Έλλειψη φωσφόρου: Μια «άγνωστη» περιβαλλοντική κρίση προ των πυλών

Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη σε εξέλιξη και οι επιστήμονες εδώ και χρόνια προειδοποιούν για τις καταστροφικές συνέπειές της. Το κλίμα θερμαίνεται ταχύτατα, στους ωκεανούς αυξάνονται επικίνδυνα οι τοξίνες, και σύμφωνα με τους ειδικούς η έκτη εξαφάνιση εκτυλίσσεται ήδη.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμα μια κρίση στον ορίζοντα, για την οποία δεν έχει γίνει αρκετός λόγος και αν ο κόσμος συνεχίσει να την αγνοεί, οι επιστήμονες θεωρούν, ότι θα μπορούσε να προκαλέσει μια παγκόσμια καταστροφή για την επόμενη γενιά.

Αναφερόμαστε στον φώσφορο, το βασικό μέταλλο για όλα τα φυτά και τα ζώα της Γης, αλλά και τους ανθρώπους. Ένα δομικό στοιχείο για το DNA, ο βασικός πόρος που επιτρέπει στα ζωντανά κύτταρα να μεταφέρουν ενέργεια και όταν εξορύσσεται από φωσφορικό μετάλλευμα, μπορεί να προστεθεί στα λιπάσματα για να αυξήσει τη γεωργική παραγωγή.

Το πρόβλημα είναι ότι ο φωσφόρος δεν είναι ανανεώσιμο στοιχείο και δεν υπάρχουν σήμερα, γνωστά υποκατάστατα και επίσης είναι πολύ λίγες οι περιοχές στις οποίες εξορύσσεται. Καθώς ο κόσμος «καταναλώνει» όλο και μεγαλύτερες ποσότητες, η φθίνουσα προσφορά μας από αυτή την πρώτη ύλη μεγαλώνει όλο και πιο πιεστικά.

Μια ομάδα 40 διεθνών εμπειρογνωμόνων προειδοποιεί τώρα ότι εάν δεν γίνει κάτι για τη διατήρηση αυτού του ζωτικής σημασίας στοιχείου, ο πλανήτης μας μπορεί σύντομα να τελειώσει τελείως. Μόνο τα τελευταία 50 χρόνια, το λίπασμα φωσφόρου έχει αυξηθεί πενταπλάσια και με τον ανθρώπινο πληθυσμό να συνεχίζει να αναπτύσσεται, η ζήτηση αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2050.

Οι επιστήμονες από βιομηχανίες, πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα λένε ότι ο κόσμος είναι εντελώς απροετοίμαστος για την επικείμενη κρίση του φωσφόρου.

«Δεν υπάρχει συνεργασία ή συντονισμός σε παγκόσμια κλίμακα που να αναλαμβάνει την ευθύνη της διακυβέρνησης του παγκόσμιου πόρου P, ούτε καν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ ή των ΗΠΑ», λέει ο οικολόγος Kasper Reitzel, ο οποίος μελετάει τον φωσφόρο στα υδρόβια οικοσυστήματα και συνέβαλε στη συγγραφή της έκθεσης.

«Οι οδηγίες – πλαίσιο της ΕΕ για το νερό ή ο αμερικανικός νόμος περί καθαρού νερού επικεντρώνονται κυρίως στην οικολογική ποιότητα του νερού και δεν ενσωματώνουν την αειφορία P σε επαρκές επίπεδο», επισημαίνει.

Με τα τρέχοντα επίπεδα κατανάλωσης, ορισμένα μοντέλα υποδεικνύουν ότι θα έχουμε εξαντλήσει τα γνωστά αποθέματα φωσφόρου σε 80 χρόνια. Ορισμένες πιο συντηρητικές εκτιμήσεις καθιστούν την «ημέρα μηδέν» σε 400 χρόνια από τώρα, ενώ άλλοι μας δίνουν λιγότερα από 40 χρόνια για να βρούμε μια λύση. Σχεδόν όλες οι μελέτες συμφωνούν ότι αυτό είναι ένα επικείμενο θέμα που χρειάζεται περισσότερη έρευνα.

Αν μειώσουμε την κατανάλωση και μάθουμε πως να ανακυκλώνουμε τον φώσφορο, έχουμε πιθανότητες να λύσουμε το θέμα. Για παράδειγμα, πριν από 30 χρόνια οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός φωσφόρου παγκοσμίως. Τώρα η Ινδία και η Κίνα αντιπροσωπεύουν πλέον το 45% της παγκόσμιας κατανάλωσης.

Σε όλο αυτό το διάστημα, οι πρακτικές μας για την εξόρυξη και κατανάλωση αυτού του μετάλλου έχουν βελτιωθεί ελάχιστα, με τα εμπλουτισμένα φωσφορικά χημικά μείγματα που προστίθενται στο έδαφος δεν έχουν καμία θρεπτική ουσία, αντίθετα μολύνουν τους ωκεανούς, δημιουργώντας νεκρές ζώνες.

Συνδυάζοντας ένα σύστημα ανακύκλωσης κλειστού βρόχου, οι ερευνητές λένε ότι το φωσφορικό άλας μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί περίπου 46 φορές ως καύσιμο, λίπασμα ή τρόφιμα.

«Η σημερινή κακή διαχείριση αυτού του βασικού θρεπτικού συστατικού αποτελεί μια πιεστική πρόκληση που προκαλεί παγκόσμια ρύπανση των υδάτινων πόρων, ενώ παράλληλα δεν επιτυγχάνει δίκαιη πρόσβαση στα λιπάσματα για να στηρίξει την παραγωγή τροφίμων παγκοσμίως», γράφει η ομάδα διεθνών εμπειρογνωμόνων φωσφόρου.

Υπάρχουν πολλοί κρίσιμοι πόροι που οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτούς, αλλά υπάρχουν ακόμα λιγότεροι αντικαταστάτες τους. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες για τα φωσφορικά άλατα η έλλειψη ευαισθητοποίησης του κοινού καθιστά αυτό το ζήτημα την «άγνωστη» περιβαλλοντική κρίση.

• Με πληροφορίες από: Environmental Science & Technology
  
• Επιμέλεια: Ομάδα του Ecozen