Σχέδιο του ΥΠΕΝ για τα πλαστικά μιας χρήσης – Απόσυρση έως τον Ιούνιο του 2020

Με ιδιαίτερα δραματικό τρόπο εισήγαγε το θέμα της πλαστικής ρύπανσης και της κυκλικής οικονομίας ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, κατά τη σημερινή παρουσίαση του σχεδιασμού του υπουργείου: “Τριάντα εννέα τόνοι πλαστικού καταλήγουν στις ελληνικές θάλασσες κάθε μέρα… Τι σημαίνει αυτό για τις ζωές μας; Σημαίνει μεταξύ άλλων πως μεγάλη ποσότητα πλαστικού καταναλώνεται από ψάρια που καταλήγουν στο πιάτο μας. Σκεφτείτε τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Και αν είναι κάτι που μπορούμε να αφήσουμε να συνεχιστεί” είπε με έμφαση.

Πολυδιάστατο πρόβλημα

Οι επιπτώσεις από την πλαστική ρύπανση έχουν πολλές διαστάσεις, συνέχισε ο υπουργός. Αφορούν τη δημόσια υγεία, τα θαλάσσια οικοσυστήματα, αλλά και την οικονομική δραστηριότητα σε τομείς όπως ο τουρισμός και η αλιεία.

Το πρώτο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η υιοθέτηση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2019/904 για περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης. Εξετάζουμε, μάλιστα, το πώς θα υιοθετήσουμε ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους από αυτούς που εμπεριέχονται στην εν λόγω οδηγία. Επιδίωξη του υπουργείου πάντως είναι η απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης να έχει επιτευχθεί έως τον Ιούνιο του 2020. “Ώστε η Ελλάδα να γίνει πρωτοπόρος στην Ευρώπη στη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης”, υπογράμμισε ο κ. Χατζηδάκης.

Είναι πολλά τα σκουπίδια

Ωστόσο, το 2016, σύμφωνα με τη EUROSTAT, η Ελλάδα παρήγαγε 186.600 τόνους αποβλήτων πλαστικής συσκευασίας, από τα οποία ανακυκλώθηκε το 38,2%. Τα παραπάνω στοιχεία παράθεσε με τη σειρά του ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων Κωνσταντίνος Αραβώσης, ο οποίος ανέλυσε τον προγραμματισμό και τους στόχους του ΥΠΕΝ για το επόμενο διάστημα.

Επιχειρησιακό Σχέδιο

Τι άλλο όμως ανακοίνωσε ο κ. Αραβώσης; Κατ’ αρχάς ότι ετοιμάζεται άμεσα Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσεων με χρονοδιάγραμμα και στόχους, όπου θα προβλέπονται μεταξύ άλλων:

• Σχέδιο Νόμου (ή ΚΥΑ) για Πλαστικά Μιας Χρήσης.
• Δημιουργία DRS εγγυοδοσίας για πλαστικές φιάλες.
• Επιστροφή περιβαλλοντικού τέλους σακούλας σε Δήμους.
• Αξιοποίηση του Ολοκληρωμένου Προγράμματος LIFE18 IP CEI GR (8 χρόνια, π/υ 16 εκ. ευρώ), όπου προβλέπεται η συμμετοχή 5 νησιωτικών Δήμων με ανάλογες δράσεις.

ΕΕ: Για μια διαφορετική οικονομία των πλαστικών

Ο κ. Αραβώσης αναφέρθηκε στα τεκταινόμενα σε επίπεδο ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι το Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, που ανακοινώθηκε το 2015, θέτει τα θεμέλια για μια νέα οικονομία των πλαστικών, στην οποία ο σχεδιασμός και η παραγωγή πλαστικών υλών και πλαστικών προϊόντων γίνονται με πλήρη σεβασμό των αναγκών επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακύκλωσης, κατασκευάζονται δε και προωθούνται περισσότερο βιώσιμα υλικά. Μεταξύ των επιδιωκόμενων στόχων είναι η μείωση της ρύπανσης από πλαστικά απορρίμματα, των εκπομπών CO2 και των αρνητικών επιπτώσεών τους στην υγεία και στο περιβάλλον.

Νέες θέσεις εργασίας

Το Σχέδιο της ΕΕ για την κυκλική οικονομία, προβλέπει επίσης 200.000 νέες θέσεις εργασίας λόγω της δημιουργίας 500 νέων μονάδων διαχωρισμού και ανακύκλωσης. Θέτει ως στόχους την πλήρη ανακυκλωσιμότητα και τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των πλαστικών συσκευασίας το 2030, την ανακύκλωση του 55% των παραγόμενων πλαστικών αποβλήτων και τον τετραπλασιασμό του επιπέδου διαλογής και ανακύκλωσης του 2015.

Οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης

Όσο για την Οδηγία 2019/904/ΕΕ για τα Πλαστικά Μιας Χρήσης (SUP), η ενσωμάτωσή της στο Εθνικό Δίκαιο συνίσταται στην έγκριση, μετά από διάλογο, νομοθετικής ρύθμισης για την αποφασιστική αντιμετώπιση της παράκτιας ρύπανσης από τα πλαστικά και για την υιοθέτηση κινήτρων στις επιχειρήσεις του χώρου για προσαρμογή τους στην κυκλική οικονομία με εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού και επανακατάρτιση των εργαζομένων.

Πρόληψη-μείωση θαλάσσιας ρύπανσης

Κύριος στόχος είναι η πρόληψη και η μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικά απορρίμματα που προέρχονται από πλαστικά αντικείμενα μίας χρήσης και αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη, ενώ συμπληρώνοντας τα μέτρα που ήδη προβλέπονται στη Στρατηγική των Πλαστικών προτείνει:

• Μείωση στην κατανάλωση πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, όπως περιέκτες τροφίμων, κυπελλάκια.
• Απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, όπως μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, καλαμάκια, πιάτα κ.ά.
• Θέσπιση ειδικών απαιτήσεων για προϊόντα, όπως φιάλες ποτών και υποχρεωτική σήμανση.
• Θέσπιση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, όπως περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, κυπελλάκια κ.ά.

Οι φιάλες

Σημαντική διάταξη της οδηγίας αφορά τη χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών, μέχρι το 2025, στο 77% της διάθεσής τους στην αγορά, μέσω καθιέρωσης συστημάτων επιστρεφόμενων συσκευασιών (DRS) ή μέσω των ΣΕΔ με ειδικούς στόχους χωριστής συλλογής. Η συμπερίληψη στην οικονομική ευθύνη των παραγωγών του κόστους συλλογής, μεταφοράς, εκστρατειών ενημέρωσης και ειδικά για τα πλαστικά μιας χρήσης, της χωριστής περισυλλογής τους, είναι επίσης μια σημαντική πρόβλεψη.

Ειδικά για την βιομηχανία, προτείνεται:

• Καλύτερος σχεδιασμός προϊόντων και επενδύσεις σε καινοτομίες
• Δεσμεύσεις για περισσότερο ανακυκλωμένο πλαστικό στις συσκευασίες
• Αντικατάσταση των πλαστικών μιας χρήσης.

Οι σακούλες

Σχετικά με το περιβαλλοντικό τέλος που επιβάλλεται στις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς, ο κ. Αραβώσης διευκρίνισε ότι, όπως η σχετική νομοθεσία ορίζει, έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα. Στο πρόγραμμα δράσης για τα πλαστικά μιας χρήσης, ένα από τα μέτρα είναι η πρόταση για επιστροφή του τέλους στους πολίτες μέσω των Δήμων. Το ποσό θα χρησιμοποιηθεί από τον ΕΟΑΝ σε συνεργασία με τους Δήμους για την δωρεάν διάθεση στους πολίτες εναλλακτικών μέσων (επαναχρησιμοποιούμενη πλαστική πολλών χρήσεων, πάνινη, διχτάκι, βιοαποδομήσιμη σακούλα), τα οποία μειώνουν την κατανάλωση και προάγουν την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, καθώς και για δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού.​

Αναλυτικά στοιχεία για την Ελλάδα

Πίνακας 1

Πίνακας 2