Ο Πάπυρος Έντγουιν Σμιθ είναι αρχαίο αιγυπτιακό ιατρικό κείμενο-εγχειρίδιο, που φέρει το όνομα του αιγυπτιολόγου ιδιώτη που το αγόρασε το 1862, Έντγουιν Σμιθ.
Πρόκειται για την αρχαιότερη γνωστή χειρουργική πραγματεία για το τραύμα. Ήταν πιθανώς, εγχειρίδιο στρατιωτικής ιατρικής και περιγράφει 48 περιπτώσεις τραυματισμών, καταγμάτων, πληγών, εξαρθρώσεων και όγκων.
Χρονολογείται στην 16η-17η Δυναστεία της ενδιάμεσης περιόδου στην αρχαία Αίγυπτο, περί το 1500 π.Κ.Ε.. Ο πάπυρος θεωρείται μοναδικός ανάμεσα στους τέσσερις υπάρχοντες που επιβιώνουν έως σήμερα.
Ενώ άλλοι πάπυροι όπως ο Πάπυρος Έμπερς και ο Ιατρικός πάπυρος του Λονδίνου, είναι ιατρικά κείμενα στηριγμένα στη μαγεία, ο εν λόγω πάπυρος παρουσιάζει μια ορθολογιστική και επιστημονική προσέγγιση στην ιατρική της αρχαίας Αιγύπτου στην οποία δεν συγκρούονται η ιατρική και η μαγεία.
Κάθε περίπτωση που περιγράφεται, αρχίζει με το ιστορικό και τη φυσική εξέταση του ασθενούς, που περιλαμβάνει τη μέτρηση των παλμών, την εξέταση των πληγών για φλεγμονές και τη γενική εμφάνιση του ασθενούς, όπως το χρώμα των ματιών και του προσώπου, τη δυσκαμψία των άκρων κλπ.
Μετά την εξέταση έρχεται η διάγνωση, όπου ο ιατρός κρίνει τις πιθανότητες επιβίωσης και ανάκαμψης του ασθενούς κατηγοριοποιώντας την πληγή του ασθενούς σε μία από τις τρεις κατηγορίες: «μια πάθηση την οποία θα θεραπεύσω», «μια πάθηση την οποία θα υποστηρίξω» και «μια ασθένεια που δεν να αντιμετωπίζεται».
Τέλος, περιγράφονται θεραπευτικές πρακτικές οι οποίες περιλαμβάνουν το κλείσιμο τραυμάτων με ράμματα και επιδέσμους, την τοποθέτηση ναρθήκων σε σπασμένα οστά, την πρόληψη και θεραπεία της μόλυνσης με μέλι και τη διακοπή της αιμορραγίας με ωμό κρέας.
Ο πάπυρος αποδεικνύει ότι οι Αιγύπτιοι είχαν άψογη γνώση της ανθρώπινης ανατομίας. Μέσα στο κείμενο περιγράφεται η καρδιά, τα αγγεία της, το ήπαρ, η σπλήνα, τα νεφρά, η μήτρα και η ουροδόχος κύστη, αν και η φυσιολογική λειτουργία κάθε οργάνου δεν ήταν πλήρως κατανοητή.
Στην ουσία οι Αιγύπτιοι ήξεραν ότι το αίμα κυκλοφορούσε μέσα στο ανθρώπινο σώμα αλλά δεν ήξεραν γιατί. Χρειάστηκαν περίπου χίλια ακόμα χρόνια για να κατανοηθούν οι λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος μέσω των έργων αρχαίων Ελλήνων ιατρών, όπως του Ηρόφιλου* και του Ιπποκράτη**.
***
*Ο Ηρόφιλος της Χαλκηδόνας (331-280 π.Χ.) ήταν Έλληνας γιατρός και ανατόμος της Ελληνιστικής περιόδου και από τους μέγιστους ιατρούς της αρχαιότητας.
Υπήρξε μαθητής του Πραξαγόρα του Κώου και του Χρυσίππου του Κνιδίου. Μαζί με τον Ερασίστρατο, θεωρείται ως ο θεμελιωτής της μεγάλης ιατρικής σχολής της Αλεξάνδρειας. Ήταν ο πρώτος που βάσισε τα συμπεράσματά του στην ανατομή του ανθρώπινου σώματος και δίκαια θεωρείται από τους πρώτους σκαπανείς της ανατομίας, αλλά και της φυσιολογίας χρησιμοποιώντας σε ευρεία κλίμακα το πείραμα, άριστος παθολόγος, φαρμακολόγος, γυναικολόγος και μαιευτήρας, πιθανώς και χειρουργός πλην όμως δεν έχουν διασωθεί χειρουργικά του έργα.
Κανένα από τα έργα του δεν έχουν διασωθεί εκτός από τους τίτλους τους. Μελέτησε τον εγκέφαλο, αναγνωρίζοντάς τον ως το κέντρο του νευρικού συστήματος και έδρα της νόησης. Επίσης, μελέτησε επισταμένως το νευρικό σύστημα, διακρίνοντας τα νεύρα από τα αιμοφόρα αγγεία και τα κινητικά από τα αισθητήρια νεύρα.
Άλλα πεδία της ανατομικής μελέτης του περιλαμβάνουν το μάτι, το ήπαρ, το πάγκρεας και το πεπτικό σύστημα, καθώς και τους σιελογόνους αδένες και το αναπαραγωγικό σύστημα.
Τα έργα του έχουν χαθεί, αλλά αναφέρονται εκτενώς από τον Γαληνό κατά τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Ο Κέλσος στο έργο του “De Medicina” και ο Πατέρας της Εκκλησίας Τερτυλλιανός αναφέρουν ότι ο Ηρόφιλος ανέταμε πειραματιζόμενος τουλάχιστον 600 ζωντανούς καταδίκους.
Μεταξύ των πρώτων επιστημόνων, ο Ηρόφιλος θεωρείται ως ένας από τους θεμελιωτές της επιστημονικής μεθόδου. Είχε εισάγει την πειραματική μέθοδο στην ιατρική, διότι την θεωρούσε ουσιαστική για την θεμελίωση της γνώσης σε εμπειρική βάση.
Ο Ηρόφιλος εισήγαγε επίσης πολλούς από τους επιστημονικούς όρους που χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα για να περιγράψουν ανατομικά φαινόμενα. Ήταν μεταξύ των πρώτων που εισήγαγαν την έννοια της συμβατικής ορολογίας, έναντι της χρήσης των “φυσικών ονομάτων“, χρησιμοποιώντας όρους που έπλασε για να περιγράψει τα αντικείμενα της μελέτης του, ονομάζοντάς τα για πρώτη φορά. Ένα τμήμα του κρανίου, ο ληνός του Ηρόφιλου (torcular Herophili) πήρε την ονομασία του από αυτόν.
**Ο Ιπποκράτης (Κως 460 π.Χ. – Λάρισα 377 π.Χ.) ήταν Έλληνας ιατρός και θεωρείται μία από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες στην ιστορία της ιατρικής. Αναφέρεται ως ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής σε αναγνώριση της συνεισφοράς του στο πεδίο της ιατρικής επιστήμης ως ο ιδρυτής της Ιπποκρατικής Ιατρικής Σχολής.
Ο Ιπποκράτης είναι ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής που κατόρθωσε να την απαλλάξει από τα μεταφυσικά στοιχεία, τις προλήψεις, τις προκαταλήψεις, τις δαιμονολογίες και τις δεισιδαιμονίες της εποχής.
Πέτυχε το αρμονικό συνταίριασμα της ανθρωποκεντρικής επιστήμης με την ιατρική τέχνη και τον φιλοσοφικό στοχασμό, ταυτίζοντας την επαγγελματική της άσκηση με τις ηθικοδεοντολογικές αρχές και τις ουμανιστικές αξίες. Το πρωτοποριακό και σε σημαντικό βαθμό προβλεπτικό του έργο επηρέασε τις περισσότερες σύγχρονες ιατροβιολογικές ειδικότητες του δυτικού κόσμου που επάξια τον ονόμασε θεμελιωτή και στυλοβάτη της Ιατρικής Επιστήμης.
Ειδικότερα, πιστώνεται με την προώθηση σε μεγάλο βαθμό της συστηματικής μελέτης και της κλινικής ιατρικής, συνοψίζοντας την ιατρική γνώση και συνταγογραφώντας πρακτικές συμβουλές για ιατρούς μέσω της Ιπποκρατικής Συλλογής (Corpus Hippocraticum) και άλλων έργων.
Πηγές: wikipedia, Perierga
με Αριθμό Μητρώου 12691
