Νέος κανονισμός ΕΕ για την μείωση των πλαστικών συσκευασιών

Μετά τα πλαστικά καλαμάκια και τα μαχαιροπίρουνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει νέο κανονισμό που θα αφορά την χρήση πλαστικών και χάρτινων συσκευασιών και θα αποσκοπεί την αντιμετώπιση της συνεχώς αυξανόμενης πηγής αποβλήτων, αλλά και της απογοήτευσης των καταναλωτών.

Η Κομισιόν σκοπεύει να απαγορεύσει τα πλαστικά μπουκαλάκια σαμπουάν στα ξενοδοχεία και τη χρήση ποτηριών μίας χρήσης σε καφετέριες και εστιατόρια, ως μέρος των προτάσεων για τον περιορισμό των βουνών των απορριμμάτων της Ευρώπης.

Παράλληλα, ένα σχέδιο κανονισμού της ΕΕ που δημοσιεύθηκε στα τέλη Νοεμβρίου προτείνει υποχρεωτικά συστήματα κατάθεσης και επιστροφής για πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών μίας χρήσης και μεταλλικά κουτιά, ενώ στοχεύει και στην απαγόρευση των τεράστιων κουτιών που χρησιμοποιούν οι εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου για να τυλίγουν μικροαντικείμενα.

Αύξηση κατά 46% στα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών της ΕΕ έως το 2030

Κατά μέσο όρο, κάθε Ευρωπαίος παράγει ετησίως σχεδόν 180 kg απορριμμάτων συσκευασιών. Οι συσκευασίες είναι ένα από τα κύρια προϊόντα που χρησιμοποιούν παρθένα υλικά, καθώς το 40% των πλαστικών υλών και το 50% του χαρτιού που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ προορίζονται για συσκευασίες.

Αν δεν αναληφθεί δράση, η ΕΕ θα σημειώσει πρόσθετη αύξηση κατά 19% στα απορρίμματα συσκευασιών έως το 2030, ενώ στην περίπτωση των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών, αύξηση ακόμη και κατά 46%.

Οι νέοι κανόνες, οι οποίοι θα πρέπει πρώτα να ψηφιστούν από τα κράτη – μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποσκοπούν στην ανάσχεση αυτής της τάσης. Θα εξασφαλίσουν στους καταναλωτές επιλογές επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών, θα τους απαλλάξουν από περιττές συσκευασίες, θα περιορίσουν τις υπερβολικές συσκευασίες και θα παρέχουν σαφείς επισημάνσεις για την προώθηση της ορθής ανακύκλωσης.

Διαβάστε επίσης: Μ. Γραφάκος: Κυκλική οικονομία – Ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων

Οι αλλαγές για την βιομηχανία

Όσον αφορά τη βιομηχανία, θα δημιουργήσουν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ιδίως για τις μικρότερες επιχειρήσεις, θα μειώσουν την ανάγκη για παρθένα υλικά, θα ενισχύσουν την ικανότητα ανακύκλωσης της Ευρώπης και θα καταστήσουν την Ευρώπη λιγότερο εξαρτημένη από πρωτογενείς πόρους και εξωτερικούς προμηθευτές.

Οι κανόνες αυτοί θα θέσουν τον τομέα των συσκευασιών σε τροχιά κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Η Επιτροπή θα παράσχει επίσης σαφήνεια στους καταναλωτές και τη βιομηχανία σχετικά με τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, τα λιπασματοποιήσιμα και τα βιοαποδομήσιμα πλαστικά: με τον καθορισμό των εφαρμογών για τις οποίες οι εν λόγω πλαστικές ύλες είναι πραγματικά επωφελείς για το περιβάλλον και του τρόπου σχεδιασμού, διάθεσης και ανακύκλωσης τους.

Οι προτάσεις αυτές αποτελούν βασικά δομικά στοιχεία του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του στόχου του να καταστούν τα βιώσιμα προϊόντα καθημερινότητα.

Οι στόχοι των νέων κανόνων για τις συσκευασίες

Η προτεινόμενη αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών έχει τρεις κύριους στόχους. Πρώτον, τη μείωση της παραγωγής απορριμμάτων συσκευασιών, τον περιορισμό των περιττών συσκευασιών και την προώθηση λύσεων για την επαναχρησιμοποίησή τους. Δεύτερον, να είναι ανακυκλώσιμες όλες οι συσκευασίες στην αγορά της ΕΕ με οικονομικά βιώσιμο τρόπο έως το 2030. Και τρίτον, τη μείωση της ανάγκης για πρωτογενείς φυσικούς πόρους και τη δημιουργία μιας αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών που λειτουργεί εύρυθμα, αυξάνοντας τη χρήση ανακυκλωμένων πλαστικών στις συσκευασίες μέσω υποχρεωτικών στόχων.

Ειδικότερα:

• Πρωταρχικός στόχος είναι η μείωση των απορριμμάτων συσκευασιών κατά 15 % έως το 2040 κατά κεφαλήν ανά κράτος μέλος, σε σύγκριση με το 2018. Αυτό θα οδηγήσει σε συνολική μείωση των αποβλήτων στην ΕΕ κατά περίπου 37 % σε σύγκριση με το σενάριο χωρίς αλλαγή της νομοθεσίας. Θα επιτευχθεί τόσο μέσω της επαναχρησιμοποίησης όσο και μέσω της ανακύκλωσης.
• Οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν ένα ορισμένο ποσοστό των προϊόντων τους στους καταναλωτές σε επαναχρησιμοποιήσιμες ή επαναπληρούμενες συσκευασίες, για παράδειγμα συσκευασμένα ποτά και γεύματα ή παραδόσεις ηλεκτρονικού εμπορίου. Θα υπάρξει επίσης κάποια τυποποίηση των μορφοτύπων συσκευασίας και σαφής επισήμανση των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών.
• Θα απαγορευτούν ορισμένοι τύποι συσκευασιών, για παράδειγμα συσκευασίες μιας χρήσης για τρόφιμα και ποτά όταν καταναλώνονται σε εστιατόρια και καφετέριες, συσκευασίες μιας χρήσης για φρούτα και λαχανικά, μικρές φιάλες σαμπουάν και άλλες μικρές συσκευασίες σε ξενοδοχεία.
• Πολλά μέτρα αποσκοπούν στο να καταστήσουν τις συσκευασίες πλήρως ανακυκλώσιμες έως το 2030. Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό κριτηρίων σχεδιασμού για τις συσκευασίες, τη δημιουργία υποχρεωτικών συστημάτων ανταποδοτικής ανακύκλωσης για τις πλαστικές φιάλες και τα δοχεία αλουμινίου, και τον σαφή προσδιορισμό των πολύ περιορισμένων τύπων συσκευασιών που πρέπει να είναι λιπασματοποιήσιμοι, ώστε οι καταναλωτές να τις απορρίπτουν σε περιέκτες βιολογικών αποβλήτων.
• Θα υπάρχουν υποχρεωτικά ποσοστά ανακυκλωμένου περιεχομένου που θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι παραγωγοί στις νέες πλαστικές συσκευασίες.

Κοινές πανευρωπαϊκές επισημάνσεις στις συσκευασίες και τους περιέκτες συλλογής αποβλήτων

Κάθε συσκευασία θα φέρει επισήμανση στην οποία θα αναγράφεται από τι υλικά παρασκευάστηκε και σε ποια ροή αποβλήτων πρέπει να απορρίπτεται. Οι περιέκτες συλλογής αποβλήτων θα φέρουν τις ίδιες επισημάνσεις. Τα ίδια σύμβολα θα χρησιμοποιούνται παντού στην ΕΕ.

Η Επιτροπή υπολογίζει ότι έως το 2030, τα προτεινόμενα μέτρα θα μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις συσκευασίες σε 43 εκατ. τόνους σε σύγκριση με 66 εκατ. τόνους εάν δεν τροποποιηθεί η νομοθεσία. Η χρήση νερού θα μειωθεί κατά 1,1 εκατ. κυβικά μέτρα. Το κόστος της περιβαλλοντικής ζημίας για την οικονομία και την κοινωνία θα μειωθεί κατά 6,4 δισ. ευρώ σε σχέση με το βασικό σενάριο του 2030.

Η επαναχρησιμοποίηση θα οδηγήσει σε πάνω από 600.000 θέσεις εργασίας έως το 2030

Επιπλέον, ο συνολικός αντίκτυπος στην οικονομία και στη δημιουργία θέσεων εργασίας στην ΕΕ είναι θετικός, τονίζει η Επιτροπή. Μόνο η προώθηση της επαναχρησιμοποίησης αναμένεται να οδηγήσει σε περισσότερες από 600,000 θέσεις εργασίας στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης έως το 2030, πολλές από τις οποίες σε τοπικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Η Επιτροπή προτείνει τρόπους για την παραγωγή πλαστικών βιολογικής προέλευσης, τα βιοαποδομήσιμα και τα λιπασματοποιήσιμα πλαστικά. Πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις ώστε τα εν λόγω πλαστικά να έχουν θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο και να μην επιδεινώνουν τη ρύπανση, την κλιματική αλλαγή και την απώλεια βιοποικιλότητας.

Η πρόταση για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών θα εξεταστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας.