Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία: Στην “κόψη του ξυραφιού” η σχέση Άγκυρας – Μόσχας

Σύνταξη: ecozen.gr

Μεταξύ δύο οικονομικών και στρατηγικών συμμάχων του βρίσκεται ο Ερντογάν. Πόσο θα μπορέσει να διατηρήσει ισορροπίες και να μη διαταράξει σοβαρά τις σχέσεις και με τη μία και την άλλη πλευρά;

Υπάρχουν πολλοί που ήδη προδικάζουν ότι στη μέγγενη του ουκρανικού ζητήματος οι ρωσοτουρκικές σχέσεις θα δοκιμαστούν σε σημείο …διάλυσης.

Προς το παρόν ωστόσο ο πρόεδρος της Τουρκίας φαίνεται να περνά τις εξετάσεις ισορροπίας, με διπλωματικούς ελιγμούς και λεκτικές τοποθετήσεις που αν και μπορεί να μην ικανοποιούν απόλυτα καμία από τις δύο πλευρές τουλάχιστον δεν δυσαρεστούν και δεν αποτελούν αφορμή να διαρραγούν οι σχέσεις.

Ο Ερντογάν δεν δίστασε να πάρει θέση κατά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία – έχει άλλωστε και τους δικούς του λόγους να ανατριχιάζει απέναντι στο ζήτημα της αυτοδιάθεσης λαών. Το Κουρδικό τον στοιχειώνει…

Ωστόσο στο αίτημα του Ζελένσκι για κλείσιμο των Στενών, η τουρκική πλευρά τήρησε αποστάσεις ασφαλείας καλυπτόμενος πίσω από το γράμμα του νόμου.

Συνθήκη Μοντρέ

Καθώς μαίνονται οι μάχες στην Ουκρανία, ο πρεσβευτής της Ουκρανίας στην Τουρκία ζήτησε από την Άγκυρα να κλείσει την πρόσβαση στα ρωσικά πολεμικά σκάφη στα στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, που συνδέουν τη Μεσόγειο με τη Μαύρη Θάλασσα.

Αυτά τα στενά διέπονται από το 1936 από τη Συνθήκη του Μοντρέ, η οποία προβλέπει τρεις διαφορετικές καταστάσεις:

• Σε περιόδους ειρήνης, η Συνθήκη προβλέπει την ελεύθερη κυκλοφορία όλων των πλοίων στα Δαρδανέλια και στο Βόσπορο. «Παρόλα αυτά, με περιορισμούς χωρητικότητας και διάρκειας στη Μαύρη Θάλασσα, εκτός από τα πλοία των γειτονικών χωρών», εξηγεί η Αλίνα Μιρόν, καθηγήτρια δημοσίου διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο Ανζέρ.
• Σε περιόδους σύγκρουσης όπου η Τουρκία δεν είναι εμπόλεμη, για τα πολεμικά πλοία από χώρες που δεν εμπλέκονται στη σύγκρουση, η ελεύθερη κυκλοφορία παραμένει ο κανόνας. Για τους εμπλεκόμενους  – όπως σήμερα Ουκρανία και της Ρωσία – δεν θα μπορούν να περάσουν. Εκτός, και εάν πρόκειται να επιστρέψουν στο ναύσταθμό τους στη Μαύρη Θάλασσα.
• Σε περίπτωση σύγκρουσης, τέλος, όπου η Τουρκία είναι μεταξύ των εμπολέμων, «η διέλευση των πολεμικών πλοίων θα αφεθεί εξ ολοκλήρου στη διακριτική ευχέρεια της τουρκικής κυβέρνησης» , αναφέρει λεπτομερώς το άρθρο 19 της Συνθήκης του Μοντρέ. «Η Άγκυρα θα έχει λοιπόν το δικαίωμα να αποφασίσει τι θέλει», λέει η Αλίνα Μιρόν.

Ως εκ τούτου, δύσκολα για την Τουρκία, σύμφωνα με αυτό το κείμενο, θα απαγορεύσει τη διέλευση ρωσικών πλοίων που συνδέονται με λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.

Οικονομικό κόστος για Τουρκία

Η Τουρκία είναι σε πολλά επίπεδα συνδεόμενη, τόσο με τη Ρωσία όσο και  την Ουκρανία. Η σφυρηλάτηση στενών οικονομικών και πολιτικών σχέσεων με Ρωσία και Ουκρανία αναγκάζει την Τουρκία να διατηρήσει μια λεπτή στάση ισορροπίας ως προς την κρίση, ανέφερε την Παρασκευή το Reuters.

Η Τουρκία δεν έχει την πολυτέλεια να ανταγωνίζεται τη Ρωσία, καθώς αυτό θα είχε σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις, από την προμήθεια φυσικού αερίου έως το εμπόριο στη γεωργία και τα σημαντικά έσοδα που λαμβάνει η Τουρκία από τους Ρώσους τουρίστες.

Την ίδια στιγμή, η Τουρκία έχει αυξανόμενους εμπορικούς, τουριστικούς και αμυντικούς δεσμούς με την Ουκρανία.

Η Τουρκία βασίζεται στον τουρισμό για μεγάλο μέρος του σκληρού της νομίσματος, ειδικά τώρα που η λίρα κατρακυλά σε επίπεδα ρεκόρ τους τελευταίους μήνες. Πάνω από επτά εκατομμύρια Ρώσοι επισκέφτηκαν την Τουρκία το 2019, περισσότεροι από οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Ενώ η πανδημία COVID-19 έπληξε σκληρά τον τουριστικό τομέα, 4,7 εκατομμύρια Ρώσοι επισκέφθηκαν την Τουρκία το 2021. Την ίδια χρονιά, 2,1 εκατομμύρια Ουκρανοί επισκέφτηκαν την Τουρκία.

Στο αμυντικό τομέα, η Τουρκία αγόρασε ρωσικά πυραυλικά συστήματα αεράμυνας S-400 και τα παρέλαβε το 2019. Αυτή η κίνηση της απαγόρευσε να αγοράζει αμερικανικά μαχητικά F-35 πέμπτης γενιάς και επιβλήθηκαν κυρώσεις στον αμυντικό της τομέα.

Ο Ερντογάν είχε δηλώσει τον Σεπτέμβριο ότι η Τουρκία ενδιαφέρεται για διευρυμένη αμυντική συνεργασία με τη Ρωσία.

Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία πούλησε επίσης τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2 στην Ουκρανία και υπέγραψε συμφωνία για τη συμπαραγωγή περισσότερων στην Ουκρανία.

Η Τουρκία εξαρτάται και από τις δύο χώρες για σιτηρά. Το 2021, η Τουρκία ξόδεψε 2,24 δισεκατομμύρια δολάρια για την εισαγωγή σιτηρών και 861 εκατομμύρια δολάρια από την Ουκρανία.Προς το παρόν κατάφερε δια της