13η Οκτωβρίου 1944: 80 χρόνια από τη Μάχη της Ηλεκτρικής-Ο ρόλος της ΔΕΗ (Ιστορικό βίντεο)

Τη μια ημέρα, στις 12 Οκτωβρίου 1944 η Αθήνα γιόρταζε την απελευθέρωσή της από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, και την άλλη, στις 13 Οκτωβρίου 1944 στο Κερατσίνι, ο πόλεμος συνεχιζόταν με την ιστορική Μάχη της Ηλεκτρικής, της εταιρείας που προηγήθηκε της ΔΕΗ.

Σύνταξη: ecozen.gr

Τα χαράματα της 13ης του Οκτώβρη του 1944 οι λόχοι του ΕΛΑΣ, υποστηριζόμενοι από κατοίκους της πόλης και εργάτες έδιναν με ηρωισμό τη μάχη απέναντι στις γερμανικές δυνάμεις καταστροφών που σχεδίαζαν την ανατίναξη του εργοστασίου. Η μάχη της Ηλεκτρικής έλαβε χώρα στις 13 Οκτωβρίου 1944 στο Κερατσίνι μεταξύ των ανταρτών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ (σε συνεργασία με ένοπλους εργάτες, κατοίκους του Κερατσινίου και αστυνομικούς) και της γερμανικής φρουράς του εργοστασίου της Ηλεκτρικής. Αποτελεί τη τελευταία μάχη της Εθνικής Αντίστασης και το μοναδικό δείγμα εθνικής συμφιλίωσης στη κατοχική Αθήνα μετά το 1944.

Με στόχο να καταστρέψουν βασικές υποδομές, οι ναζί υποχωρούσαν το 1944 από την Αθήνα και τον Πειραιά. Ήδη είχαν τοποθετήσει εκρηκτικούς μηχανισμούς στον Πειραιά, αλλά με παρέμβαση του ΕΛΑΣ τη νύχτα 11 προς 12 Οκτωβρίου, απενεργοποιήθηκαν. Η πρώτη μάχη αποτροπής της καταστροφής εργοστασίων, δόθηκε στο εργοστάσιο της ΚΟΠΗ, όπου ο ΕΛΑΣ απέτρεψε την καταστροφή του από τους Γερμανούς.

Στη μάχη της ΚΟΠΗ σκοτώθηκαν οι Παναγιώτης Κοσμίδης, Παναγιώτης Μαυρομάτης και Ακρίτας Τοροσιάδης, που βαριά τραυματισμένος απεβίωσε το Δεκέμβριο.

Στη μάχη συμμετείχαν ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Νίκος Γόδας, ο μετέπειτα άσος του Ολυμπιακού Ανδρέας Μουράτης και ο πατέρας του Θανάση Βέγγου, Βασίλης Βέγγος.

Όταν ξημέρωνε η 13η Οκτωβρίου 1944, οι Γερμανοί έπεσαν στην παγίδα του ΕΛΑΣ που τους άφησε να προσεγγίσουν το εργοστάσιο της ΔΕΗ, ενώ οι τρεις λόχοι του ΕΛΑΣ (περίπου 90 μαχητές) είχαν πιάσει τους λόφους, είχαν δηλαδή «από κάτω» τους Γερμανούς, «στη γούβα» όπως έλεγαν στις διηγήσεις τους οι συμμετέχοντες.

Σε μία προσπάθεια να κατοχυρώσει στρατηγικά σημεία μέσα στον χώρο της Αθήνας, ο ΕΛΑΣ προσπαθούσε να καταλάβει δημόσια κτίρια και εργοστασιακές μονάδες, το συντομότερο δυνατόν, γεγονός που οδήγησε και στη σωτηρία αρκετών δομών της πρωτεύουσας. Γι’  αυτό το λόγο, μαχητές του ΕΛΑΣ κατέγραφαν τις κινήσεις των Γερμανών στο Φάληρο και στο Καλαμάκι, στο αεροδρόμιο του Χασανίου, και στα εργοστάσια που είχαν επιταχθεί από τις δυνάμεις κατοχής στα βόρεια και βορειοδυτικά προάστια, τα οποία ήταν ευαίσθητες αλλά και χρήσιμες αποθήκες πολεμοφοδίων.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ για πρώτη φορά, με εικόνα και ήχο φώτισε τις γνωστές και άγνωστες πτυχές της ιστορικής- τελευταίας πριν την απελευθέρωση από τους Γερμανούς το 1944 – νικηφόρου Μάχης της Ηλεκτρικής της ΔΕΗ στο Κερατσίνι. Μάλιστα η ΔΕΗ  με αφορμή την επέτειο της 13ης Οκτωβρίου, κήρυξε αργία για τους εργαζόμενούς της. Το  Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων έδωσε στη δημοσιότητα ένα 12 λεπτό ντοκιμαντέρ με την υπογραφή του δημοσιογράφου του Πρακτορείου Γιώργου Κουβαρά, με πλούσιο αρχειακό υλικό και παρεμβάσεις ιστορικών για το θέμα. Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στο χώρο του ατμοηλεκτρικού σταθμού του Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι.

Στις 8 Οκτωβρίου 1944, το 4ο τάγμα του 3ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Νέας Ιωνίας, υπό την ηγεσία του έφεδρου ανθυπολοχαγού Βασίλη Γρατσία, μαζί με μαχητές της Εθνικής Πολιτοφυλακής, συγκρούστηκε με την φρουρά της ΟΥΛΕΝ, σε μία προσπάθεια να διεκδικήσει τα διυλιστήρια νερού. Η φρουρά, αποτελούμενη από ταγματασφαλίτες, αποσύρθηκε και οι εγκαταστάσεις καταλήφθηκαν, με τον ΕΛΑΣ να έχει δύο απώλειες.

Στις 9 Οκτωβρίου, με τη βοήθεια μιας ομάδας Γερμανών που αιχμαλωτίστηκαν ή αυτομόλησαν στη Νέα Μάδυτο, ο 17ος λόχος Νέας Φιλαδέλφειας έκοψε καλώδια πυροδότησης εκρηκτικών με τα οποία οι Γερμανοί σκόπευαν να ανατινάξουν την αποθήκη πυρομαχικών στα Άνω Λιόσια, τη κλωστοϋφαντουργία «Ελλήνις», τη βαμβακουργία «Α.Ε Ελληνικά Κλωστήρια» και την εριουργία «A.E. Britannica» οι οποίες είχαν μετατραπεί σε αποθήκες πυρομαχικών. Το βράδυ της 11ης Οκτωβρίου δυνάμεις του 6ου συντάγματος του ΕΛΑΣ, με στρατιωτικό διοικητή τον Σωτήρη Κύβελο και καπετάνιο τον Νίκανδρο Κεπέση, απέτρεψαν την ανατίναξη λιμενικών εγκαταστάσεων του Πειραιά, κόβοντας τα καλώδια πυροδότησης.

Σε δήλωσή του ο Δήμαρχος Κερατσινίου Χρ. Βρεττάκος διαμήνυσε:

Η Μάχη της Ηλεκτρικής μας οπλίζει με θάρρος και αποφασιστικότητα για τους μεγάλους αγώνες που καλούμαστε σήμερα να δώσουμε.

Εμείς εδώ, στις γειτονιές των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Παύλου Φύσσα, έχουμε ιστορική ευθύνη να παλέψουμε για τα οράματα τους, να νικήσουμε για πάντα τον φασισμό και να δημιουργήσουμε έναν κόσμο με δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη. Από αυτό το ιστορικό σημείο του Κερατσινίου όπου διασταυρώνονται οι παραδόσεις της Αντίστασης με τα βιώματα της προσφυγιάς και τους εργατικούς αγώνες του λαού οφείλουμε να διατηρήσουμε τη μνήμη ακοίμητη και την ιστορία μας ζωντανή, για να μπορέσουμε να στήσουμε τα όνειρα μας όρθια.

Μάλιστα, ο Δήμος Κερατσινίου – Δραπετσώνας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο «Eteron» και με αφορμή την επέτειο των 80 χρόνων από τη «Μάχη της Ηλεκτρικής» στο Κερατσίνι και την Απελευθέρωση της Αθήνας από τις ναζιστικές δυνάμεις, σας προσκαλεί στην προβολή του ντοκιμαντέρ «Κατοχή και Αντίσταση στην Αθήνα», την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου στις 19:00, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα Μερκούρη» ( Εμμ. Μπενάκη 70, Αμφιάλη ).

Αμέσως μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη, ιστορικό, συγγραφέα και επιστημονικό σύμβουλο του ντοκιμαντέρ και την Μαρία Λούκα, σεναριογράφο του ντοκιμαντέρ.