Dyatlov Pass: Επιστήμονες δίνουν εξήγηση σε ρωσικό μυστήριο δεκαετιών

Επιμέλεια: Μαίρη Αλιβιζάτου

Ένα μυστήριο που ταλάνισε τη Ρωσία για πάνω από 60 χρόνια, ένα τραγικό περιστατικό εξαφάνισης και αποτρόπαιων ευρημάτων, ίσως τώρα εξηγείται. Ίσως τώρα, για πρώτη φορά, η επιστήμη δίνει μια πειστική εξήγηση στο τι οδήγησε εννέα ορειβάτες να συναντήσουν το θάνατο το 1959, κατά τη διάρκεια μιας μακάβριας αποστολής.

Το διάσημο περιστατικό, γνωστό στα μέσα ως Dyatlov Pass incident, έχει πυροδοτήσει τη γέννηση δεκάδων θεωριών συνωμοσίας ανά τις δεκαετίες. Οι πιο ακραίες από αυτές υποδεικνύουν ως αιτία της αρχικής εξαφάνισης των ορειβατών, επιθέσεις γιέτι και απαγωγή από εξωγήινους, μέχρι και τη διεξαγωγή ρωσικών πειραμάτων με υπερόπλα.

Το όνομα του περιστατικού (“το πέρασμα του Dyatlov”) είχε σχέση με τον 23χρονο φοιτητή του Ural Polytechnic Institute, Igor Dyatlov που ήταν επικεφαλής της αρχικά 10μελούς αποστολής. Όλα τα μέλη της αποστολής ήταν πεπειραμένοι σκιερ, αλλά η αποστολή εντάχθηκε στην Κατηγορία ΙΙΙ επικινδυνότητας – η υψηλότερη – εξαιτίας του ψύχους που έφτανε τους -30 βαθμούς Κελσίου εκείνη την εποχή στο βουνό Gora Otorten.

Να σημειωθεί ότι την δεύτερη ημέρα της αποστολής, στις 28.01.1959, ο Yuri Yudin αποφάσισε να μην συνεχίσει, γυρνώντας πίσω. Αυτό τον κατέστησε το μόνο επιζώντα της αρχικής αποστολής.

Οι απορίες που γεννήθηκαν ήταν πολύ περισσότερες από τα δεδομένα. Τόσο πολύ, που στη ρωσική ταινία τρόμου Devil’s Pass του 2013, που εμπνεύστηκε από το περιστατικό, η τηλεμεταφορά μεταλλαγμένων υφάνθηκε κι αυτή στο φανταστικό σύμπαν εξηγήσεων.

Για τους επιστήμονες όμως, τα δεδομένα είναι τα μόνα στοιχεία, μόνο που τα ίδια τα δεδομένα εδώ φαντάζουν κάπως ανατριχιαστικά, και παράξενα. Πώς ακριβώς αυτοί οι εννέα έμπειροι ορειβάτες και σκιερ συνάντησαν το θάνατο μαζικά και ξαφνικά σε ένα βράδυ στα βόρεια Ουράλια Όρη;

Τι στοιχεία υπάρχουν – To ιστορικό μιας μακάβριας ανακάλυψης

Καθώς το εν λόγω γκρουπ απέτυχε να φτάσει στον προκαθορισμένο του προορισμό σε προκαθορισμένη ώρα, μια ομάδα αναζήτησης εκκίνησε να τους αναζητήσει.

Η ομάδα ανακάλυψε πρώτα την τέντα τους στην πλαγιά του Kholat Sykhl – όνομα που σημαίνει “το νεκρό βουνό” στην τοπική διάλεκτο Mansi.

Η τέντα είχε κοπεί και ανοιχτεί από μέσα. Σαν οι ορειβάτες να προσπάθησαν εσπευσμένα να απελευθερωθούν από το νυχτερινό τους κατάλυμα και να βγουν έξω στην παγωμένη σκοτεινιά.

“Κάτι απρόσμενο συνέβη μετά τα μεσάνυχτα, που προκάλεσε τα μέλη της αποστολής να κόψουν την τέντα τους ξαφνικά – αντί να τη λύσουν – και να δραπετεύσουν προς το δάσος, για πάνω από 1 χιλιόμετρο καθοδικής πορείας, χωρίς τον κατάλληλο ρουχισμό και υπό εξωφρενικά χαμηλές θερμοκρασίες μείον 25 βαθμών Κελσίου. Και ακόμα χειρότερα, υπό την παρουσία ισχυρών καθοδικών ανέμων που είχαν προκληθεί από το πέρασμα αρκτικού ψυχρού μετώπου” εξηγούν τώρα οι επιστήμονες στη νέα μελέτη, καθοδηγούμενη υπό τον επιστήμονα μηχανικής του χιονιού, Johan Gaume του EPFL της Ελβετίας.

Τα σώματά τους ανακαλύφθηκαν στη συνέχεια, μερικά τις επόμενες ημέρες ακόμα και εβδομάδες ή μήνες αργότερα.

“Ενώ η υποθερμία ήταν η κύρια αιτία θανάτου, τέσσερις από αυτούς, έφεραν σοβαρά τραύματα στο θώρακα ή στο κρανίο, δύο βρέθηκαν χωρίς μάτια και ένας χωρίς γλώσσα. Μερικοί ήταν σχεδόν γυμνοί και ξυπόλυτοι”, συνοψίζουν στη νέα μελέτη.

Κάθε εξήγηση πέφτει στο κενό

Ανάμεσα στα πιο ζοφερά συμπεράσματα για το τι είχε συμβεί, η πιο τεκμηριωμένη εξήγηση πρότεινε ότι μια χιονοστοιβάδα στην πλαγιά, ανάγκασε τους ορειβάτες εν μέσω ύπνου, να πεταχτούν έξω απροετοίμαστοι για να σωθούν, προτού καταλήξουν στο σκοτάδι εξαιτίας του κρύου ή των προϋπαρχόντων τραυματισμών τους.

Παρ’όλα αυτά, οι παράξενες συνθήκες που διαπιστώθηκαν οδήγησαν αρκετούς να αμφισβητήσουν την πιθανότητα χιονοστοιβάδας -θα έπρεπε και αυτή να αποδειχθεί – απορρίπτοντας εκ των πραγμάτων τη λογικότερη των εξηγήσεων.

Αυτές ήταν η σχετικά ήπια πλαγιά, αλλά και το ότι δεν υπήρχαν αποδείξεις, ούτε είχε καταγραφεί εκείνη τη νύχτα φαινόμενο χιονοστοιβάδας. Με κερασάκι στην τούρτα, την φύση των τραυματισμών τους, που ουδεμία σχέση είχαν με είδη τραυματισμών που προκύπτουν από χιονοστοιβάδα.

Εξαιτίας των παραπάνω ασυνεπειών η αρχική Σοβιετική έρευνα απλώς κατέληξε στο συμπέρασμα μιας “αναγκαστικής φυσικής δύναμης” ως αιτία που οδήγησε στο θάνατό τους.

Περσινή έρευνα καταλήγει στα ίδια συμπεράσματα

Δεκαετίες αργότερα, μια νέα Ρωσική έρευνα δημοσίευσε τα πορίσματα της επανεξέτασης της τραγωδίας, λέγοντας πέρυσι ότι η χιονοστοιβάδα παραμένει ως πιθανότερη εξήγηση.

Τώρα, η νέα μελέτη καταλήγει και αυτή στο ίδιο συμπέρασμα, ότι δηλαδή υπήρξε περιστατικό χιονοστοιβάδας αλλά επιδεικνύοντας νέες αποδείξεις που δικαιολογούν το πως αυτή προέκυψε.

“Εάν δεν είχαν διαφύγει στην πλαγιά, τίποτα δε θα είχε συμβεί”, εκτιμά ο Puzrin.

Η νέα μοντελοποίηση προτείνει ότι η ρηχότητα της πλαγιάς Kholat Saykhl δεν θα απέτρεπε μια χιονοστοιβάδα από το να ενεργοποιηθεί ώρες αφού οι ορειβάτες είχαν ήδη κόψει το χιόνι πίσω από την τέντα τους προκειμένου να δημιουργήσουν ένα προστατευτικό τείχος ενάντια στον άνεμο του ψυχρού μετώπου.

Αυτό ήταν το τράβηγμα της σκανδάλης, αλλά από μόνο του δεν θα ήταν αρκετό για την πρόκληση χιονοστοιβάδας. Ο καθοδικός άνεμος οδήγησε το χιόνι προς τα κάτω, δημιουργώντας επιπλέον φορτίο σταδιακά. Κάποια στιγμή αυτός ο όγκος απελευθερώθηκε, υποστηρίζει ο ερευνητής.

Εξηγήσεις για ορισμένα είδη τραυμάτων

Άλλες προσομοιώσεις που διενέργησε η ομάδα, έδειξαν τι θα προκαλούσε μια πλάκα χιονιού εάν έπεφτε σε ανυποψίαστους ανθρώπους που ξάπλωναν επάνω στα σκι τους. Η δύναμη της κρούσης της πλάκας εναντίον στους σκίερ που θα συμπιέζονταν μεταξύ χιονιού και των σκι από κάτω τους, θα μπορούσε να έχει προκαλέσει ορισμένα από τα είδη τραυμάτων που εντοπίστηκαν.

Ωστόσο, παραμένουν αρκετά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με το περιστατικό που η εν λόγω έρευνα δεν απευθύνει. Και δεν επιτυγχάνει να “σωπάσει” την γέννηση μυθοπλασίας, για μια ιστορία που πια είναι μέρος του ρωσικού φολκλόρ.

Συμπεράσματα

Εν κατακλείδι, η θεωρία ότι υπήρξε χιονοστοιβάδα είναι ακόμα σε ισχύ και για πρώτη φορά υποστηρίζεται και από ένα μοντέλο που δείχνει τι μορφή μπορεί να είχε αυτό που η Ρωσία ονομάτισε ως “αναγκαστική φυσική δύναμη”.

“Η αλήθεια, φυσικά, είναι ότι κανένας δε γνωρίζει στ’ αλήθεια τι συνέβη εκείνη τη νύχτα”, λέει ο Purzin, συμπληρώνοντας, “Αλλά παρέχουμε ισχυρές ποσοτικές αποδείξεις ότι η θεωρία της χιονοστοιβάδας είναι εύλογη.”

Με πληροφορίες από sciencealert, bbc, cnn