Με μια πρωτοφανή για τα χρονικά κίνηση η Επιστημονική Επιτροπή της Κομισιόν «χαστουκίζει» τα σχέδιά της για το κλίμα, διαμηνύοντας ένα ξεκάθαρο όχι στη χρήση διεθνών πιστώσεων άνθρακα αντί για εγχώρια δράση.
Υπονομεύει τις προσπάθειες για το κλίμα, αναφέρει ξεκάθαρα η επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή.
O επικεφαλής για το κλίμα, Wopke Hoekstra, δήλωσε στις χώρες της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα ότι η πρότασή του θα τους επέτρεπε να χρησιμοποιούν διεθνείς πιστώσεις άνθρακα για να βοηθήσουν στην επίτευξη του στόχου του 2040, γεγονός που ξεσήκωσε του επιστημονικούς συμβούλους της Κομισιόν.
Όπως αναφέρει το politico, oι κορυφαίοι επιστημονικοί σύμβουλοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταδίκασαν τη Δευτέρα το αναμενόμενο σχέδιο της ΕΕ να αναθέσει μέρος των προσπαθειών της Ένωσης για το κλίμα σε φτωχότερες χώρες.
Η επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή, ένας ανεξάρτητος φορέας που έχει νομικά αναλάβει την εκπόνηση συστάσεων πολιτικής για την υπερθέρμανση του πλανήτη, επέμεινε ότι η ένωση πρέπει να επιτύχει τον στόχο της για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2040 αποκλειστικά με εγχώριες προσπάθειες.
«Η ακεραιότητα του εγχώριου στόχου δεν πρέπει να υπονομεύεται από αυτές τις διεθνείς δραστηριότητες», δήλωσε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ο Ότμαρ Έντενχοφερ, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καθώς και οι επικεφαλής της για το κλίμα, Βόπκε Χούκστρα και Τερέζα Ριμπέρα, έχουν υποσχεθεί μια πρόταση για τη μείωση κατά 90% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ έως το 2040. Ωστόσο, πολλές κυβερνήσεις απέρριψαν αυτά τα σχέδια.
Ως αποτέλεσμα, ο Χούκστρα καθυστέρησε τη νομοθεσία για να διερευνήσει επιλογές που δίνουν στις κυβερνήσεις μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών. Την περασμένη εβδομάδα, δήλωσε στις χώρες της ΕΕ ότι η πρότασή του, η οποία αναμένεται τώρα στις 2 Ιουλίου, θα τους επιτρέψει να χρησιμοποιήσουν διεθνείς πιστώσεις άνθρακα για να βοηθήσουν στην επίτευξη του στόχου.
Η Γερμανία, η Γαλλία και η Πολωνία είναι μεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν την προσέγγιση.
Τα όχι των συμβούλων
Οι επιστήμονες δεν το δέχονται καθόλου. «Η Συμβουλευτική Επιτροπή δεν συνιστά τη χρήση διεθνών πιστώσεων άνθρακα για την αντικατάσταση των εγχώριων μειώσεων εκπομπών κατά την επίτευξη του στόχου του 2040», γράφουν στην έκθεση 60 σελίδων της Δευτέρας .
Εάν η ΕΕ επιλέξει να αγοράσει πιστώσεις άνθρακα, πρέπει να προσθέσει στις εγχώριες προσπάθειες, όχι να τις αντικαταστήσει, επιμένουν οι επιστήμονες. «Μπορείτε να το κάνετε αυτό, αλλά δεν πρέπει να το κάνετε χαλαρώνοντας τους εγχώριους στόχους», δήλωσε ο Έντενχοφερ.
Η έκθεση σηματοδοτεί μια άνευ προηγουμένου παρέμβαση των επιστημόνων. Παρόλο που το διοικητικό συμβούλιο δεν επικρίνει ευθέως την Επιτροπή ή τις κυβερνήσεις της ΕΕ, δεν έχει σχολιάσει ποτέ προηγουμένως μια συνεχιζόμενη πολιτική συζήτηση με αυτόν τον τρόπο.
Οι συμβουλές του συμβουλίου έχουν αποδειχθεί σημαντικές στο παρελθόν. Το 2023, συνέστησε στην ΕΕ να μειώσει τις εκπομπές κατά 90 έως 95% κάτω από το βασικό επίπεδο του μπλοκ του 1990 έως το 2040, παρέχοντας τη βάση για την αρχική σύσταση της Επιτροπής πέρυσι.
Στην έκθεση της Δευτέρας, οι επιστήμονες επιμένουν ότι η σύστασή τους του 2023 αναφερόταν σε μειώσεις CO2 εντός της ΕΕ — όπως ακριβώς και οι νόμιμοι στόχοι του μπλοκ για το 2030 και το 2050.
«Ο στόχος μείωσης των εκπομπών κατά 90-95% που συνιστά η Συμβουλευτική Επιτροπή εκφράζεται σε εγχώριους όρους, καθώς αποσκοπεί στο να θέσει την ΕΕ σε μια εφικτή, αξιόπιστη και οικονομικά αποδοτική πορεία προς την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050», γράφουν.
- «Η επιδίωξη ενός χαμηλότερου στόχου όχι μόνο θα έθετε σε κίνδυνο την πρόοδο της ΕΕ προς την επίτευξη αυτού του στόχου, αλλά θα υπονόμευε και τη βιωσιμότητα, τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητά της και την ενεργειακή της ασφάλεια σε μια περίοδο γεωπολιτικής αβεβαιότητας», προειδοποιούν.
Σύμφωνα με ένα πλαίσιο που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη και ολοκληρώθηκε πέρυσι, οι πιστώσεις άνθρακα επιτρέπουν σε μια χώρα να χρηματοδοτεί έργα μείωσης των εκπομπών σε μια άλλη – συνήθως μια φτωχότερη, αναπτυσσόμενη χώρα – και να αφαιρεί τη μείωση του CO2 από τον δικό της ισολογισμό.
Για παράδειγμα, μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση μπορεί να χρηματοδοτήσει ηλεκτρικά λεωφορεία στην Ταϊλάνδη για να αντικαταστήσουν τα βενζινοκίνητα οχήματα και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει την προκύπτουσα πίστωση άνθρακα για να αντισταθμίσει τις δικές της εκπομπές αντί να μειώσει αυτό το CO2 στην εγχώρια αγορά. (Η Ελβετία κάνει ακριβώς αυτό.)
Οι υποστηρικτές των πιστώσεων άνθρακα υποστηρίζουν ότι αυτές οι συναλλαγές είναι πιο οικονομικά αποδοτικές από την εγχώρια δράση — η χρηματοδότηση ηλεκτρικών λεωφορείων στην Ταϊλάνδη είναι φθηνότερη από ό,τι στην Ελβετία — ενώ παράλληλα επιτυγχάνουν την ίδια μείωση των εκπομπών. Βοηθούν επίσης τις φτωχότερες χώρες να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση για δράση για το κλίμα.
- Οι επικριτές — στους οποίους περιλαμβάνεται και η συμβουλευτική επιτροπή — λένε ότι οι πιστώσεις άνθρακα υπονομεύουν τις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών στις πλουσιότερες χώρες και ότι παραμένουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την ακεραιότητα.
«Η χρήση διεθνών πιστώσεων άνθρακα για την επίτευξη αυτού του στόχου [του 2040], έστω και εν μέρει, θα μπορούσε να υπονομεύσει την εγχώρια δημιουργία αξίας, εκτρέποντας πόρους από τον απαραίτητο μετασχηματισμό της οικονομίας της ΕΕ», προειδοποίησαν οι επιστήμονες.
Προηγούμενα προγράμματα αντιστάθμισης άνθρακα και εμπορίας πιστώσεων συχνά δεν κατάφεραν να επιτύχουν επαληθεύσιμες μειώσεις εκπομπών, αν και πολλοί ελπίζουν ότι το νέο πλαίσιο που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ θα βελτιώσει την αξιοπιστία τους.
- «Τα διεθνή πιστωτικά μόρια μπορεί να φαίνονται οικονομικά αποδοτικά από μια παγκόσμια οπτική γωνία, αλλά συνεπάγονται σημαντικούς κινδύνους για τις αγορές άνθρακα και την περιβαλλοντική ακεραιότητα», προειδοποιεί η συμβουλευτική επιτροπή, σημειώνοντας ότι είναι πολύ πιο δύσκολο για την ΕΕ να παρακολουθεί τις προσπάθειες για το κλίμα στο εξωτερικό παρά στο εσωτερικό της.
Ο στόχος είναι εγχώριος
Παρά τις αυξανόμενες προκλήσεις που κυμαίνονται από τη ρωσική επιθετικότητα και τον πληθωρισμό έως την εντεινόμενη οικονομική ανταγωνισμό, είναι «εφικτό» για την ΕΕ να επιτύχει έναν στόχο 90 έως 95% στο εσωτερικό της, λένε οι επιστήμονες.
- «Η επίτευξη αυτού του στόχου μέσω εγχώριας δράσης θα ενισχύσει επίσης τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, επιταχύνοντας την καινοτομία στις καθαρές τεχνολογίες, μειώνοντας την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και προωθώντας τις επενδύσεις σε τομείς που είναι προσανατολισμένοι στο μέλλον», γράφουν.
Ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε ότι η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ «χαιρετίζει τη συμβολή» του συμβουλίου, προσθέτοντας: «Καθώς προετοιμάζουμε την πρόταση [2040]… αυτή η συμβολή της Συμβουλευτικής Επιτροπής είναι σημαντική για αυτούς τους προβληματισμούς και τις διαβουλεύσεις».
Μένει να δούμε αν η έκθεση θα επηρεάσει τις Βρυξέλλες ή τις πρωτεύουσες της ΕΕ, αλλά η κριτική του διοικητικού συμβουλίου πιθανότατα θα περιπλέξει τις προσπάθειες της Επιτροπής να επιτύχει γρήγορα τον στόχο του 2040 — καθώς μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας του μπλοκ για το κλίμα βασίζεται στο ότι οι στόχοι του στηρίζονται στην επιστήμη.
Ένας στόχος 90% που θα επιτευχθεί μερικώς με πιστώσεις θα ήταν «λιγότερο αξιόπιστος» και θα συνεπαγόταν «πρόσθετους κινδύνους», προειδοποίησε ο Έντενχοφερ, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου.
Ερωτηθείς αν έχει κάποιο μήνυμα για τις κυβερνήσεις που πιέζουν για πιστώσεις άνθρακα, ο Edenhofer απάντησε: «Έχω ένα μήνυμα και το μήνυμα είναι ότι το 90% έως 95% είναι ένας εγχώριος στόχος, τελεία και παύλα».
