Αρχική Περιβάλλον Το μυστήριο των εκρηκτικών κρατήρων της Σιβηρίας

Το μυστήριο των εκρηκτικών κρατήρων της Σιβηρίας

0
Σιβηρία - Κρατήρες
Εικόνα: Sylvia Buchholz/Alamy
Διαφήμιση

Η μακρινή ψυχρή Σιβηρία, που βρίσκεται στη βόρεια Ασία και εκτείνεται από τα Ουράλια Όρη έως το Βλαδιβοστόκ στον Ειρηνικό, κρύβει ένα μυστήριο. Εκεί στην απομακρυσμένη και ψυχρή χερσόνησο στον Αρκτικό Κύκλο, εμφανίζονται τεράστιες τρύπες από τις οποίες μάλιστα παρατηρούνται ανησυχητικές εκρήξεις. 

Η πρώτη τρύπα ανακαλύφθηκε το 2014, ενώ υπολογίζεται ότι είχε ήδη σχηματιστεί από το 2013. Έκτοτε έχουν εμφανιστεί και άλλες παρόμοιες μυστηριώδεις τρύπες. Η τελευταία ανακαλύφθηκε τον Αύγουστο του 2020 από ένα συνεργείο της ρωσικής τηλεόρασης που πέταξε πάνω από τη σιβηρική τούνδρα.

Έτσι, ο συνολικός αριθμός των επιβεβαιωμένων κρατήρων που έχουν ανακαλυφθεί στο Γιαμάλ και τη γειτονική χερσόνησο Ζιντάν ανέρχονται σε 17.

Μυστηριώδης κρατήρας στη Μέση της Σιβηρικής Αρκτικής

Το περίεργο είναι ότι εμφανίζονται έτσι ξαφνικά, αφήνοντας ένα τοπίο με ένα τραχύ λάκο. Η εικόνα και η περιγραφή του κρατήρα – λάκου δίνουν μία ιδέα για το πόσο βίαια υλοποιήθηκε αυτή η τρύπα στη μέση της Σιβηρικής Αρκτικής.

Γύρω από την άκρη του κρατήρα η γη παρουσιάζεται με ρωγμές και με ένα συνονθύλευμα πάγων και σβόλων μόνιμα παγωμένων. Οι ρίζες των δέντρων γύρω από τον κρατήρα εμφανίζουν σημάδια καψίματος.

Τα στρώματα της γης και του βράχου που εκτίθενται περαιτέρω μέσα στην κυλινδρική τρύπα στο έδαφος είναι σχεδόν μαύρα. Παράλληλα, μία δεξαμενή νερού σχηματίζεται ήδη στον πυθμένα της.

Οι επιστήμονες προσπαθούν να ενώσουν τα κομμάτια

Οι επιστήμονες σπεύδουν στο σημείο. Ανάμεσα τους βρίσκεται ο Ευγένιος Τσουβιλίν, γεωλόγος στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Σκόλκοβο, με έδρα τη Μόσχα της Ρωσίας. Ο Τσουβιλίν πέταξε σε αυτήν την απομακρυσμένη γωνία της χερσονήσου Γιαμάλ στη βορειοδυτική Σιβηρία για να ρίξει μια ματιά.

Αυτή η τρύπα βάθους 164 ποδιών (50 μέτρων) θα μπορούσε να τον βοηθήσει να συμπληρώσει το βασικά κομμάτια ενός παζλ που προσπαθεί να ενώσει εδώ και 6 χρόνια. Από τότε που η πρώτη από αυτές τις μυστηριώδεις τρύπες ανακαλύφθηκε αλλού στη χερσόνησο Γιαμάλ.

Αβέβαιη η πορεία της Αρκτικής στο μέλλον

Τι ακριβώς προκαλεί αυτές τις τεράστιες τρύπες; Πόσο ξαφνικά συνεχίζονται;

Μυστήριο παραμένει η απάντηση σε αυτές τις δύο ερωτήσεις. Ενώ κανείς δεν γνωρίζει την σημασία που μπορεί να έχουν για το μέλλον της Αρκτικής και για τους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται εκεί.

Πολλοί θεωρούν ότι αυτό είναι ένα σημάδι που σηματοδοτεί τις ριζικές αλλαγές του μέρους στο μέλλον.

Κάποιες ενδείξεις που προκύπτουν από μία πρόσφατη έρευνα, ίσως ρίξουν λίγο φως στο μυστήριο.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι αυτές οι τρύπες δεν σχηματίζονται λόγω κάποιας σταδιακής καθίζησης, καθώς το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος λιώνει και μετατοπίζεται κάτω από την επιφάνεια.

«Καθώς η έκρηξη συμβαίνει, πετάγονται χώματα και πάγος εκατοντάδες μέτρα από το επίκεντρο. Αντιμετωπίζουμε εδώ μια κολοσσιαία δύναμη, που δημιουργήθηκε από πολύ υψηλή πίεση. Το γιατί είναι τόσο ψηλή παραμένει ένα μυστήριο», αναφέρει ο Εβγκένι Τσουβίλιν, ερευνητής στο Κέντρο Εξαγωγής Υδρογονανθράκων στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Σκολκόβο.

Σύγκριση με κρυοηφαίστεια

Μερικοί επιστήμονες έχουν συγκρίνει τους κρατήρες με τα κρυοηφαίστεια που εκτοξεύουν πάγο αντί για λάβα.

Πιστεύεται ότι υπάρχουν σε μερικά από τα μακρινά μέρη του ηλιακού μας συστήματος στον Πλούτωνα, τον Τιτάνα του Κρόνου και τον πλανήτη Νάνο Ceres.

Κρατήρες εκπομπών αερίων

Όμως, καθώς περισσότεροι κρατήρες της Αρκτικής έχουν μελετηθεί σε διάφορα στάδια της εξέλιξής τους, έχουν γίνει γνωστοί ως «κρατήρες εκπομπών αερίων». Το όνομα δίνει κάποια ένδειξη για το πώς πιστεύεται ότι σχηματίζονται.

«Η ανάλυση που βασίζεται σε δορυφορικές εικόνες δείχνει ότι μια έκρηξη δημιουργεί μια τεράστια τρύπα ή ένα ανάχωμα», λέει ο Τσουβιλίν.

Έτσι σχηματίζονται λόφοι σε σχήμα θόλου, όταν ένα στρώμα παγωμένου εδάφους ωθείται από νερό που κατάφερε να ρέει κάτω από αυτό και άρχισε να παγώνει. Καθώς το νερό παγώνει, επεκτείνεται για να δημιουργήσει ένα ανάχωμα.

Μερικοί κρατήρες στον Καναδά βρέθηκαν να είναι έως και 1.200 ετών. Ωστόσο, στα περισσότερα μέρη της Αρκτικής, αυτά τα αναχώματα τείνουν τελικά να καταρρέουν από μόνα τους παρά να εκραγούν.

Οι κρατήρες στη βορειοδυτική Σιβηρία διαφέρουν

Είναι σαφές ότι τα αναχώματα στη βορειοδυτική Σιβηρία συμπεριφέρονται διαφορετικά. “Αυξήθηκαν πολύ γρήγορα, ανεβαίνοντας σε αρκετά μέτρα”, εξηγεί ο Τσουβιλίν.

Και αντί να παγώνει το νερό, η αύξηση φαίνεται να προκαλείται από τη συσσώρευση αερίου κάτω από το έδαφος.

«Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο κύκλος ζωής των κρατήρων εκπομπής αερίου μπορεί να είναι πολύ σύντομος, δηλαδή από 3-5 χρόνια», λέει ο Alexander Kizyakov, κρυολιθολόγος στο κρατικό πανεπιστήμιο Lomonosov της Μόσχας στη Ρωσία

Εντοπίζεται μεθάνιο στους κρατήρες

Οι ερευνητές έχουν βρει αυξημένα επίπεδα μεθανίου στο νερό που συγκεντρώνεται στο κάτω μέρος του κρατήρα, υποδηλώνοντας ότι το αέριο μπορεί να διοχετεύεται από κάτω.

Μια επικρατούσα θεωρία είναι ότι αυτές οι βαθιές εναποθέσεις αερίου μεθανίου κάτω από το μόνιμο πάγωμα βρίσκουν το δρόμο τους μέσα από μη παγωμένες οδούς.

Μια άλλη ιδέα είναι ότι τα υψηλά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα που διαλύονται στο νερό σε αυτές τις παγωμένες “τρύπες” αρχίζουν να φουσκώνουν καθώς το νερό αρχίζει να παγώνει και το υπόλοιπο νερό δεν μπορεί να συγκρατήσει το διαλυμένο αέριο.

Επιπλέον, μια εναλλακτική πηγή παραγωγής τόσο του μεθανίου όσο και του διοξειδίου του άνθρακα θα μπορούσε να είναι μικροοργανισμοί, υποστηρίζει ο Τσουβιλίν.

Μετά τη βίαιη γέννησή τους, οι περισσότεροι κρατήρες φαίνεται να εξαφανίζονται από το τοπίο σχετικά γρήγορα, καθώς πλημμυρίζουν με νερό.

Αυτή η μετάβαση από τρύπα σε λίμνη φαίνεται να είναι ένα μάλλον αβλαβές τέλος σε ένα δραματικό γεγονός.

Ωστόσο, υπάρχουν αυξανόμενες ανησυχίες ότι η εμφάνιση των κρατήρων στη βορειοδυτική Σιβηρία μπορεί να σχετίζεται με ευρύτερες αλλαγές που συμβαίνουν στην Αρκτική λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Οι θερμοκρασίες του επιφανειακού αέρα στην Αρκτική θερμαίνονται με διπλάσιο ρυθμό από τον παγκόσμιο μέσο όρο, γεγονός που αυξάνει την ποσότητα της απόψυξης του παγωμένου υπέδαφους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Αυτό από μόνο του μεταμορφώνει το τοπίο της Αρκτικής, οδηγώντας σε καθίζηση και κατολισθήσεις που είναι γνωστές ως πτώσεις απόψυξης.

Πηγή: bbc.com

Διαφήμιση