Κάθε άνθρωπος παράγει περίπου ένα κιλό σκουπίδια την ημέρα και ετησίως φτάνει πολύ κοντά στον μισό τόνο σκουπιδιών. Ωστόσο, η σύγχρονη εμπειρία που θέλει τα σκουπίδια να είναι «χρυσός» μάλλον δεν βρίσκει έδαφος στη χώρα μας όπου ανακυκλώνεται μόλις το 24% των απορριμμάτων, την ώρα που σε χώρες όπως η Ολλανδία ο δείκτης ανακύκλωσης αγγίζει το 64%.
Ο νόμος για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων μετά τη χρήση τους, ο οποίος ψηφίστηκε από τη Βουλή το 2001, επιβάλλει τη δωρεάν συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών και καθιστά τους παραγωγούς προϊόντων υπεύθυνους για την οργάνωση και τη χρηματοδότηση μεθόδων εναλλακτικής διαχείρισης.
Αν και το κράτος φέρει ένα μεγάλο μερίδιο της ευθύνης, η μάχη για έναν πιο πράσινο πλανήτη μπορεί να κερδηθεί μόνο με τη συμβολή όλων μας. Τα οφέλη της ανακύκλωσης δεν περιορίζονται στην προστασία του περιβάλλοντος και τη δημιουργία καθαρότερων πόλεων. Επαναχρησιμοποιώντας και ανακυκλώνοντας τα σκουπίδια μας περιορίζουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ συγχρόνως εξοικονομούμε μεγάλες ποσότητες ενέργειας και πρώτων υλών.
Συσκευασίες
Τα ανακυκλώσιμα υλικά με τα οποία ερχόμαστε συχνότερα “αντιμέτωποι” είναι τα απόβλητα συσκευασιών. Μπορεί να μοιάζουν σχετικά αβλαβείς, όμως οι ποσότητες και οι ρυθμοί με τους οποίους παράγονται καθιστούν τις συσκευασίες την σημαντικότερη πηγή αξιοποιήσιμων υλικών. Η Greenpeace υπολογίζει ότι αν όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας ανακύκλωναν τα αλουμινένια κουτάκια που αγοράζουν, οι ελληνικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειώνονταν κατά 250 χιλιάδες τόνους το χρόνο, ενώ αν ανακύκλωναν όλες τις συσκευασίες θα αποφευγόταν η εκπομπή 3,84 εκατομμυρίων τόνων CO2. Από την ανακύκλωση του γυαλιού εξοικονομείται το 30% της ενέργειας που καταναλώνεται για την παραγωγή του, ενώ από του αλουμινίου ως και το 95%. Όσο για το πλαστικό, η απόρριψη του σε χωματερές ή οπουδήποτε αλλού εκτός από τους μπλε κάδους μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τη φύση, κυρίως εξαιτίας της μεγάλης διάρκειας ζωής του.
Από το 2002, όταν ξεκίνησε ουσιαστικά η ανακύκλωση στην Ελλάδα, έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος, με 440 δήμους και 1.300 συμβεβλημένες επιχειρήσεις να συμμετέχουν ενεργά στο πρόγραμμα. Χάρη στην εκτεταμένη καμπάνια ενημέρωσης, που στοίχισε 3,5 εκατομμύρια ευρώ, το 2007 ανακυκλώθηκαν σχεδόν 350.000 τόνοι συσκευασιών, σημειώνοντας αύξηση κατά περίπου 30% από τον προηγούμενο χρόνο. Πιο αναλυτικά, η Ευρωπαική νομοθεσία προβλέπει την αξιοποίηση 60% του γυαλιού και χάρτου, 50% των μετάλλων, 22,5% των πλαστικών και 15% του ξύλου.
Για να διευκολύνουμε τη διαδικασία διαλογής και ανακύκλωσης συσκευασιών, καλό θα ήταν να προσέχουμε τι ρίχνουμε στους ειδικούς κάδους και σε τι κατάσταση βρίσκεται. Τα απόβλητα συσκευασιών (από αλουμίνιο, γυαλί, χαρτί, σίδερο και πλαστικό) θα πρέπει να τοποθετούνται καθαρά και όσων το δυνατόν ταξινομημένα ανά υλικό. Αλλά το πιο σημαντικό που μπορούμε να κάνουμε σε καθημερινή βάση είναι να περιορίζουμε τον όγκο των απορριμάτων μας, επιλέγοντας τσάντες και σκεύη πολλαπλών χρήσεων και αγοράζοντας προϊόντα σε οικογενειακές συσκευασίες.
Συσκευές
Οι ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές αποτελούνται από υλικά, τα οποία συχνά είναι επιβλαβή για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Σε ολόκληρο τον κόσμο, παράγονται πάνω από 20 εκατομμύρια τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων το χρόνο, ενώ η εγχώρια παραγωγή ξεπερνά τους 200.000 τόνους και αυξάνεται συνεχώς. Μέχρι και το 90% από αυτά είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί, μέσω της επιδιόρθωσης και επαναχρησιμοποίησης ή της ανακύκλωσης. Χάρη στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, το 2007 στην Ελλάδα ανακυκλώθηκε ο τριπλάσιος όγκος συσκευών από το 2006. Με αυτούς τους ρυθμούς, ο εθνικός στόχος των τεσσάρων κιλών ανά πολίτη δεν αποκλείεται να επιτευχθεί ή και να ξεπεραστεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Για την αξιοποίηση των συσκευών είναι υπεύθυνη η εταιρία Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ, η οποία διαχειρίζεται ένα δίκτυο 2.500 σημείων συλλογής σε 350 Δήμους και συγκέντρωσε 31.405 τόνους αποβλήτων το 2007. Η εταιρία δηλώνει αισιόδοξη από τη μέχρι τώρα πορεία της χώρας, ζητά όμως την ουσιαστική συνεργασία δήμων και πολιτών.
Οχήματα
Κάθε χρόνο, οκτώ με εννιά εκατομμύρια αυτοκίνητα αποσύρονται στην ΕΕ. Καθώς το 20% των τμημάτων των αυτοκινήτων δεν μπορούν να αξιοποιηθούν με τα διαθέσιμα τεχνολογικά μέσα, δύο εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων καταλήγουν στις Ευρωπαϊκές χωματερές. Στην Ελλάδα, τα οχήματα που φτάνουν στο τέλος του χρόνου ζωής τους μπορούν να παραδίδονται δωρεάν από τον ιδιοκτήτη τους σε κέντρα εγκεκριμένα από την Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδας- μη κερδοσκοπική εταιρία και το μόνο αδειοδοτημένο σύστημα για την εναλλακτική διαχείριση οχημάτων. Κατά τη διάρκεια του 2007, οι 39 μονάδες της ΕΔΟΕ παρέλαβαν περισσότερα από 50.000 οχήματα για αποσυναρμολόγηση και αξιοποίηση, σημειώνοντας 173% αύξηση από το 2006. Για ανακύκλωση συλλέγονται επίσης τα μεταχειρισμένα ελαστικά και τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων. Το 2006, η εταιρία ECO-ELASTIKA συγκέντρωσε 33.800 τόνους παλαιών ελαστικών, ενώ η συλλογή λιπαντικών ανήλθε στους 36.100 τόνους.
Μπαταρίες
Όταν πετάμε μια μπαταρία στα σκουπίδια, όχι μόνο μολύνουμε το περιβάλλον με τοξικές ουσίες, αλλά χάνουμε ενέργεια και πολύτιμες πρώτες ύλες. Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλλει την συλλογή τουλάχιστον του 25% των φορητών μπαταριών που διακινούνται στη χώρα ως το 2012, ποσοστό που πρέπει να φτάσει το 45% ως το 2016. Την ανακύκλωση μπαταριών διαχειρίζεται η εταιρία ΑΦΗΣ, η οποία λειτουργεί ως μη κερδοσκοπικός φορέας και συλλέγει όλων των ειδών τις μπαταρίες βάρους μέχρι 1,5 κιλού από ειδικούς κάδους, τοποθετημένους σε δημόσιους χώρους και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Πάντως, οι περιβαλλοντολόγοι συνιστούν να ανακυκλώνουμε μόνο τις μπαταρίες που έχουν χρησιμοποιηθεί πλήρως και, εφόσον είναι δυνατόν, να επιλέγουμε επαναφορτιζόμενες ή συσκευές που λειτουργούν με ρεύμα.
Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό είναι να θυμόμαστε ότι η ανακύκλωση δεν πρέπει να χρησιμοποιείται παρά ως έσχατη λύση. Αν και πιο οικολογική από την ταφή η καύση των απορριμάτων παραμένει μια χρονοβόρα, ενεργειοβόρα, ρυπογόνος και δαπανηρή διαδικασία, η οποία αφήνει πάντα μη ανακυκλώσιμα υπολείμματα. Γι’ αυτό θα πρέπει να προσέχουμε όχι μόνο τι πετάμε αλλά και τι αγοράζουμε, και βέβαια να μην αφήνουμε τίποτα να πάει χαμένο.
Η πραγματικότητα με αριθμούς:
• 29% αύξηση στις συσκευασίες που ανακυκλώθηκαν το 2007
• 440 κιλά σκουπίδια παράγει ο καθένας από μας κάθε χρόνο. Ανακυκλώνεται το 24%
• κατά 250 χιλιάδες τόνους το χρόνο θα μειώνονταν οι ελληνικές εκπομπές CO2 αν ανακυκλώναμε όλα τα αλουμινένια κουτάκια
• 440 δήμοι και 1.300 επιχειρήσεις συμμετέχουν στο πρόγραμμα ανακύκλωσης
• μέχρι 95% της ενέργειας που καταναλώνεται για την παραγωγή αλουμινίου εξοικονομείται με την ανακύκλωση του 30% στην ανακύκλωση γυαλιού
• 20 εκατ. τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων το χρόνο στον κόσμο 200.000 τόνοι στην Ελλάδα.
• 2.500 σημεία συλλογής συσκευών σε 350 Δήμους
• 31.405 τόνους αποβλήτων συγκέντρωσε η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. το 2007
• συλλογή τουλάχιστον του 25% των φορητών μπαταριών επιβάλλει η Ευρωπαική Νομοθεσία
με Αριθμό Μητρώου 12691
