  κριτηρίων και τη σταθερότητα χρηματοδότησης για 30 χρόνια ώστε να στηριχθούν 2-3 γενιές νέων επιστημόνων.

“Καθώς ο θεσμός θα εξελίσσεται και θα ισχυροποιείτε, θα έχει τη δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης…

Το 2014, ο νομπελίστας Ρότζερ Κόρνμπεργκ πρότεινε στην ελληνική κυβέρνηση να επενδύσει 50 εκ. ευρώ/έτος (0,03% του
ΑΕΠ της χώρας) σε μικρό αριθμό αρίστων επιστημόνων χωρίς να μειωθεί η χρηματοδότηση των υπολοίπων. Οι επιπλέον
αυτοί πόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το Εθνικό Δίκτυο Αριστείας.

“Αρχικά η χρηματοδότηση θα είναι από το κράτος και από φιλανθρωπικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, αλλά καθώς ο θεσμός θα εξελίσσεται και θα ισχυροποιείτε, θα έχει ουσιαστικά τη δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης,” υπογραμμίζει ο δρ. Κωνσταντίνος Στρατάκης από της ΗΠΑ.

Η επιλογή των μελών του Εθνικού Δικτύου Αριστείας μπορεί να γίνει ως εξής:

• Διαγωνισμός για χρηματοδότηση 150 ερευνητών που είναι επικεφαλής επιστημονικών ομάδων με 300.000 ευρώ ανά έτος για κάθε ερευνητή. Για τα ελληνικά δεδομένα, το ποσό αυτό επαρκεί για να στηρίξει έμμισθη απασχόληση και έρευνα για πάνω από 1000 νέους ερευνητές και μεταπτυχιακούς φοιτητές, δηλαδή 8-10 ανά επιστημονική ομάδα.
• Η αξιολόγηση και η επιλογή των επιστημόνων που θα ενταχθούν στο Εθνικό Δίκτυο Αριστείας θα γίνεται από διεθνή
  διεπιστημονική επιτροπή, την οποία θα απαρτίζουν ομογενείς Έλληνες του εξωτερικού και μη Έλληνες επιστήμονες
  που έχουν διεθνή εμπειρία από αντίστοιχες αξιολογήσεις και δεν έχουν σύγκρουση συμφερόντων.
• Η επιλογή θα στηρίζεται στο έργο που παρήγαγαν οι επιστήμονες στην Ελλάδα μεμονωμένα ή ως συντονιστές
  διεθνών επιστημονικών δικτύων. Για τα πεδία των ανθρωπιστικών επιστημών, θα αξιολογείται η απήχηση του
  συγγραφικού έργου και βραβεύσεις από καταξιωμένους διεθνείς επιστημονικούς οργανισμούς.

Στόχοι

Κάθε 5 χρόνια, θα πραγματοποιείται νέος διαγωνισμός με διπλό σκοπό. Από την μία, την ένταξη νέων ομάδων στο Εθνικό Δίκτυο Αριστείας. Από την άλλη την ανανέωση χρηματοδότησης για όσα μέλη του Δικτύου πέτυχαν υψηλές επιδόσεις στην εξασφάλιση διακεκριμένων χρηματοδοτήσεων, όπως αυτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC):

• δημοσιεύσεις υψηλού δείκτη απήχησης
• συντονιστικό ρόλο σε διεθνή ερευνητικά δίκτυα
• δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων με τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας
• λήψη διεθνών βραβείων

Οι παγκόσμιοι οργανισμοί αξιολόγησης κατατάσσουν τα ελληνικά πανεπιστήμια πολύ χαμηλότερα από τα 100 καλύτερα
πανεπιστήμια του κόσμου με καθοδική μάλιστα πορεία τα τελευταία 10 χρόνια. Χρειάζονται άμεσες και στοχευμένες
πρωτοβουλίες από την ελληνική κοινωνία και την Πολιτεία ώστε η χώρα:

• Να έχει ένα πανεπιστήμιο ή ερευνητικό ίδρυμα στα 100 καλύτερα του κόσμου τα επόμενα 30 χρόνια.
• Να ανεβάσει το ποσοστό Ελλήνων επιστημόνων που λαμβάνουν μεγάλες ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις.
• Να διατηρήσει την ικανότητα διεθνών διακρίσεων σε πεδία, στα οποία η χώρα έχει ήδη υψηλές επιδόσεις.
• Να αυξήσει την επιχειρηματικότητα που στηρίζεται σε νέες ανακαλύψεις.
• Να προσελκύσει επενδυτές που αναζητούν ευκαιρίες στις σύγχρονες μορφές τεχνολογίας.

Μια επένδυση με σπουδαίο σκοπό

H επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας μας θα αποτελέσει θεμελιώδες στοιχείο ενίσχυσης της οικονομίας και της εθνικής άμυνάς της. Η ορθή εφαρμογή του προτεινόμενου σχεδίου μπορεί να μετατρέψει την Ελλάδα σε παγκόσμιο επιστημονικό και επενδυτικό προορισμό με σημαντικά οφέλη για τη χώρα και τους ανθρώπους της.

Το ερώτημα που προκύπτει ωστόσο, είναι αν και κατά πόσο υπό το πρίσμα, τόσο της οικονομικής κρίσης όσο και του αποδιοργανωμένου κλίματος λόγω της πανδημίας, είναι εφικτή η επίτευξη της πρωτοβουλίας.

“Θεωρώ τη συγκυρία ιδανική, τώρα πρέπει η κυβέρνηση να αποφασίσει ποιες είναι οι προτεραιότητες για το 2021 και το 2022. Σύμφωνα με τις εξαγγελλίες το 2021 ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι 5% και αν η πρόταση μας εγκριθεί, θα μπορεί το Δίκτυο να τεθεί σε λειτουργία στα μέσα του 2021, όταν θα έχει επανέλθει μια σχετική κανονικότητα,” τονίζει ο δρ. Κωνσταντίνος Στρατάκης.

H πρόταση υπογράφεται από τους επιστήμονες:

• Στυλιανός Αντωναράκης, Ομότιμος Kαθηγητής Γενετικής Ιατρικής Παν. Γενευης, Μέλος Ακαδημίας Επιστημών
  Ελβετίας
• Χαράλαμπος Αντωνιάδης, Καθηγητής και Αναπλ. Δ/ντής Καρδιαγγειακής Ιατρικής, Παν. Οξφόρδης, Μεγ. Βρετανία
• Αριστείδης Βέβες, Καθηγητής και Δ/ντής Κέντρου Αναγεννητικής Θεραπευτικής, Παν. Harvard, ΗΠΑ
• Γεώργιος Βέλμαχος, Καθηγητής και Δ/ντής Τμήματος Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής, Παν. Harvard, ΗΠΑ
• Γεώργιος Γεωργίου, Καθηγητής Χημικής Μηχανικής και Μοριακής Βιολογίας, Παν. Texas, Austin, ΗΠΑ
• Εύη Γιαννακάκου, Καθηγήτρια Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή Weill Cornell, ΗΠΑ
• Γεώργιος Γιαννάκης, Καθηγητής και Δ/ντής Κέντρου Ψηφιακών Τεχνολογιών, Παν. Minnesota, ΗΠΑ
• Ιωάννης Γιαννάς, Καθηγητής Επιστήμης Πολυμερών και Μηχανικής, ΜΙΤ, ΗΠΑ
• Στάθης Γουργουρής, Καθηγητής και Δ/ντής Ινστιτούτου Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών, Παν.
  Columbia, ΗΠΑ
• Αχιλλέας Γραβάνης, Καθηγητής Φαρμακολογίας Ιατρικής Σχολής Παν. Κρήτης, Ερευνητής ΙΜΒΒ-ΙΤΕ
• Χρήστος Νταβατζίκος, Καθηγητής Ακτινολογίας, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Συστημάτων και Δ/ντης Κέντρου Βιοϊατρικής Απεικονιστικής Υπολογιστικής και Ανάλυσης, Πανεπιστήμιο Pennsylvania, ΗΠΑ
• Παναγιώτης Δελούκας, Δ/ντής Ερευνητικού Ινστιτούτου και Κοσμήτωρ Επιστ. Υγείας, Παν. Queen Mary, Μεγ. Βρετανία
• Ελευθέριος Διαμαντής, Καθηγητής Εργαστηριακής Ιατρικής και Παθοβιολογίας, Δ/ντής Κλινικής Βιοχημείας, Νοσοκομείο Mount Sinai, Παν. Τορόντο, Καναδάς
• Θεοκλής Ζαούτης, Καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας, University of Pennsylvania, ΗΠΑ
• Θεοχάρης Θεοχαρίδης, Καθηγητής Φαρμακολογίας και Εσωτερικής Παθολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Tufts,Βοστώνη, ΗΠΑ και Δ/ντής Βιοιατρικών Επιστημων και Ερευνας, Αμερικανικο Κολλεγιο Ελλαδας
• Ιωάννης Ιωαννίδης, Καθηγητής Παθολογίας, Επιδημιολογίας και Πληθυσμιακής Υγείας, Επιστήμης Δεδομένων και Στατιστικής, Παν. Stanford, ΗΠΑ
• Μερκούριος Κανατζίδης, Καθηγητής Χημείας, Παν. Northwestern, ΗΠΑ
• Δημήτρης Καρδάσης, Καθηγητής Βιοχημείας και Δ/ντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος, Ιατρική Σχολή Κρήτης
• Σοφία Κοσσίδα, Καθηγήτρια & Δ/ντρια πληροφορικού συστήματος Ανοσογενετικής, Πανεπ. Montpellier, Γαλλία
• Στέλλα Κουρεμπάνα, Καθηγήτρια & Δ/ντρια Νεογνολογίας, Παιδιατρικό Νοσοκομείο, Πανεπ. Harvard, ΗΠΑ
• Αθηνά Κουστένη, Διευθύντρια Ερευνών, Εργαστήριο Μελετών Διαστήματος και Οργάνων Αστροφυσικής, Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, Αστεροσκοπείο Παρισίων, Γαλλία
• Σταυρούλα Κουστένη, Καθηγήτρια Φυσιολογίας, Παν. Columbia, ΗΠΑ
• Λίτσα Κρανιά, Καθηγήτρια & Δ/ντρια Καρδιαγγειακής Βιολογίας, Παν. Cincinnati, ΗΠΑ
• Νίκος Κυρπίδης, Διευθυντής Προγράμματος Μεταγονιδιωματικής, Ινστιτούτο Γονιδώματος, Υπ. Ενέργειας, ΗΠΑ
• Κώστας Κωνσταντινίδης, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Georgia , ΗΠΑ
• Μιχάλης Λιονάκης, Δ/ντής Τμήματος Μυκητιάσεων, Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, ΗΠΑ
• Νίκος Λογοθέτης, Δ/ντής Κέντρου Βιολογικής Κυβερνητικής Ινστιτούτου Max Planck, Γερμανία
• Χριστόφορος Λογοθέτης, Καθηγητής και Δ/ντής Τμ. Ογκολογίας Ουρογεννητικού Συστήματος και Αντικαρκινικού Κέντρου “Koch”, MD Anderson Παν. Texas, ΗΠΑ
• Σάκης Μανταλάρης, Καθηγητής Εμβιομηχανικής, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Georgia Georgia, ΗΠΑ
• Γεώργιος Μιχαλόπουλος, Πρόεδρος και Καθηγητής Έδρας Παθολογικής Ανατομικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Pittsburgh, ΗΠΑ
• Νίκανδρος Μπούρας, Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής, King’s College London, Μεγάλη Βρετανία
• Μάνος Μπριλάκης, Διευθυντής Κέντρου Σύνθετων Επεμβάσεων Στεφανιαίας Αρτηρίας, Καρδιολογικό Ινστιτούτο Μιννεάπολης, ΗΠΑ
• Γεώργιος Ντάγγας, Καθηγητής Καρδιολογίας, Δ/ντής Κέντρου Καινοτομίας Καρδιαγγειακού Ινστιτούτου, Ιατρική Σχολή Mount Sinai, ΗΠΑ
• Πάνος Παρδαλός, Διακεκριμένος Καθηγητής Μηχανικής Βιομηχανίας και Συστημάτων και Δ/ντής Κέντρου Εφαρμοσμένης Βελτιστοποίησης, Παν. Florida, ΗΠΑ
• Αριστείδης Πατρινός, Δ/ντής Ερευνών εταιρείας NOVIM & Πρώην συντονιστής χαρτογράφησης του ανθρωπίνου γονιδιώματος, ΗΠΑ
• Χαράλαμπος Ποθουλάκης, Καθηγητής & Δ/ντής Κέντρου Φλεγμονωδών Νόσων Εντέρου, UCLA, ΗΠΑ
• Κωνσταντίνος Σεντικίδης, Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας και Ψυχολογίας Προσωπικότητας, Παν. Southampton, Μεγάλη Βρετανία
• Νικόλαος Σκαρμέας, Καθηγητής Νευρολογίας, Ιατρική Σχολή, Παν. Αθηνών
• Κωνσταντίνος Σταθόπουλος, Καθηγητής Βιοχημείας, Ιατρική Σχολή, Παν. Πατρών
• Νεκτάριος Ταβερναράκης, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν. Κρήτης, Πρόεδρος Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας
• Ανδρέας Τζάκης, Καθ. Χειρουργικής & Επίτιμος Δ/ντής Κέντρου Μεταμοσχεύσεων, Lerner College of Medicine, Cleveland Clinic Florida, ΗΠΑ
• Αθανάσιος Φωκάς, Καθηγητής Μαθηματικών Επιστημών, Παν. Cambridge, Μεγάλη Βρετανία
• Άγγελος Χανιώτης, Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας, Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών, Πρίνστον, ΗΠΑ
• Νικόλας Χρηστάκης, Καθηγητής Κοινωνικών και Φυσικών Επιστημών, Παθολογίας και Εμβιομηχανικής, Παν. Yale, ΗΠΑ
• Παναγιώτης Χριστοφίδης, Διακεκριμένος Καθηγητής και Πρόεδρος Τμήματος Χημικής και Βιομοριακής Μηχανικής, Παν. UCLA, ΗΠΑ
• Γεώργιος Χρούσος, Δ/ντής Ερευνητικoύ Ινστιτούτου Υγείας Μητέρας, Παιδιού, και Ιατρικής Ακριβείας, Επικεφαλής Έδρας UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής, Παν. Αθηνών

ARISTEiA: Ινστιτούτο για την Προώθηση της Έρευνας και της Εκπαίδευσης Τεχνών, Επιστημών και Τεχνολογίας (Institute for the Advancement of Research & Education in Arts, Sciences & Technology), ΗΠΑ

• o Κωνσταντίνος Στρατάκης, Ερευνητής Εθνικού Ινστ. Υγείας και Ανάπτυξης των Παιδιών, Πρόεδρος ARISTEiA
• o Kωνσταντίνος Δροσάτος, Αναπλ. Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν. Temple, Αντιπρόεδρος ARISTEiA
• o Ευστράτιος Ταβουλαρέας, Ενεργειακός Σύμβουλος, Ταμίας ARISTEiA
• o Δημήτριος Αυγερινός, Επιμελητής Καρδιοχειρουργικής και Χειρουργικής Αορτής, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, Γεν. Γραμματέας ARISTEiA
• o Γεώργιος Τσετσέκος, Επίτιμος Κοσμήτορας Σχολής Οικονομικών Επιστημών Παν. Drexel, Σύμβουλος ARISTEiA
• o Δημήτριος Ηλιόπουλος, Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος εταιρειών Athos Therapeutics (ΗΠΑ) και Attica
• Sciences (Ελλάδα), Σύμβουλος ARISTEiA
• o Αθηνά Οικονομίδου, Μέλος ΔΣ Ελληνικού Ινστ. Παστέρ, Συνιδρύτρια ResQ Biotech, Σύμβουλος ARISTEiA