Την Πέμπτη προς ψήφιση το ν.σ. κατάργησης των πλαστικών μιας χρήσης

Την ερχόμενη Πέμπτη, θα έρθει για ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης.

Η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης δεν θα συμβάλει μόνο ουσιαστικά στην προστασία του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε.
Θα επηρεάσει την καθημερινότητά μας, θα αλλάξει νοοτροπίες και πρακτικές δεκαετιών. Και, βέβαια, θα έχει αντίκτυπο σε μια σειρά από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο.

Με αυτά τα δεδομένα, είναι εξαιρετικά ενθαρρυντική η έκταση, η ένταση και η διάρκεια της διαβούλευσης που προηγήθηκε.

Το νομοσχέδιο είναι προϊόν μιας πολύμηνης και πραγματικά πρωτόγνωρης για τα ελληνικά δεδομένα διαβούλευσης. Που συντόνισε ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Αραβώσης.

Στην “μαραθώνια” αυτή διαβούλευση έλαβαν μέρος 44 παραγωγικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί φορείς που εκπροσωπούν περίπου 6.000 μέλη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η διαβούλευση ξεκίνησε την άνοιξη, στη διάρκεια του lockdown κατά την πρώτη φάση της πανδημίας και σε μεγάλο βαθμό ολοκληρώθηκε μέσω τηλεδιασκέψεων.

Στη διάρκεια δεκάδων ωρών τηλεδιαβούλευσης με τους φορείς, αλλά και μέσω της ηλεκτρονικής διαβούλευσης, υποβλήθηκαν 395 προτάσεις.

Από τις οποίες, η μεγάλη πλειοψηφία, ενσωματώθηκε στο τελικό σχέδιο. Αλλά και στο σχέδιο δράσης για την εφαρμογή του που κατατέθηκαν στη Βουλή.

Υιοθέτηση στην εθνική νομοθεσία της ευρωπαϊκής Οδηγίας

Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο προβλέπει την υιοθέτηση στην εθνική νομοθεσία της ευρωπαϊκής Οδηγίας 2019/904 για τον περιορισμό των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον.

Καθώς και την θέσπιση εθνικών μέτρων με κίνητρα για την προώθηση της Πρόληψης, της Επαναχρησιμοποίησης και την ενίσχυση της Ανακύκλωσης. Που αποτελούν και τις πρώτες αρχές στην «πυραμίδα» της σύγχρονης διαχείρισης αποβλήτων, όπως αντίστοιχα προβλέπει και το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ 2020 – 2030).

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

• Κατάργηση Πλαστικών Μιας Χρήσης από τον Ιούλιο του 2021
• Στο Δημόσιο από τον Ιανουάριο του 2021

Με το εν λόγω νομοσχέδιο απαγορεύεται από τον Ιούλιο του 2021 η διάθεση στην αγορά 10 πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης. Πρόκειται για τα εξής πλαστικά προϊόντα:

• Μαχαιροπίρουνα
• Πιάτα
• Καλαμάκια
• Περιέκτες από φελιζόλ
• Κυπελάκια ποτών από φελιζόλ
• Περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ
• Αναδευτήρες ποτών
• Μπατονέτες
• Στηρίγματα για μπαλόνια
• Πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά).

Στόχος της απαγόρευσης σε αυτά τα πλαστικά προϊόντα είναι η μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.

Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, προβλέπεται:

• Ο επανασχεδιασμός των προϊόντων με οικολογικό πρόσημο. Ειδικότερα, τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών κατά 77% το 2025 και κατά 90% το 2029.

• Για όσα προϊόντα απαγορεύονται, ορίζονται με ΚΥΑ εναλλακτικές λύσεις, ενώ η απαγόρευση αυτών ξεκινά 6 μήνες νωρίτερα για τον δημόσιο τομέα.

• Όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 35% αντίστοιχα το 2030. Για να διασφαλισθεί ότι όλοι συμμορφώνονται με τις νέες απαιτήσεις για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο εισάγεται το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 15343.

• Παρέχεται ταυτόχρονα το κίνητρο στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών να μειώνονται οι υποχρεωτικές τους εισφορές στα συστήματα ανακύκλωσης, όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο έχουν στα προϊόντας τους (eco-modulation).

• Εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.

• Θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια). Τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.

Κίνητρα για Επαναχρησιμοποίηση – Ανακύκλωση

Όπως είχε προαναγγελθεί από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, με το παρόν νομοσχέδιο νομοθετούνται και εθνικά μέτρα με κίνητρα για την ενίσχυση της Πρόληψης (επαναχρησιμοποίηση) στη δημιουργία πλαστικών αποβλήτων. Ειδικότερα με το νομοσχέδιο:

• Θεσπίζεται περιβαλλοντική εισφορά για τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων από 01.01.2022. Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους Δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης που προκαλούν τα εν λόγω προϊόντα.

• Θεσπίζεται η υποχρέωση διάθεσης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων από 01.01.2022. στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, καθώς και η υποχρέωση να πωλούν τα προϊόντα τους με έκπτωση, σε περίπτωση που ο καταναλωτής έχει δικό του επαναχρησιμοποιούμενο σκεύος.

• Θεσπίζεται η υποχρέωση των Δήμων να διαθέτουν δημόσιες βρύσες για τη δωρεάν παροχή πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές, από την 1η Ιουλίου του 2021. 

• Θεσπίζεται πανελλαδικό σύστημα επιστροφής εγγύησης στον πολίτη. Από 05.01.2023 οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια -τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά- θα λαμβάνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.

• Διευρύνεται η περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα Πλαστικά Μιας Χρήσης που εμπίπτουν στην Οδηγία από 03.01.2022, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες ποια προϊόντα προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση, ποια για ανακύκλωση και ποια για κομποστοποίηση.

“Τσουχτερά” πρόστιμα

Παράλληλα, στα εθνικά μέτρα για τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης που θεσπίζονται στο νομοσχέδιο, προβλέπονται και συγκεκριμένα αντικίνητρα, υπό τη μορφή κυρώσεων.

Ειδικότερα, στις περιπτώσεις διάθεσης προϊόντων που υπόκεινται σε απαγόρευση επιβάλλεται πρόστιμο που αντιστοιχεί:

• Στον παραγωγό –1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους
• Στην επιχείρηση εστίασης: 5€ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (με ελάχιστο πρόστιμο τα 1.000 €).

Για τη μη απόδοση της Εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων επιβάλλεται πρόστιμο:

• Στις επιχειρήσεις εστίασης 1.000 € ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός των ποσών.

Για τη διάθεση προϊόντων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές οικολογικού σχεδιασμού για ανακυκλωμένο περιεχόμενο επιβάλλεται πρόστιμο:

• Στον παραγωγό ύψους –1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους.