Πυρηνική ενέργεια: Πώς και γιατί η… πράσινη Ευρώπη θέλει να την ξαναβάλει στα σπίτια μας

Από το πυρ το εξώτερον, στο επίκεντρο του διαλόγου επανέφερε την πυρηνική ενέργεια η πράσινη Ευρώπη που βλέπει την κλιματική αλλαγή να της χτυπά την πόρτα απειλητικά και την ανάγκη να στηριχεί και σε νέες μορφές ενέργειας για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις νέες πιέσεις.

Η πυρηνική ενέργεια παρήγαγε πέρυσι περίπου το 24% της ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ.

Χθες ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ίσως και να αιφινιδίασε ορισμένους, όταν άφησε να διαφανεί ότι η κυβέρνηση διερευνά τις πιθανότητες να αποκτήσει η χώρα μας πυρηνική ενέργεια.  «Η Ελλάδα μπορεί να γίνει χώρα με πυρηνική ενέργεια», δήλωσε ο πρωθυπουργός στο Financial Times στο πλαίσιο του συνεδρίου «Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe», που διοργανώνουν οι Financial Times, σε συνεργασία με την «Καθημερινή», στο Four Seasons Astir Palace

Ο  Πρωθυπουργός μάλιστα επεκτάθηκε τονίζοντας: «Δεν βλέπω κανένα λόγο να φθάσουμε στην κλιματική ουδετερότητα χωρίς την πυρηνική ενέργεια, θέλω να συμμετέχουμε στη συζήτηση για την πυρηνική τεχνολογία. Δεν λέω ότι θα το κάνουμε αύριο, αλλά έχω πει και προς την Ευρώπη ότι πρέπει να βάλουμε ένα στρατηγικό στοίχημα και οι επενδύσεις στην πυρηνική τεχνολογία είναι μέρος αυτής της συζήτησης. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε κατά πόσον η πυρηνική τεχνολογία είναι μία επιλογή για τη ναυτιλία σε έναν ορίζοντα 10-15 ετών από τώρα. Πρέπει να συμμετέχουμε στον διάλογο για την πυρηνική τεχνολογία και να κάνουμε ομάδες εργασίας με τη ναυτιλιακή κοινότητα», σημείωσε.

«Σε ό,τι αφορά στην Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, νομίζω ότι πρέπει να γίνουν προσαρμογές ως προς τους ρυθμιστικούς περιορισμούς, προκειμένου να μη θέσουμε τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε μειονεκτική κατάσταση. Πιστεύω ότι κινούμαστε στο σωστό επίπεδο, θέλω να είμαστε φιλόδοξοι, πλην, όμως, ρεαλιστές», ανέφερε ο πρωθυπουργός.

Εργαλείο στρατηγικής αυτονομίας

Η πυρηνική ενέργεια επέστρεψε δυναμικά στον ευρωπαϊκό διάλογο  ως εργαλείο στρατηγικής αυτονομίας, αποκαλύπτονας τις αγωνιώδεις προσπάθειες των κρατών μελών να διαφοροποιήσουν το ενεργειακό τους μείγμα, αναζητώντας πιο αποδοτικούς δρόμους για την απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμαΜόνο τις τελευταίες εβδομάδες, η Δανία ανακοίνωσε ότι θα επανεξετάσει την 40ετή απαγόρευση της πυρηνικής ενέργειας στο πλαίσιο μιας ριζικής πολιτικής στροφής, η Ισπανία φέρεται να δηλώνει διατεθειμένη να αναθεωρήσει το σχέδιο απόσυρσης των πυρηνικών της σταθμών, ενώ η Γερμανία εγκαταλείπει τη διαχρονική αντίθεσή της στην ατομική ενέργεια.

Με τα πρόσφατα πυρηνικά έργα στην Ευρώπη να υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό και να αντιμετωπίζουν μεγάλες καθυστερήσεις, η Επιτροπή δήλωσε ότι χρειάζονται περισσότερα χρηματοδοτικά μέσα για να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές που αποθαρρύνονται από τους κινδύνους αυτούς και το τεράστιο αρχικό κόστος.

Μια πενταετής καθυστέρηση στα προγραμματισμένα νέα έργα θα πρόσθετε επιπλέον 45 δισ. ευρώ στο εκτιμώμενο κόστος τους μέχρι το 2050, ανέφερε.

“Ένας συνδυασμός ποικίλων πηγών χρηματοδότησης που θα συμπληρώνεται από μέσα μείωσης του κινδύνου μπορεί να είναι η απάντηση”, δήλωσε η Επιτροπή.

Το διακύβευμα

Οι νέοι πυρηνικοί σταθμοί και σταθμοί φυσικού αερίου θα χαρακτηριστούν ως «βιώσιμες επενδύσεις». Αυτό θα σήμαινε ότι το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια θα βάφονταν πράσινες και θα ανοίξουν οι πύλες μετρητών για αυτές τις πηγές ενέργειας. Θα έστελνε την κλιματική και ενεργειακή πολιτική της ΕΕ σε εντελώς λάθος δρόμο!

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται εδώ και μήνες για ένα νέο πρότυπο της ΕΕ για βιώσιμες επενδύσεις, τη λεγόμενη ταξινόμηση της ΕΕ. Αυτό το πρότυπο θα ορίζει, για παράδειγμα, ποιες πηγές ενέργειας θεωρούνται βιώσιμες. Έτσι, η ταξινόμηση είναι μια ετικέτα βιωσιμότητας.

Η ταξινόμηση ως βιώσιμης επένδυσης έχει τεράστιες συνέπειες: Στο μέλλον, όχι μόνο οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και άλλοι παράγοντες της χρηματοπιστωτικής αγοράς θα βασίζουν τις επενδυτικές τους αποφάσεις σε αυτό το πρότυπο της ΕΕ, αλλά και οι μικροεπενδυτές.

Και όχι μόνο αυτό: οι ευρωπαϊκές και εθνικές επιδοτήσεις και τα χρήματα των φορολογουμένων θα διοχετεύονταν επίσης στην πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο εάν δόθηκε σε αυτές τις πηγές ενέργειας το σήμα βιωσιμότητας.

Πως φτάσαμε στην στροφή για την πυρηνική ενέργεια

Ο Γκέοργκ Ζάκμαν, ανώτερος ερευνητής στο think tank Bruegel των Βρυξελλών, δηλώνει  ότι η πυρηνική ενέργεια παραμένει η πιο διχαστική τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη. «Η αναγέννηση της πυρηνικής ενέργειας στον πολιτικό λόγο είναι κάπως έκπληξη, δεδομένου ότι το κόστος των ανταγωνιστικών τεχνολογιών, όπως τα νέα αιολικά και φωτοβολταϊκά, έχει μειωθεί πάνω από 80%, ενώ το κόστος των πυρηνικών έχει αυξηθεί», λέει ο Ζάκμαν.

Ταυτόχρονα όμως επισημαίνει όμως ότι το λεγόμενο «κρυφό κόστος» εξισορρόπησης και μεταφοράς του ηλεκτρισμού από τις ΑΠΕ αυξάνεται όσο μεγαλώνει το μερίδιο του ήλιου και του ανέμου στην παραγωγή.

Η, ιστορικά κατά της πυρηνικής ενέργειας, Ισπανία, ξεκάθαρα και ανερυθρίαστα για την πολιτική της… προιστορία στο συγκεκριμένο θέμα πρόφατα στάθηκε στην πιθανότητα να επεκτείνει την λειτουργία των αντιδραστήρων της.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ που έχει δημοσιευθεί στο Bloomberg, η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης Σάρα Άαγκσεν δήλωσε πως, αν και το σχέδιο απόσυρσης των αντιδραστήρων ως το 2035 παραμένει, δεν αποκλείεται να επανεξεταστεί.

Αξίζει δε να σημειωθεί πως οι δηλώσεις της έγιναν στον απόηχο της μαζικής διακοπής ρεύματος που έπληξε την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη νότια Γαλλία, προκαλώντας πολιτικές εντάσεις και διαξιφισμούς για την ευθύνη του πράσινου ενεργειακού μείγματος. Παρά τις αιτιάσεις εξωτερικών παρατηρητών ότι η υψηλή εξάρτηση από τον ήλιο και τον άνεμο μπορεί να έπαιξε ρόλο, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ και ο διαχειριστής του δικτύου (REE) διέψευσαν ότι οι ΑΠΕ προκάλεσαν το blackout.

Η Γερμανία 

Την ίδια ώρα, η  Γερμανία, η οποία μόλις το 2023 έκλεισε τους τελευταίους τρεις πυρηνικούς σταθμούς της, τώρα φέρεται να άρει την αντίθεσή της στην πυρηνική ενέργεια σε επίπεδο ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times (19 Μαΐου), η κυβέρνηση του Καγγελαρίου, Φρίντριχ Μερτς , στηρίζει πλέον τις γαλλικές προσπάθειες για την αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας ως ισότιμης των ΑΠΕ στο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο.

Η αλλαγή αυτή σηματοδοτεί προσέγγιση Παρισιού–Βερολίνου σε ένα θέμα που για χρόνια αποτελούσε σημείο τριβής.

Η Δανία 

Η πιο μεγάλη έκπληξη όμως , παρά και την ισπανική στροφή έρχεται από την Δανία.«Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια παραμένουν οι φθηνότεροι και ταχύτεροι τρόποι για την πράσινη μετάβαση, και αυτή είναι η κύρια προτεραιότητά μας. Όμως πρέπει να δούμε αν οι νέες πυρηνικές τεχνολογίες μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά», έχει μέσω email στο CNBC ο υπουργός Κλίματος και Ενέργειας της Δανίας, Λαρς Άαγκααρντ.

Η κυβέρνηση της Δανίας, που απαγόρευσε τη χρήση πυρηνικής ενέργειας το 1985, ανακοίνωσε στα μέσα Μαΐου ότι θα ξεκινήσει σοβαρή μελέτη για τις δυνατότητες και τους κινδύνους των νέων πυρηνικών τεχνολογιών, όπως οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες (SMRs), οι οποίοι ενδέχεται να λειτουργήσουν επικουρικά προς την ηλιακή και την αιολική ενέργεια.

«Δεν διαθέτουμε εμπειρία με την πυρηνική ενέργεια, ούτε τις γνώσεις για την ασφάλεια και τη διαχείριση αποβλήτων. Πρέπει να ξεκινήσουμε μια σοβαρή ανάλυση – όχι για να αντικαταστήσουμε τον άνεμο και τον ήλιο, αλλά για να δούμε αν η νέα πυρηνική τεχνολογία μπορεί να συμπληρώσει το ενεργειακό μας σύστημα στο μέλλον», προσθέτει ο Άαγκααρντ.

Σημειώνεται πως η πυρηνική ενέργεια είναι από τις πλέον «καθαρές» μορφές ενέργειας, αφού δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα. Οι υποστηρικτές της θεωρούν ότι μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών και της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα.

Οι αριθμοί και τα σχέδια για την πυρηνική ενέργεια 

Σύμφωνα με στοιχεία του ενεργειακού think tank Ember, το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα συνέχισε τη γρήγορη στροφή προς τις ΑΠΕ στο πρώτο εξάμηνο του περασμένου έτους.

Η παραγωγή από αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκά έφτασε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, καλύπτοντας το 30% της ηλεκτροπαραγωγής της ΕΕ και ξεπερνώντας για πρώτη φορά τα ορυκτά καύσιμα.

Ταυτόχρονα, η πυρηνική παραγωγή αυξήθηκε κατά 3,1% στο ίδιο διάστημα — μια ένδειξη ότι επιστρέφει σταδιακά στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής.

Τα σχέδια των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επέκταση της πυρηνικής ενέργειας θα απαιτήσουν επενδύσεις ύψους 241 δισ. ευρώ (278 δισ. δολαρίων), καθώς και νέα χρηματοδοτικά μέσα που θα καταστήσουν αυτό το τεράστιο κόστος λιγότερο επικίνδυνο για τους ιδιώτες επενδυτές, δήλωσε την Παρασκευή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι χώρες της ΕΕ έχουν καταρτίσει σχέδια για την επέκταση της δυναμικότητας πυρηνικής ενέργειας σε 109 γιγαβάτ έως το 2050, από 98 γιγαβάτ σήμερα, ανέφερε η Επιτροπή σε σχέδιο ανάλυσης των επενδυτικών αναγκών για τον τομέα, το οποίο αναμένεται να δημοσιευθεί την Παρασκευή.