Αρχική Γιατί το λέμε έτσι; Ἡ γραμματικῆ στο ἑδώλιο

Ἡ γραμματικῆ στο ἑδώλιο

ΜΠΙΘΙΚΩΤΣΗΣ, ΝΤΑΛΑΡΑΣ, ΜΑΦΛΟΥΖΕΛΗΣ: «Ἐγώ δέν ἒχω βγάλει τό σχολεῖο…»

ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΚΛΙΝΕΤΑΙ ΟΥΤΕ Η ΒΑΣΙΛΟΜΗΤΩΡ, ΟΥΤΕ Ο ΕΚΛΙΠΩΝ ΒΑΣΙΛΕΥΣ.

0
λέξεις - γράμματα - γλώσσα - Ἡ γραμματικῆ
Εικόνα: UNSPLASH/Jr Korpa
Διαφήμιση

Του Κώστα Δούκα

Ὃταν ἀρχίζουν καί τά συστημικά κανάλια νά…ἀνησυχοῦν γιά τό ἐπίπεδο γνώσεως τῆς Γραμματικῆς καί τῆς γλώσσας ἀπό τούς νεωτέρους κυρίως δημοσιογράφους καί ὂχι μόνο, τότε δικαιώνονται πλήρως οἱ στῆλες αὐτές, πού πρῶτες ἐδῶ καί πολύ καιρό δημοσιοποίησαν τίς συνέπειες ἀπό τήν κατάργηση τοῦ πολυτονικοῦ μέ τήν βιαία ἐπιβολή τοῦ μονοτονικοῦ, καταστρέφοντας τήν ἑλληνική γλῶσσα.

Ἡ κηδεία τοῦ τ. βασιλέως Κωνσταντίνου ἒδωσε τήν ἀφορμή γιά κραυγαλέους σολοικισμούς: Ἡ βασιλομήτωρ,τῆς βασιλομήτωρ, τήν βασιλομήτωρ…Ἡ λέξη κατά τούς περιγράφοντες τήν τελετή δημοσιογράφους δέν…κλίνεται, κάτι πού ἐξόργισε ἀκόμη καί τόν Ἂρη Πορτοσάλτε, ὁ ὁποῖος ζήτησε ἀπό τήν ΕΣΗΕΑ νά ἀρχίσει μαθήματα Γραμματικῆς στούς δημοσιογράφους. Ἀλλά δέν ἦταν μόνον ἡ βασιλομήτωρ. Ἦταν καί ὁ ἐκλιπῶν βασιλεύς. Οὒτε αὐτή ἡ λέξη κλίνεται. Ὁ ἐκλιπών, τοῦ ἐκλιπών, τόν ἐκλιπών.

Ἀλλά γιατί νά μάθουν Γραμματική οἱ δημοσιογράφοι, ὃταν ἐπί μισό αἰῶνα διδάσκονται τό μονοτονικό τοῦ ΠΑΣΟΚ καί τοῦ Κριαρᾶ; Δέν φταῖνε οἱ δημοσιογράφοι πού τονίζουν τίς λέξεις κατά τό δοκοῦν, ὃταν εἶναι ὑποχρεωμένοι νά ἀγνοήσουν καί τούς 12 κανόνες ὀρθοῦ τονισμοῦ τῶν λέξεων; Καταργήθηκε ἀκόμη καί ὁ κανόνας τῆς γραμματικῆς, πού ἒγινε λαϊκό τραγούδι: «Ἐγώ δέν ἒχω βγάλει τό σχολεῖο»  τοῦ Γιώργου Μαφλουζέλη, πού τό ἒχουν τραγουδήσει ὁ Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ὁ Γιῶργος Νταλάρας καί ἂλλοι:

                 Ἐγώ δέν ἒχω βγάλει τό σχολεῖο

                 οὒτε ἒχω μάθει γράμματα πολλά.

                Ξέρω ὃμως πώς ἓνα κι ἓνα κάνει δύο

                καί πώς τά φωνήεντα εἶναι ἑπτά.

 

               Τόσο καιρό κοντά μου καί δέν ἒχεις μάθει

               τούς δικούς μου τρόπους καί τά φυσικά

               πώς ἡ προπαραλήγουσα ποτέ δέν περισπᾶται

               ὃταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρά.

Ετσι λοιπόν μετά τήν ἐπιβολή τοῦ μονοτονικοῦ, ὂχι μόνο οἱ δημοσιογράφοι, ἀλλά καί μορφωμένοι ἂνθρωποι γενικῶς, γιατροί, μηχανικοί, ὑπουργοί, ἀκόμη καί πρωθυπουργοί, λένε καθημερινά πολλά «μαργαριτάρια», ὃπως:

  • οδό, ἡ λεωφόρο, ἡ πάροδο, ἡ πρόοδο κλπ. Κόβουν τό τελικό σῖγμα, ἒτσι, αὐθαίρετα.
  • Υπηρέτησε σάν ευέλπις (ἀντί εὒελπις).
  • Με το ανευρεθέντα πανάκι (ἀντί ἀνευρεθέν).
  • Με διαφανοί λεπτομέρειες (ἀντί διαφανεῖς).
  • Ήταν μια ατυχές  στιγμή (ἀντί ἀτυχής).
  • Αποφάσισαν να διακινηθούν με ιδία μέσα (ἀντί ἲδια).
  • Χορηγή στην εκδήλωση είναι η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
  • Των έωλων τουρκικών αντιδράσεων (ἀντί τῶν αἰόλων, τηλεόραση).
  • Του πρότερου έντιμου βίου (ἀντί τοῦ προτέρου ἐντίμου βίου) κλπ.

Ἐπειδή εἶναι βασικό θέμα ὁ ὀρθός τονισμός τῶν λέξεων, πού τό ἐπεσήμανε καί… ὁ λαϊκός τραγουδιστής Γιῶργος Μαφλουζέλης, οἱ στῆλες αὐτές ὑπενθυμίζουν τρεῖς ἀπό τούς δώδεκα καταργηθέντες ἀπό τό μονοτονικό κανόνες ὀρθοῦ τονισμοῦ:

  1. Καμμία λέξη δέν τονίζεται πιό πάνω ἀπό τήν προπαραλήγουσα (ἂνθρωπος, φιλάνθρωπος, εὐπροσήγορος).
  2. Ὃταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρά ἡ προπαραλήγουσα δέν τονίζεται (Ὃμηρος, Ὁμήρου, ἣσυχος, ἡσύχου, ὃσιος, ὁσίου).
  3. Τῶν ὀνομάτων ὃπου τονίζεται ἡ ὀνομαστική τοῦ ἑνικοῦ, ἐκεῖ τονίζονται καί οἱ ἂλλες πτώσεις, ἐκτός ἂν ἐμποδίζει ἡ λήγουσα (γέρων, γέροντος, γέροντα ἀλλά γερόντων). Ὁ τονισμός αὐτός παραπέμπει στόν κανόνα 2, δηλαδή ὃταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρά ἡ προπαραλήγουσα δέν τονίζεται. Δέν ἐπιτρέπεται νά λές τῶν ποδήλατων, ἀλλά τῶν πηδηλάτων, οὒτε τῶν ὂσπριων ἀλλά τῶν ὀσπρίων, ὃπως δέν μπορεῖς καί δέν λές τῶν δημοσιόγραφων, τῶν βουλεύτων κλπ.

Αὐτοί οἱ κανόνες μποροῦν νά ἐφαρμοσθοῦν στό ἰσχύον μονοτονικό, ἀφοῦ τά πνεύματα, ἡ περισπωμένη καί ἡ βαρεία ἒχουν καταργηθεῖ. Τουλάχιστον νά μήν ἀκούγονται κακοφωνίες.

Ἀλλοιῶς, τόν λόγο ἒχει…ὁ Μαφλουζέλης!

 

Κώστας Δούκας

 

Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος  (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας  (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σε πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.

Διαφήμιση