Αρχική Επιστήμη “Πύλη για τον κάτω κόσμο”: Επιστήμονες αποδομούν ρωμαϊκό μυστήριο

“Πύλη για τον κάτω κόσμο”: Επιστήμονες αποδομούν ρωμαϊκό μυστήριο

0
Francesco D'Andria University of Salento
Καλλιτεχνική απεικόνιση για το πως ήταν το κέντρο της "λίμνης" θυσιών (Francesco D'Andria/University of Salento)
Διαφήμιση

Επιμέλεια: Μαίρη Αλιβιζάτου

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι πίστευαν πως είναι το σπήλαιο που οδηγούσε στον κάτω κόσμο. Και όχι άδικα…

Όσα ζώα πλησίαζαν στην εμβέλειά του πέθαιναν μυστηριωδώς ανάμεσα σε καπνούς. Από την άλλη οι ιερείς που τα συνόδευαν για να τα θυσιάσουν στον Άδη, δεν πάθαιναν τίποτα.

Το σπήλαιο, των 2.200 ετών, ανακαλύφθηκε το 2011 από αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου του Salento, ενώ βρίσκεται στη σημερινή Τουρκία, σε έδαφος που κάποτε αποτέλεσε τμήμα της τεράστιας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Ειδικότερα, βρίσκεται σε μια πόλη που ονομάζεται Ιεράπολη στην αρχαία Φρυγία, και σήμερα Τουρκία, και χρησιμοποιήθηκε εκτενώς για θυσίες ζώων, ιδιαίτερα ταύρων που οδηγούσαν μέσω του Πλουτωνίου – ή της Πύλης του Πλούτωνα, τον θεό του κάτω κόσμου – από ευνουχισμένους ιερείς.

(Francesco D'Andria/University of Salento)
Καλλιτεχνική απεικόνιση για το πως ήταν το κέντρο της “λίμνης” θυσιών και τα καθίσματα θέασης (Francesco D’Andria/University of Salento)

Καθώς οι ιερείς οδηγούσαν τους ταύρους στην αρένα, οι άνθρωποι-θεατές μπορούσαν να καθίσουν σε υπερυψωμένα καθίσματα της αρένας και να παρακολουθήσουν το “θέαμα”. Αυτό αφορούσε πρακτικά, την πρόκληση θανάτου στα ζώα, όχι από μυσταγωγικούς καπνούς του “κάτω κόσμου”, αλλά από αναθυμιάσεις που προκαλούσαν το θάνατό τους.

Σήμερα, χιλιετίες αργότερα, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι έχουν καταλάβει τον ακριβή λόγο. Εκτιμούν λοιπόν, ότι επρόκειτο για συγκεντρωμένο νέφος διοξειδίου του άνθρακα που ασφυκτιούσε όσους το ανέπνευαν.

“Αυτός ο χώρος είναι γεμάτος από έναν ατμό τόσο ομιχλώδη και πυκνό που κανείς δεν μπορεί να δει σχεδόν ούτε το έδαφος. Κάθε ζώο που περνά μέσα συναντά στιγμιαίο θάνατο. Έριξα σπουργίτια και εισέπνευσαν αμέσως την τελευταία τους (εισπνοή) και έπεσαν», έγραψε ο Έλληνας ιστορικός Στράβωνας (64 π.Χ. – 24 μ.Χ.).

Αυτό το φαινόμενο, ήταν η αφορμή ώστε η αρχαιολογική ομάδα να εντοπίσει εν τέλει την τοποθεσία του σπηλαίου.

Μάλιστα, ακόμα και σήμερα, πουλιά που πετούν πολύ κοντά στην είσοδό του, πέφτουν νεκρά μετά από ασφυξία.

Το “ένοχο μυστικό”

(Francesco D'Andria/University of Salento)
Το σημείο σήμερα (Francesco D’Andria/University of Salento)

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τον ηφαιστειολόγο Hardy Pfanz του University of Duisburg-Essen, Γερμανία, η ηφαιστειακή δραστηριότητα κάτω από το έδαφος είναι υπεύθυνη για το θανατηφόρο νέφος.

Μάλιστα ο Pfanz ήταν επικεφαλής της έρευνας για το διαρρέον αέριο του σπηλαίου το 2018, όπου και διαπίστωσαν ότι μία ρωγμή που τρέχει βαθιά κάτω από την περιοχή εκπέμπει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.

Η ομάδα πήρε μετρήσεις των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα στην αρένα που συνδέεται με το σπήλαιο και διαπίστωσε ότι το αέριο – ελαφρώς βαρύτερο από τον αέρα – σχημάτισε μια νοητή «λίμνη» που υψώνεται 40 εκατοστά πάνω από το επίπεδο του δαπέδου της αρένας.

Αυτό το αέριο διαχέεται από τον ήλιο κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά είναι πιο θανατηφόρο το ξημέρωμα μετά από μια ολόκληρη νύχτα συσσώρευσης.

Τότε η συγκέντρωση φτάνει πάνω από 50% στον πυθμένα της “λίμνης”, αυξάνεται σε περίπου 35 % στα 10 εκατοστά, κάτι που θα μπορούσε ακόμη και να σκοτώσει έναν άνθρωπο – αλλά, πάνω από τα 40 εκατοστά, η συγκέντρωση μειώνεται ραγδαία.

Έπειτα, κατά τη διάρκεια της ημέρας, εξακολουθεί να υπάρχει ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που εκτείνεται περίπου κατά 5 εκατοστά σε ύψος. Ενώ αυτό αποδεικνύεται από τα νεκρά σκαθάρια που βρέθηκαν από την ερευνητική ομάδα στο πάτωμα της αρένας.

Η είσοδος στο σπήλαιο είναι θανατηφόρα

Ενώ, μέσα στο σπήλαιο, υπολόγισαν ότι τα επίπεδα του CO2 κυμαίνονταν μεταξύ 86 και 91% ανά πάσα στιγμή, καθώς ούτε οι ακτίνες του ήλιου, ούτε ο άνεμος μπορούν να εισέλθουν.

Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός -που σημειώνει η επιστημονική ομάδα στη σχετική δημοσίευση- ότι η όλη διαδικασία δεν είχε μόνο θρησκευτική προέκταση, αλλά και τουριστική!

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν ως τουριστική ατραξιόν

(Francesco D'Andria/University of Salento
Επιγραφή στο σημείο με μνεία στον Πλούτωνα (Francesco D’Andria/University of Salento)

Ειδικότερα, οι τουρίστες θα μπορούσαν να προμηθεύονται μικρά ζώα και πουλιά που θα μπορούσαν έπειτα να πετάξουν στο πάτωμα της αρένας προκειμένου να τα θυσιάσουν.

Ενώ τις σημαντικές ημέρες και τις ημέρες της γιορτής, τα μεγαλύτερα ζώα θα θυσιάζονταν από τους ιερείς.

«Ενώ ο ταύρος στεκόταν μέσα στη λίμνη αερίου με το στόμα και τα ρουθούνια σε ύψος μεταξύ 60 και 90 εκ., οι μεγάλοι, ενήλικες ιερείς στέκονταν πάντα όρθιοι μέσα στη λίμνη φροντίζοντας ότι η μύτη και το στόμα τους ήταν πολύ πάνω από το τοξικό επίπεδο της αναπνοής του “Αδη”-θανάτου “, έγραψε η ομάδα στο έγγραφο του 2018.

“Οπτικά τρικ”

Αναφέρεται δε, ότι μερικές φορές χρησιμοποιούσαν πέτρες για να εμφανίζονται μεγαλύτεροι – και κατ’ επέκταση ψηλότερα.

Έτσι, οι θεατές θα έβλεπαν μεγάλους, ισχυρούς ταύρους να υποκύπτουν στους καπνούς μέσα σε λίγα λεπτά, ενώ οι ιερείς παρέμεναν ισχυροί, υγιείς και χαρούμενοι – μια απόδειξη της δύναμης των θεών ή των ιερέων, υποτίθεται.

Ωστόσο, οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι ιερείς γνώριζαν καλά τις ιδιότητες του σπηλαίου και της αρένας του, και πιθανώς πραγματοποίησαν μεγάλες θυσίες την αυγή ή το σούρουπο σε μέρες  με “ήσυχο” καιρό, για μέγιστο αποτέλεσμα.

Θα μπορούσαν επίσης αν ήθελαν, να έχουν βάλει τα κεφάλια τους μέσα ή να μπουν στο ίδιο το σπήλαιο στις μεσημεριανές τελετές για να δείξουν τη δική τους ισχύ, κρατώντας την ανάσα τους για να επιβιώσουν.

Από την άλλη, η παρουσία λαμπτήρων λαδιού υποδηλώνει ότι οι ιερείς πήγαν κοντά στο σπήλαιο τη νύχτα, σύμφωνα με τον ερευνητή που το βρήκε, Francesco D’Andria.

Όπως κι αν διεξήγαγαν τις τελετές τους εν τέλει, αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκάλυψη των άλλων “πλουτώνιων” τοποθεσιών μελετώντας τη σεισμική δραστηριότητα.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Archaeological and Anthropological Sciences.

Πηγή: sciencealert.com

Διαφήμιση