Γιατί η Ευρώπη θα ακυρώσει τον στόχο της για το κλίμα – Πώς πέρασε στον… κλιματικό πραγματισμό

Ένα αμφιλεγόμενο νέο ορόσημο για το κλίμα, καθορίζοντας την οικονομική πορεία του μπλοκ για τα επόμενα 15 χρόνια και επιδιώκοντας να αναζωογονήσει τον παραπαίοντα αγώνα κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αναμένεται να παρουσιάσει αρχές Ιουλίου η Κομισιόν.

Οι περισσότερες κυβερνήσεις της ΕΕ, ωστόσο, θα προτιμούσαν οι Βρυξέλλες να αφήσουν το θέμα.

Αυτό έχει στείλει τους αξιωματούχους της ΕΕ στο κυνήγι για παραθυράκια που μπορούν να πείσουν τις δύσπιστες κυβερνήσεις να υποστηρίξουν έναν στόχο εκπομπών με υψηλό αριθμό εκπομπών για το 2040, ακόμη και αν αυτός συνοδεύεται από φιλικούς προς τη βιομηχανία συμβιβασμούς στα ψιλά γράμματα.

Πρόκειται για μια αμήχανη πράξη εξισορρόπησης που έχει αφήσει την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ στα πρόθυρα να προτείνει αμφιλεγόμενες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο το μπλοκ υπολογίζει το αποτύπωμα άνθρακα – προκαλώντας απογοήτευση στους ίδιους τους επιστημονικούς της συμβούλους.

Ωστόσο, ένας στόχος χωρίς κενά για το 2040 έχει ελάχιστη υποστήριξη, σύμφωνα με έρευνα του POLITICO στα 27 υπουργεία Περιβάλλοντος και Κλίματος της ΕΕ.

Η Τσεχία είναι «επιφυλακτική». Η Λιθουανία θα μπορούσε να τον υποστηρίξει «υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται βασικές προϋποθέσεις». Και η Ιταλία θέλει τον αριθμό να μειωθεί, σύμφωνα με τις απαντήσεις.

Στην πραγματικότητα, μόνο έξι χώρες που εκπροσωπούν λίγο λιγότερο από το ένα πέμπτο του πληθυσμού της ΕΕ δήλωσαν ότι υποστηρίζουν έναν στόχο για το 2040 που θα μειώνει τις εκπομπές κατά 90%, όπως υποσχέθηκε πέρυσι η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χωρίς να απαιτεί σημαντικές παραχωρήσεις.

Εννέα κυβερνήσεις – μεταξύ των οποίων η Γαλλία και η Γερμανία – εξέφρασαν την υποστήριξή τους στη χρήση διεθνών πιστωτικών μορίων άνθρακα για την επίτευξη του στόχου του 2040, ένα αμφιλεγόμενο μέτρο που θα έβλεπε την ΕΕ να αναθέτει μέρος των προσπαθειών της για το κλίμα σε φτωχότερες χώρες. Πολλές κυβερνήσεις έθεσαν επίσης πρόσθετους όρους για την υποστήριξή τους.

Το αποτέλεσμα είναι ότι, ενώ το βασικό ποσοστό του 90% αναμένεται να επιβιώσει, πιθανότατα θα συνοδεύεται από πολυάριθμες «ευελιξίες», συμπεριλαμβανομένων των πιστώσεων άνθρακα, που θα επιτρέπουν στην ΕΕ να ρυπαίνει περισσότερο απ’ ό,τι στο πλαίσιο ενός σκληρού στόχου.

Η Επιτροπή θέλει να παρουσιάσει την πρότασή της στις 2 Ιουλίου.

«Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να έχουμε ορισμένες ευελιξίες», δήλωσε η υπουργός Περιβάλλοντος της Πορτογαλίας Μαρία ντα Γκράσα Καρβάλιο.

Η προσέγγιση αυτή σηματοδοτεί μια απότομη απόκλιση από τις υφιστάμενες αρχές της ΕΕ για το κλίμα. Οι νομικά δεσμευτικοί στόχοι του μπλοκ για μείωση των εκπομπών κατά 55% έως το 2030 και για μηδενικό ισοζύγιο έως το 2050 είναι ξεκάθαροι και σκληροί στόχοι, οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν αποκλειστικά μέσω εγχώριων προσπαθειών.

Όμως, η πολιτική όρεξη για φιλόδοξη δράση για το κλίμα έχει καταρρεύσει σε όλο το μπλοκ, και οι πρώην σταθεροί υποστηρικτές του πράσινου υποχωρούν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι εμπορικές εντάσεις, η βιομηχανική παρακμή και άλλα δεινά έχουν πάρει προτεραιότητα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, και η Επιτροπή ακολουθεί το παράδειγμά τους.

Ο «κλιματικός πραγματισμός» επικρατεί τώρα, δήλωσε ο Chris Bolesta, αναπληρωτής υπουργός για το κλίμα της Πολωνίας. «Πρέπει λοιπόν να είμαστε φιλόδοξοι, αλλά πρέπει να ωφελήσει την οικονομία και τους ανθρώπους».

Τι θέλουν οι κυβερνήσεις

Οι έξι χώρες που προσέφεραν λίγο πολύ άνευ όρων υποστήριξη για έναν σκληρό στόχο του 90% ήταν η Δανία, η Ισπανία, η Φινλανδία, οι Κάτω Χώρες, το Λουξεμβούργο και η Σλοβενία.

Μόνο τρεις κυβερνήσεις – η Πολωνία, η Τσεχία και η Ιταλία – εξέφρασαν την έντονη αντίθεσή τους στο ποσοστό του 90%.

Ο Bolesta δήλωσε ότι ενώ η Βαρσοβία δεν έχει ακόμη επισημοποιήσει τη θέση της, «είναι αλήθεια ότι πιστεύουμε ότι το 90% δεν αντικατοπτρίζει τις τρέχουσες συνθήκες».

Και ο Ιταλός υπουργός Περιβάλλοντος Gilberto Pichetto Fratin ήταν ο μόνος που πρότεινε ένα εναλλακτικό ποσοστό, ζητώντας από την Επιτροπή τον Μάρτιο να «αξιολογήσει προσεκτικά» την επιλογή να θέσει τον στόχο στο 80 τοις εκατό ή στο 85 τοις εκατό αντ’ αυτού.

Επτά χώρες αρνήθηκαν να δώσουν λεπτομέρειες σχετικά με τις θέσεις τους, ενώ τέσσερις δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλια. Πολλές κυβερνήσεις που επέμειναν ότι δεν είχαν καμία επίσημη θέση σχετικά με τον στόχο, εντούτοις ανέφεραν «ευελιξία» ή όρους στις απαντήσεις τους στο POLITICO.

Οι υπόλοιπες επτά χώρες δήλωσαν ότι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το 90% ή έναν απροσδιόριστο «φιλόδοξο» στόχο, εάν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις.

Οι απαιτήσεις αυτές κυμαίνονται από εκκλήσεις για ειδική μεταχείριση έως συγκεκριμένες τροποποιήσεις της υφιστάμενης νομοθεσίας.