Περισσότεροι από 2.500.000 εκατομμύρια τόνοι σκουπιδιών στην Αττική και 5.000.000 συνολικά στην Ελλάδα παράγονται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε ολοένα και περισσότερους πόρους αλλά και χώρους για την διαχείρισή τους. Επιπλέον, ανοιχτό παραμένει ακόμα σε περιοχές της χώρας το ζήτημα των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων που ρυπαίνουν με τα στραγγίσματα τον υδροφόρο ορίζοντα μειώνοντας τα αποθέματα του πόσιμου νερού και την ατμόσφαιρα με αέρια, όπως το μεθάνιο που είναι 21 φορές πιο ενεργό από το διοξείδιο του άνθρακα.
Τα περιθώρια στενεύουν, καθώς η Ελλάδα θα πρέπει να συγκλίνει προς τα ευρωπαϊκά δεδομένα και τη νομοθεσία που επιβάλλει τον περιορισμό του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των απορριμμάτων που πηγαίνουν για ταφή καθώς και την ανάκτηση/ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας και των συναφών προϊόντων.
Ηλεκτρικό ρεύμα, εναλλακτικά καύσιμα και πολύτιμες πρώτες ύλες είναι κάποιοι από τους «θησαυρούς» που μπορεί να προσφέρει η σωστή διαχείριση των αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Με τη διαδικασία της ενεργειακής αξιοποίησης, που ακολουθεί και συμπληρώνει την ανακύκλωση, σκουπίδια που σήμερα θάβονται διεκδικώντας ζωτικό χώρο και υποβαθμίζουν το περιβάλλον ή επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα που στην καλύτερη περίπτωση εξάγονται στο εξωτερικό με υψηλό κόστος, μπορούν να δώσουν ενέργεια, μέταλλα, βελτιωτικά του εδάφους, χρήσιμα οικοδομικά υλικά κ.α.
Το βιοαέριο που παράγεται με την αποσύνθεση των σκουπιδιών στους ΧΥΤΑ καθώς και από τα λύματα βιολογικών καθαρισμών ή κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Για ηλεκτροπαραγωγή καθώς και για την παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων μπορεί να χρησιμοποιηθεί η βιομάζα, δηλαδή το οργανικό μέρος του υπολείμματος που προέρχεται από γεωργικές (υπολείμματα κλαδιών, φύλλα, άχυρο, κλαδοδέματα) ή κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις (απόβλητα εντατικής κτηνοτροφίας ), είτε από την επεξεργασία των βιομηχανικών αποβλήτων, των αστικών λυμάτων και των απορριμμάτων.
Στη Βρετανία όπου η συνεργασία μεταξύ των βιομηχανιών (βιομηχανική συμβίωση) για ενεργειακή αξιοποίηση έχει υποστηριχθεί ουσιαστικά για μια 5ετία τα οφέλη είναι μεγάλα: 9300 μέλη που πραγματοποιούν 12.000 συναλλαγές ετησίως με ύψος βιομηχανικών πωλήσεων 123 εκατ. λίρες και εξοικονόμηση πόρων άνω των 89 εκατ. λιρών, ενώ η μείωση των εκπομών άνθρακα φτάνει τους 4,4 εκατ. Τόνους, η εξοικονόμηση πρωτογενών υλών τους 6,3 εκατ. Τόνους και του νερού 9,2 εκατ. Τόνους. Πάνω από 3,3 εκατ. Τόνοι αποβλήτων αξιοποιήθηκαν αντί να ταφούν, ενώ πραγματοποιήθηκαν ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 68 εκατ. λιρών και δημιουργήθηκαν 3000 νέες θέσεις εργασίας.
Ηλεκτροπαραγωγή
Με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο σε μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων, το όφελος για το περιβάλλον είναι διπλό, αφού περιορίζεται το ενεργειακό αποτύπωμα του βιοαερίου και αποφεύγεται η χρήση ορυκτών, μη ανανεώσιμων καυσίμων. Η καύση του μεθανίου συντελεί στην μείωση της δραστικότητας του βιοαερίου ( του οποίου τα κύρια συστατικά είναι μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα σε αναλογία 50-40 αντίστοιχα κατά μέσο όρο), με το μεθάνιο να είναι 21 φορές δραστικότερο από το διοξείδιο του άνθρακα όσον αφορά τις επιπτώσεις στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Κάθε MW ηλεκτρική εγκατεστημένη ισχύς που προέρχεται από βιοαέριο εξοικονομεί περίπου 40 χιλιάδες τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.
Σταθμός συμπαραγωγής Βιοαέριο – Ενέργεια Άνω Λιοσίων (ΒΕΑΛ ΑΕ)
Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής από βιοαέριο στον ΧΥΤΑ Α. Λιοσίων με εγκατεστημένη ισχύ 17,3 MWe χρησιμοποιεί ως καύσιμο βιοαέριο (περίπου 10.000 κυβ.τόνοι/ώρα) το οποίο συλλέγεται με δίκτυο από το χώρο του ΧΥΤΑ σε έκταση περίπου 1000 στρεμμάτων. Η κατασκευή της μονάδας πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις, με την πρώτη να ολοκληρώνεται το 2001 και τη δεύτερη, που ανέβασε τη συνολική εγκατεστημένη ισχύ και επέκτεινε το δίκτυο συλλογής του βιοαερίου, το 2006.
Η συνολική εξοικονόμηση διοξειδίου του άνθρακα υπολογίζεται περίπου στους 700 χιλιάδες τόνους ετησίως, αν συνεκτιμηθεί και η αποφυγή εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα που θα προέρχονταν από την καύση λιγνίτη σε θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, ενώ παράλληλα εξοικονομούνται πρωτογενείς εθνικοί ενεργειακοί πόροι (λιγνίτης) .
Παραγωγή Εναλλακτικών Καυσίμων
Τα εναλλακτικά καύσιμα που παράγονται από την επεξεργασία απορριμμάτων και βιομηχανικών ή αστικών αποβλήτων μπορούν να προσφέρουν στη βιομηχανία μια λύση με χαμηλό κόστος και καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις από τα συμβατικά καύσιμα, ιδιαίτερα στην περίπτωση κλάδων με μεγάλη κατανάλωση ενέργειας. Χαρακτηριστικά, ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία προσφέρουν υψηλή τιμή στην ηλεκτρική ενέργεια που προέρχεται από την αξιοποίηση δευτερογενών καυσίμων.
Στους εγχώριους παραγωγούς εναλλακτικών καυσίμων περιλαμβάνονται οι ΕΠΑΝΑ, Γενική Ανακυκλώσεως, POLYECO, Εργοστάσιο Ξήρανσης Ιλύος Βιολογικού Καθαρισμού Ψυτάλλειας, ΚΔΑΥ/Ογκώδη απορρίμματα δήμων και ΕΜΑΚ Α.Λιοσίων.
ΕΠΑΝΑ Δ.ΦΥΛΗΣ
Η μονάδα «Επεξεργασίας Ανάκτησης Αποβλήτων» (ΕΠΑΝΑ) στη Φυλή τέθηκε σε λειτουργία τις αρχές 2009 στο χώρο της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) του Δ. Φυλής. Επεξεργάζεται δημοτικά απόβλητα συσκευασίας από τους «μπλε κάδους» της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, καθώς επίσης εμπορικά και βιομηχανικά απόβλητα. Η δυναμικότητα επεξεργασίας της μονάδας ξεπερνά τους 100.000 τόνους ετησίως , ενώ παράλληλα είναι σε θέση να παράγει δευτερογενές στερεό καύσιμο, το οποίο μπορεί να υποκαταστήσει συμβατικά καύσιμα σε ενεργοβόρες βιομηχανίες (π.χ. τσιμεντοβιομηχανίες ή μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας), με δυνατότητα παραγωγής που ανέρχεται στους 40.000 τόνους εναλλακτικού καυσίμου.
Τα ανακυκλώσιμα υλικά που ανακτώνται περιλαμβάνουν απόβλητα συσκευασίας από χαρτί, χαρτόνι, διάφορα είδη πλαστικού, σιδηρούχα μέταλλα, αλουμίνιο, γυαλί και συσκευασίες tetrapack.
POLYECO
Με βασικό αντικείμενο την ολοκληρωμένη διαχείριση και αξιοποίηση αποβλήτων, η Polyeco επεξεργάζεται κάθε χρόνο 20 χιλιάδες τόνους βιομηχανικών επικίνδυνων και μη αποβλήτων. Ανάλογα με τη φύση τους, τα υλικά που συγκεντρώνονται μετατρέπονται σε εναλλακτικό καύσιμο, πρώτες ύλες ή εμπορεύσιμα προϊόντα.
Για την παραγωγή στερεών εναλλακτικών καυσίμων που διοχετεύονται και πάλι για βιομηχανική χρήση, ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούνται πετρελαιοειδείς λάσπες διυλιστηρίων, οργανικές λάσπες χημικής βιομηχανίας, απόβλητα προερχόμενα από αντιμετώπιση επίγειων και θαλασσίων ρυπάνσεων, πετρελαιοειδή κατάλοιπα ναυτιλιακής δραστηριότητας και παραπροϊόντα από άλλες βιομηχανικές-βιοτεχνικές δραστηριότητες.
ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΕΩΣ
Δυνατότητα παραγωγής εναλλακτικού καυσίμου ύψους 60.000 τόνων ετησίως διαθέτει στις εγκαταστάσεις στον Ασπρόπυργο Αττικής η Γενική Ανακυκλώσεως.
Η μονάδα παραγωγής εναλλακτικού καυσίμου τροφοδοτείται από τη βασική δραστηριότητα της συγκέντρωσης και επεξεργασίας (δεματοποίηση) απορριμμάτων της εταιρίας, με ετήσια δυναμικότητα επεξεργασίας τους 144.000 τόνους δημοτικών αποβλήτων (μπλέ κάδοι) και 300.000 τόνων βιομηχανικών αποβλήτων.
ΕΥΔΑΠ/Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας
Σε εναλλακτικό καύσιμο για βιομηχανική χρήση που μπορεί να βοηθήσει στην εξοικονόμηση μη ανανεώσιμων, πολύτιμων ορυκτών πόρων μετατρέπεται η ιλύς που προκύπτει ως κατάλοιπο από τη λειτουργία του Κέντρου. Η θερμική επεξεργασία της αφυδατωμένης ιλύος του βιολογικού καθαρισμού γίνεται στη μονάδα ξήρανσης, με δυναμικότητα που ανέρχεται σε 65.000 τόνους αποξηραμένης ιλύος ετησίως.
Επιπλέον, από τις αρχές του 2001 λειτουργεί στην Ψυτάλλεια μια σύγχρονη μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από την καύση του βιοαερίου που παράγεται στο ΚΕΛΨ, με δυναμικότητα 7,4 MW.
Αξιοποίηση εναλλακτικών καυσίμων -Τσιμεντοβιομηχανία
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η αξιοποίηση των εναλλακτικών καυσίμων σε ενεργοβόρους κλάδους, όπως η τσιμεντοβιομηχανία, έχει προχωρήσει σημαντικά, υποκαθιστώντας περίπου σε ποσοστό 30% τη χρήση των συμβατικών καυσίμων (ευρωπαϊκός μέσος όρος 2004 11%). Μάλιστα, η υποκατάσταση πλησιάζει το 50% σε Ελβετία, Γερμανία και Αυστρία, ενώ στην Ολλανδία υπερβαίνει το 80%. Στην Ελλάδα, η τσιμεντοβιομηχανία εξακολουθεί να χρησιμοποιεί κατά περίπου 90% συμβατικά καύσιμα, με μόλις 8% για τα εναλλακτικά και 2% για τη βιομάζα.
• ΤΙΤΑΝ
Με βιομάζα και άλλα εναλλακτικά καύσιμα έχει αρχίσει να αντικαθιστά από το 2001 η ΑΕ Τσιμέντων Τιτάν τη χρήση συμβατικών καυσίμων, σε ποσοστό που το περασμένο έτος για το εργοστάσιο του Καμαρίου ανερχόταν στο 8%. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρίας, το 2009 αξιοποιήθηκαν περίπου 30.000 τόνοι αποβλήτων, ενώ εξοικονομήθηκε ανάλογη ποσότητα CO2, αφού η βιομάζα είναι καύσιμο ουδέτερο ως προς την εκπομπή του.
Τα εναλλακτικά καύσιμα που χρησιμοποιεί η εταιρία περιλαμβάνουν χρησιμοποιημένα ελαστικά οχημάτων (ποσοστό βιομάζας 27%), λάσπη διυλιστηρίων/πριονίδι (40% βιομάζα) και αποξηραμένη ιλύς βιολογικού καθαρισμού (100% βιομάζα) η οποία προέρχεται από το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων στην Ψυττάλεια.
• ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ
Το εργοστάσιο του Βόλου της ΑΓΕΤ Ηρακλής άρχισε να χρησιμοποιεί βιομάζα ως εναλλακτικό καύσιμο από το 2007, με την κατανάλωση να ανέρχεται περίπου στους 12.000 τόνους.
Η πρώτη ύλη προέρχεται από τα υπόλοιπα καλλιεργημένων εκτάσεων της περιοχής μετά τη συλλογή του καρπού, ενώ σημαντική είναι η εξοικονόμηση εκπομπών CO2 λόγω της αντικατάστασης των συμβατικών καυσίμων.
Αξιοποίηση βιομηχανικών αποβλήτων
Πέρα από την τροφοδότηση με υλικό από τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, η συνεργασία μεταξύ των βιομηχανιών στην Ελλάδα για την αξιοποίηση των αποβλήτων κάνει ακόμη τα πρώτα βήματα, με πρωτοπόρους τους ενεργοβόρους κλάδους ή κλάδους που διαχειρίζονται μη ανανεώσιμους, ορυκτούς πόρους (χαλυβουργία, πετρελαιοειδή, αλουμίνιο)
• Σιδενόρ, Χαλυβουργική και Χαλυβουργία Ελλάδος
Οι τρεις χαλυβουργίες ανακυκλώνουν κάθε χρόνο πάνω από 300 χιλ. τόνους παραπροϊόντα χαλυβουργείων ( σκωρία κλιβάνου και σκωρία έλασης) και παράγουν προϊόντα για χρήση στην οδοποιία και τη βιομηχανία δομικών υλικών.
Η σκωρία ηλεκτρικού κλιβάνου είναι τεχνητό πέτρωμα, το οποίο, μετά από την κατάλληλη επεξεργασία, μετατρέπεται σε τεχνητό αδρανές υλικό. Λόγω της μηχανική ανθεκτικότητα και της μεγάλης διάρκειας ζωής, αξιοποιείται στην οδοποιία για την κατασκευή αντιολισθητικών ταπήτων υψηλών προδιαγραφών, αλλά και την επίστρωση άλλων επιφανειών κυκλοφορίας οχημάτων (αεροδρόμια κ.α.).
Η σιδηρούχα σκωρία ελάστρων (Καλαμίνα) προέρχεται από την διαδικασία έλασης του σίδηρου που βρίσκεται σε υψηλή θερμοκρασία και ο οποίος κατά την επαφή του με τον ατμοσφαιρικό αέρα οξειδώνεται απότομα. Χρησιμοποιείται σαν πρώτη ύλη στην τσιμεντοβιομηχανία και σε άλλες εφαρμογές.
• Ελβαλ
Αξιοποιώντας ερευνητικά αποτελέσματα, η Ελβαλ πέτυχε να αντικαταστήσει ένα επικίνδυνο απόβλητο (αλατώδης σκωρία) που προκύπτει κατά την ανακύκλωση του αλουμινίου, με ένα υλικό που κατατάσσεται στην κατηγορία των μη επικινδύνων και αξιοποιείται ως πρώτη ύλη στην παραγωγή χάλυβα. Οι ποσότητες του υλικού ανέρχονται στις 7.000 τόνους ετησίως και απορροφώνται από τη χαλυβουργία, υποκαθιστώντας άλλες μη ανανεώσιμες, πρώτες ύλες, ενώ το ποσοστό των μη επικίνδυνων αποβλήτων της εταιρίας που είτε ανακυκλώθηκαν, είτε αξιοποιήθηκαν υποκαθιστώντας άλλα υλικά, αυξήθηκε από 72% σε 90%.
• CYCLON ΕΛΛΑΣ
Στο διυλιστήριό της στον Ασπρόπυργο Αττικής, η Cyclon ανακυκλώνει κάθε χρόνο περίπου 40.000 τόνους Απόβλητα Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ) και παράγει λιπαντικό ορυκτέλαιο. Με αυτόν τον τρόπο, αξιοποιούνται, σε ποσοστό άνω του 95%, επικίνδυνα απόβλητα τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα ιδιαίτερα επιβαρυντικό φορτίο για το περιβάλλον.
Χρυσανθη Φραντζεσκάκη
με Αριθμό Μητρώου 12691
