Η Ιστορία της Πρωταπριλιάς και…τα ψέμματα της ημέρας

Παρά το γεγονός ότι η Πρωταπριλιά (April Fool’s Day) γιορτάζεται από διάφορους πολιτισμούς για αρκετούς αιώνες, η ακριβής προέλευσή της παραμένει ένα μυστήριο.

Μερικοί ιστορικοί εικάζουν ότι ο εορτασμός της Πρωταπριλιάς χρονολογείται από το 1582, όταν η Γαλλία μεταπήδησε από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, όπως αποφασίστηκε στη σύνοδο του Τρέντο στα 1563. Τα άτομα που δεν έμαθαν έγκαιρα τα νέα ή απέτυχαν να αναγνωρίσουν ότι η έναρξη του νέου έτους είχε μετακινηθεί στην 1η Ιανουαρίου και συνέχισαν να τη γιορτάζουν την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου μέχρι την 1η Απριλίου έγιναν αντικείμενο κοροϊδίας και περιπαιγμών.

Οι περιπαιγμοί περιλάμβαναν το κώλυμα χάρτινων ψαριών που λέγονταν απριλιάτικα ψάρια (ή στα Γαλλικά poisson d’ avril), που συμβολίζουν ένα νεαρό ψάρι που ψαρεύεται εύκολα ή μεταφορικά ένα αφελές άτομο.

Οι ιστορικοί έχουν επίσης συνδέσει την Πρωταπριλιά με αρχαία φεστιβάλ όπως η Ιλαρία, η οποία γιορταζόταν στην αρχαία Ρώμη στο τέλος του Μαρτίου και στην οποία τα άτομα ντυνόταν με μεταμφιέσεις. Υπάρχει επίσης η εικασία ότι η Πρωταπριλιά ήταν συνδεδεμένη με την εαρινή ισημερία, ή την πρώτη μέρα της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο, όταν η μητέρα φύση ξεγελούσε τους ανθρώπους με ξαφνικές αλλαγές και απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες.

Η Πρωταπριλιά εξαπλώθηκε σε όλη την Βρετανία τον 18ο αιώνα. Στη Σκωτία, η γιορτή συμπεριλάμβανε ένα διήμερο εκδηλώσεων που ξεκινούσε με το «κυνήγι του κούκου» (ο κούκος είναι σύμβολο για χαζά άτομα), όπου έστελναν διάφορα άτομα να κάνουν ανύπαρκτες δουλειές. Η επόμενη μέρα λεγόταν ημέρα Tailie και συμπεριλάμβανε φάρσες σε άτομα όπως το καρφίτσωμα ψεύτικων ουρών ή επιγραφών «κλωτσάτε με» στην πλάτη τους.

Σύμφωνα με την wikipedia υπάρχουν και άλλες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό. Σύμφωνα με μία  εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο “κώδικας δεοντολογίας” των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια έγινε, με το πέρασμα του χρόνου, έθιμο.

Τι συμβολιζει στην Ελλάδα

Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος, θα χηρέψει γρήγορα.

Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο “ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή” όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα “αντίμετρα” (αλεξίκανα μέτρα). Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη “ψευδολογία” παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.

Με πληροφορίες Wikipedia