Ηγετικό ρόλο διεκδικεί η Ε.Ε στη διάσωση των θαλασσών ενόψει της συνόδου κορυφής του ΟΗΕ για τους ωκεανούς

Τον νέο οδικό χάρτη για τη διάσωση των θαλασσών – που αφορά τις απειλές για τη βιοποικιλότητα από την αλλαγή του κλίματος και τη ρύπανση, καθώς και τις προκλήσεις για τα μέσα διαβίωσης στις παράκτιες περιοχές – πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για τη διατήρηση των ωκεανών του πλανήτη παρουσίασε η ΕΕ, που επιδιώκει πλέον ηγετικό ρόλο στους ωκεανούς ενόψει της συνόδου κορυφής του ΟΗΕ.

Το μπλοκ των 27 χωρών θέλει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στον τομέα αυτό και θα παρουσιάσει το “Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τους Ωκεανούς” στη διάσκεψη της επόμενης εβδομάδας στη γαλλική πόλη της Νίκαιας. “Ο ωκεανός αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ρύπανσης, της κλιματικής αλλαγής και της υπερεκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων — οι οποίες απαιτούν επείγουσα προσοχή και δράση”, δήλωσε ο Επίτροπος της ΕΕ για την Αλιεία και τους Ωκεανούς Κώστας Καδής κατά την παρουσίαση της νέας στρατηγικής. “Προσφέρει επίσης τεράστιες δυνατότητες για περισσότερες επενδύσεις σε μια βιώσιμη γαλάζια οικονομία, και αποτελεί κλειδί για την ασφάλειά μας”, πρόσθεσε.

Οι κύριες δεσμεύσεις του συμφώνου της Επιτροπής της ΕΕ για τους ωκεανούς περιλαμβάνουν:

-Προτείνει έως το 2027 ένα νέο ευρωπαϊκό νόμο για τους ωκεανούς, αναθεωρώντας δύο ναυτιλιακές οδηγίες για την καλύτερη προστασία της βιοποικιλότητας.

-Παρακολούθηση και επέκταση των οικοτόπων που μπορούν να αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα και πρόταση για τη δημιουργία ευρωπαϊκών αποθεμάτων μπλε άνθρακα.

-Βελτίωση της χρήσης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Δορυφορικής Παρακολούθησης Πετρελαίου (CleanSeaNet), η οποία μπορεί να ειδοποιεί τα κράτη μέλη για την παρουσία ρύπων, αλλά δεν χρησιμοποιείται επαρκώς σύμφωνα με τους ελεγκτές της ΕΕ.

-Εντατικοποίηση της καταπολέμησης της παράνομης και άναρχης αλιείας μέσω ενός συστήματος πιστοποίησης, του IT CATCH, το οποίο πρόκειται να καταστεί υποχρεωτικό τον Ιανουάριο του 2026.

-Κατάρτιση, έως το τέλος του τρέχοντος έτους, μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής της ΕΕ για την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια με ορίζοντα το 2040.

-Στήριξη της αλιείας μικρής κλίμακας και προσπάθεια ενίσχυσης των παράκτιων κοινοτήτων μέσω της χρηματοδότησης και των δανείων της ΕΕ.

-Ενίσχυση της συνεργασίας της ακτοφυλακής και του ναυτικού και συντονισμός των προσπαθειών για την απομάκρυνση από τα ευρωπαϊκά ύδατα πυρομαχικών που δεν έχουν εκραγεί.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις διατηρούν επιφυλάξεις

Οι περιβαλλοντικές ομάδες δεν είχαν ακόμη πάρει σαφή θέση απέναντι στο σύμφωνο – έχοντας επικρίνει ένα προσχέδιο ως αναμάσημα παλαιών μέτρων με λίγα άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση των απειλών κατά των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Ένα βασικό αίτημα που προέβαλαν από κοινού οι ομάδες υπεράσπισης Surfrider, WWF, ClientEarth και Oceana ήταν η απαγόρευση της επιβλαβούς αλιευτικής πρακτικής της τράτας βυθού σε προστατευόμενες περιοχές. Ωστόσο, ο νομοθέτης της ΕΕ Christophe Clergeau των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, ο οποίος είναι επικεφαλής της Διακομματικής Ομάδας του Κοινοβουλίου για τις Θάλασσες, τα Ποτάμια, τα Νησιά και τις Παράκτιες Περιοχές, χαιρέτισε το σύμφωνο ως “μια πρώτη νίκη” προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης των ωκεανών. Το σαράντα τοις εκατό των Ευρωπαίων ζει σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων από τις ακτές — αν και παραδόξως το μπλοκ εξαρτάται από τις εισαγωγές για το 70 των υδάτινων τροφίμων που καταναλώνει, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ.

Ωστόσο, η λεγόμενη “γαλάζια οικονομία” που συνδέεται με τη θάλασσα υποστηρίζει περισσότερες από πέντε εκατομμύρια θέσεις εργασίας και συνεισφέρει περισσότερα από 250 δισεκατομμύρια ευρώ στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Κοινότητας. Η ΕΕ θα παρουσιάσει τον νέο οδικό χάρτη στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ωκεανούς (UNOC) για τη διάσωση των θαλασσών, όπου θα συμμετέχουν περίπου 70 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στη νότια Γαλλία από τις 9 έως τις 13 Ιουνίου.

Η τρίτη σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ με αυτό το θέμα επιδιώκει να σφυρηλατήσει διεθνή ενότητα – και να συγκεντρώσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέα κεφάλαια – για τη διατήρηση των θαλασσών, παρά τις σοβαρές διχογνωμίες σχετικά με θέματα όπως η εξόρυξη σε μεγάλα θαλάσσια βάθη, τα πλαστικά σκουπίδια και την υπεραλίευση. Ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους της συνόδου είναι η εξασφάλιση των 60 θετικών ψήφων που απαιτούνται για τη θέσπιση μιας συνθήκης-ορόσημο για τη διάσωση των θαλασσών και την προστασία των θαλάσσιων οικοτόπων εκτός εθνικής δικαιοδοσίας – με 28 χώρες να έχουν συμμετάσχει μέχρι στιγμής, μαζί με την ΕΕ.

Οι ωκεανοί που καλύπτουν το 70,8 τοις εκατό του πλανήτη απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης της θερμοκρασίας που προκαλείται από την καύση ορυκτών καυσίμων και έχουν προστατεύσει τις κοινωνίες από τον πλήρη αντίκτυπο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Υπάρχουν όμως ανησυχητικά συμπτώματα της πίεσης που ασκείται στους ωκεανούς: καύσωνες, απώλεια της θαλάσσιας ζωής, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, πτώση των επιπέδων οξυγόνου και οξίνιση που προκαλείται από την πρόσληψη υπερβολικού διοξειδίου του άνθρακα. Ο Κώστας Καδής δήλωσε ότι με την έγκριση του συμφώνου το μπλοκ θέλει να στείλει “ένα σαφές μήνυμα της δέσμευσης και του οράματος της Ευρώπης για τους ωκεανούς”.