Αρχική Περιβάλλον Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-2030: Άλμα στην ανακύκλωση

Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-2030: Άλμα στην ανακύκλωση

0
2
Διαφήμιση

Στόχος η ανακύκλωση / αξιοποίηση σχεδόν του συνόλου των απορριμμάτων που παράγει η χώρα ανά ετος  ( 31 εκατ. τόνοι ανά έτος)  και ειδικότερα  η μείωση στο 10% από το 80% των απορριμμάτων προς ταφή – Λήγει η δημόσια διαβούλευση

Με την Ελλάδα να εμφανίζει ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις στη διαχείριση των απορριμμάτων σε σχέση με την ΕΕ, το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων  που προωθεί το  Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την δεκαετία 2020 -2030 είναι κάτι περισσότερο από αναγκαίο να προχωρήσει το συντομότερο δυνατόν…έστω και τώρα.  Από τα 31 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων που παράγει η χώρα το χρόνο  μόνο το 20% οδεύει προς ανακύκλωση με ότι αυτό συνεπάγεται σε ρύπανση του περιβάλλοντος,  αλλά και πρόστιμα που είναι αναγκασμένη η Ελλάδα να πληρώνει στην Ε.Ε. Την απαράδεκτη αυτή  κατάσταση αποτυπώνει πλήρως η δήλωση του υπουργού Περιάλλοντος και Ενέργειας  κ. Κωστή Χατζηδάκη,  όταν στις 6 Αυγούστου ανακοίνωσε την  έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης του νέου ΕΣΔΑ και που μέσα στην εβδομάδα έλαβε παράταση μέχρι  την ερχόμενη Τρίτη 25 Αυγούστου (12 μ)  (http://www.opengov.gr/minenv/?p=11116)

 Χατζηδάκης- Γραφάκος

 «Στη διαχείριση των απορριμμάτων βρισκόμαστε ακόμα στον 19ο αιώνα!» είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης  και εξήγησε :»Γι’ αυτό και προσπαθούμε να κάνουμε σε 4 χρόνια ό,τι δεν έγινε σε δεκαετίες. Με τον «οδικό χάρτη» του νέου ΕΣΔΑ διαμορφώνουμε το κατάλληλο πλαίσιο –υιοθετώντας καλές ευρωπαϊκές πρακτικές- για  μια σύγχρονη και ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων, ώστε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος το ταχύτερο δυνατό» . Και ανακοίνωσε  ένα σημαντικό βήμα, με τη δημοπράτηση 17 Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων σε όλη την Ελλάδα έως το τέλος του έτους. «Θέλουμε να μειωθούν οι ποσότητες των απορριμμάτων που οδηγούνται σε ταφή στο 10% στο τέλος της δεκαετίας, από το απογοητευτικό 80% σχεδόν που βρισκόμαστε σήμερα. Θέλουμε να κάνουμε άλμα στην ανακύκλωση. Επιβάλλεται να πάψουμε να είμαστε ουραγοί σε αυτά τα ζητήματα, όχι μόνο για να είμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας έναντι στην ΕΕ αλλά και για να προστατεύσουμε το περιβάλλον. Είναι μια προσπάθεια που έχει να κάνει και με το εθνικό μας φιλότιμο».

Ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων Μανώλης Γραφάκος πρόσθεσε: «Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων για την επόμενη δεκαετία είναι το σχέδιό μας για να πετύχουμε το αυτονόητο. Δηλαδή να προστατεύουμε το περιβάλλον από ταφή αποβλήτων και ταυτόχρονα να ανακυκλώνουμε τα απόβλητά μας και να παράγουμε ενέργεια από αυτά. Μπαίνουμε στη λογική της κυκλικής οικονομίας, που είναι ένας σύγχρονος τρόπος συνύπαρξης με τη φύση, έχοντας ως πυξίδα ότι το τρίπτυχο οικονομία, ανακύκλωση και σύγχρονη διαχείριση των απορριμμάτων δημιουργεί και νέες θέσεις εργασίας

Αποτυχία συμμόρφωσης

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας  επέσπευσε τη διαδικασία έγκρισης του νέου ΕΣΔΑ, λόγω της αποτυχίας συμμόρφωσης με τους στόχους του προηγούμενου Σχεδίου, που χρονολογείται από το Δεκέμβριο του 2015. Το ΕΣΔΑ 2015-2020 προέβλεπε μεταξύ άλλων ποσοστό ανακύκλωσης 50% το 2020 (σήμερα κινείται στο 20%), παύση της ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (σήμερα η χώρα μας πληρώνει πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για 52 παράνομες χωματερές) και μείωση της ταφής απορριμμάτων στο 26% (το ποσοστό παραμένει κοντά στο 80%).

Αποβλήτων

Συγκριτική αποτύπωση των ποσοστών της Ελλάδας έναντι του Ευρωπαϊκού Μ.Ο. σε ότι αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων (πηγή στοιχείων EUROSTAT)

Στόχοι νέου ΕΣΔΑ

Επιγραμματικά, οι στόχοι του νέου ΕΣΔΑ 2020-2030 είναι οι εξής:

  • Ταφή των απορριμμάτων στο 10% το 2030, πέντε χρόνια νωρίτερα από την κοινοτική υποχρέωση (2035)
  • Παύση της ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτωνκαι αποκατάσταση των παράνομων χωματερών μέχρι το 2022
  • Αύξηση της ανακύκλωσης στο 55% το 2025 και στο 60% το 2030 (συμπεριλαμβανομένων και των βιοαποβλήτων)
  • Χωριστή συλλογή οργανικών αποβλήτων (καφέ κάδος) και ανάπτυξη σχετικών υποδομών σε όλη τηνεπικράτεια για τη μέχρι το 2022
  • Πλήρης κάλυψη της χώρας μέχρι το 2030 με 43 Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και 43 – 46 Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ)
  • Τέσσερις μονάδες παραγωγής ενέργειας με ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτωντων ΜΕΑ.

Αποβλήτων

14 νέες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων

Μετά την Κέρκυρα, τη Χερσόνησο και τα Τρίκαλα , ο  σχεδιασμός του ΥΠΕΝ προβλέπει τη δημοπράτηση άλλων 14 μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων ΜΕΑ έως το τέλος του 2020, στις ακόλουθες περιοχές:

  1. Καβάλα
  2. Ανατολική Θεσσαλονίκη
  3. Νάξος
  4. Χίος
  5. Σητεία
  6. Κεφαλονιά
  7. Αγρίνιο
  8. Ηράκλειο (αναβάθμιση ΜΕΑ)
  9. Λάρισα
  10. Βόλος
  11. Πάτρα
  12. Λαμία
  13. Χαλκίδα
  14. Ρόδος

Άλλες 6 μονάδες έχουν ήδη δημοπρατηθεί (Ζάκυνθος, Λευκάδα, Ναύπακτος, Τρίκαλα, Κέρκυρα, Χερσόνησο) και επιπλέον 7 βρίσκονται σε στάδιο κατασκευής (Αλεξανδρούπολη, Θήβα, Ηλεία, Αμάρι, Αρκαδία, Μεσσηνία, Λακωνία), προβλέπεται ότι έως το τέλος του 2023 θα έχουν κατασκευαστεί 27 Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων σε όλη την Ελλάδα.

 

Ο δεκάλογος των μέτρων

Η επίτευξη των  στόχων  που θέτει η ηγεσία του ΥΠΕΝ προϋποθέτει τη λήψη παρακάτω  10 απαραίτητων μέτρων:

  1. Τον εκσυγχρονισμό του «τέλους ταφής» αποβλήτων σε ΧΥΤΑ και την εφαρμογή στην πράξη της αρχής «Πληρώνω όσο Πετάω»
  2. Την προώθηση της χωριστής συλλογής και την ενίσχυση δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών με 4 ρεύματα ανακύκλωσης (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο)
  3. Την ολοκληρωμένη ανάπτυξη δικτύου συλλογής οργανικών αποβλήτων (καφέ κάδος) μέχρι το τέλος του 2022
  4. Την αύξηση και αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών(ΚΔΑΥ) προκειμένου να ανταποκρίνονται στις νέες αυξημένες ανάγκες ανακύκλωσης της χώρας
  5. Την αύξηση της ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων των αποβλήτων και την ανάπτυξη μονάδων παραγωγής ενέργειας με σκοπό τη μείωση της ταφής
  6. Την ανάκτηση ενέργειας από την επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων (βιομάζα) αλλά και την παραγωγή δευτερογενών υλικών (κόμποστ) στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας
  7. Τη δημιουργία του πρώτου ΧΥΤΕΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων) με σκοπό την ολιστική διαχείριση των αποβλήτων της χώρας σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΕ
  8. Τη δημιουργία συστήματος ευθύνης παραγωγών για τα πλαστικά απόβλητα θερμοκηπίων και τα τις πλαστικές συσκευασίας φυτοφαρμάκων.
  9. Τη επέκταση της διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού σε νέες κατηγορίες προϊόντων, όπως έπιπλα, στρώματα, ληγμένα φάρμακα, απόβλητα φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων, παιγνίδια κλπ.
  10. Τη συνεχή ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των ενδιαφερομένων μερών
«Ο ρυπαίνων πληρώνει»

Για την επίτευξη των στόχων προκρίνεται η εφαρμογή των μέτρων του νέου ΕΣΔΑ 2020-2030  στη βάση έξι  βασικών αρχών  της κυκλικής οικονομίας, σύμφωνα και με τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές.

  • Πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων,
  • Ενίσχυση της διαλογής στην πηγή,
  • Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης,
  • Δημιουργία εύρυθμης αγοράς δευτερογενών υλικών,
  • Παραγωγή δευτερογενών καυσίμων από τα υπολείμματα των ΜΕΑ,
  • Ενεργειακή αξιοποίηση των εναλλακτικών δευτερογενών καυσίμων,
Για τη διασφάλιση των ανωτέρω υιοθετούνται τα ακόλουθα:
  • Η αρχή «Πληρώνω όσο πετάω»
  • Η διευρυμένη ευθύνη των παραγωγών αποβλήτων, με βάση την αρχή «Ο ρυπαίνων πληρώνει»
  • Η ενίσχυση της σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)
  • Η υπεύθυνη διαχείριση των αποβλήτων των τουριστικών ροών
  • Η συνεχής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση

Τις αρχές αυτές καλούνται να υιοθετήσουν οριζόντια όσοι εμπλέκονται στη διαχείριση των απορριμμάτων, δηλαδή η  Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, οι ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Απορριμμάτων), τα Συστήματα Διαχείρισης, οι δημόσιοι φορείς και οι ιδιώτες.

Η «πράσινη φιλοσοφία» του νέου ΕΣΔΑ

Το νέο ΕΣΔΑ καλείται να διαχειριστεί το σύνολο των αποβλήτων της χώρας, το οποίο αντιστοιχεί σε 31 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων κατά έτος. Η σύσταση των αποβλήτων της χώρας παρατίθεται στο ακόλουθο Γράφημα.

Αποβλήτων

Σύσταση των αποβλήτων της χώρας, τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει ο νέος ΕΣΔΑ

Τι προβλέπει το νέο ΕΣΔΑ
  • Το νέο ΕΣΔΑ δίνει μεγάλη σημασία στην ανακύκλωση και στηδιαλογή στην πηγή. Ειδικότερα προβλέπει την καθολική ξεχωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων για το σύνολο της χώρας στο τέλος του 2022ένα χρόνο νωρίτερα από την κοινοτική οδηγία. Παράλληλα, προβλέπει ένταση των προσπαθειών για ξεχωριστή συλλογή 4 ρευμάτων προς ανακύκλωση, καθώς και προτεραιότητα στην ενίσχυση του δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών.
  • Επιπροσθέτως, θέτει υψηλούς στόχους ανακύκλωσης, στο πλαίσιο των κοινοτικών υποχρεώσεων (Οδηγία 2018/851)
  • Στόχος του νέου ΕΣΔΑ είναι επίσης η ανάκτηση και αξιοποίηση στο μέγιστο βαθμό των Βιομηχανικών Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων(ΒΜΕΑ) από τις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων.Προκρίνεται ηυιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας και της βιομηχανικής συμβίωσης για την αξιοποίηση των αποβλήτων αυτών ως δευτερογενών πρώτων υλών ή/και εναλλακτικών καυσίμων.
  • Προτείνονται δράσεις για την ορθή και ολοκληρωμένη διαχείριση των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτωντης χώρας, που παράγουν τη μεγαλύτερη ποσότητα των αποβλήτων (40%) και των οποίων η διαχείριση έως σήμερα-πλην μεμονωμένων εξαιρέσεων-, γίνεται με καύση στον τόπο παραγωγής τους, με αποτέλεσμα την εκπομπή σημαντικών ποσοτήτων αέριων ρύπων. Περιλαμβάνεται επιπλέον, οσχεδιασμός για τη συλλογή και ανάκτηση βιοαποδομήσιμων αποβλήτων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης και την αξιοποίηση τους στην παραγωγή δευτερογενών προϊόντων (π.χ. λίπασμα) ή/και εναλλακτικών καυσίμων.
.
  • Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ανάληψη των ευθυνώναπό τους παραγωγούς των αποβλήτων. Έτσι προβλέπεται ρητά ηανάληψη των ευθυνών διαχείρισης των αποβλήτων από τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης που λειτουργούν σήμερα καθώς και η δημιουργία νέων συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για απόβλητα όπως έπιπλα, στρώματα, απόβλητα θερμοκηπίων, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, απόβλητα συσκευασιών φυτοφαρμάκων γεωργίας και λοιπά.
  • Προκρίνεται η συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)για όλους τους δημόσιους φορείς της διαχείρισης αποβλήτων. Αυτό αφορά σε όλα τα επίπεδα διαχείρισης των αποβλήτων(συλλογή, διαλογή, επεξεργασία κ.α.) εφόσον η συνεργασία αυτή επιτυγχάνει ικανοποιητικό λόγο ποιότητας-κόστους παροχής υπηρεσιών, προς όφελος των πολιτών και του περιβάλλοντος.
  • Περιλαμβάνεται αναλυτικό σχέδιο υλοποίησης των απαραίτητων υποδομών, για το σύνολο της χώρας, σε ότι αφορά τις Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ),όπως και τις Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ).
  • Προβλέπεται συγκεκριμένο σχέδιο για την ανάπτυξη νέων και την ενίσχυση υφιστάμενωνδικτύων συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων.
  • Ακολουθούνται οι καλές ευρωπαϊκές πρακτικές στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, για την ενεργειακή αξιοποίηση των δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων και την παραγωγή ενέργειας, συμβάλλοντας στη μείωση της ταφής των αποβλήτων.
  • Λαμβάνεται υπόψη η επίπτωση του τουρισμού στην παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων.
Κοινοτική υποχρέωση

Υπενθυμίζεται ότι η  σύνταξη Σχεδίων Διαχείρισης αποτελεί υποχρέωση των κρατών μελών της ΕΕ και απορρέει από το άρθρο 28 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα. Το ΕΣΔΑ αφορά περίοδο δέκα (10) ετών και αξιολογείται κάθε πέντε (5) χρόνια και εφόσον απαιτείται αναθεωρείται, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον πρόσφατα ψηφισμένο Νόμο 4685/2020

Σήμερα, η χώρα πορεύεται με το ισχύον ΕΣΔΑ, το οποίο εγκρίθηκε με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου, στις 15/12/2015 και αφορά στην περίοδο 2015 έως 2020.

Με τον περιβαλλοντικό νόμο 4685/2020, προβλέπεται η διαδικασία σύνταξης του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων. Σύμφωνα με αυτό, το ΕΣΔΑ εγκρίνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά από εισήγηση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αφού έχει προηγηθεί σχετική διαδικασία διαβούλευσης σύμφωνα και με τις σχετικές ευρωπαϊκές κατευθύνσεις.

Διαφήμιση