Επιμέλεια: Μαίρη Αλιβιζάτου
Η καταστροφή των τροπικών δασών παγκοσμίως αυξήθηκε τη περασμένη χρονιά, με πρωτοστάτη τη Βραζιλία, η οποία ήταν υπεύθυνη για περισσότερο από το ένα τρίτο του συνόλου. Οι πρώτες έρευνες από πολλαπλές πηγές αποκαλύπτουν τα στατιστικά του τρόμου, ενώ εντύπωση προκαλεί πως συχνά οι αριθμοί που παρείχαν τα κράτη αναφοράς δε συνάδουν με αυτούς των εξωτερικών ερευνών.
Η παγκόσμια απώλεια πρωτογενούς τροπικής βλάστησης, ανήλθε στα 9.3 εκατομμύρια στρέματα. Έκταση που θα μπορούσαμε να συγκρίνουμε με το μέγεθος της Ελβετίας! Ήταν 3% αυξημένη από το 2018 και η τρίτη μεγαλύτερη καταγραφή από το 2002, με μόνο το 2016 και 2017 χειρότερες χρονιές, όταν ο συνδυασμός ζέστης και ξηρασίας, είχε οδηγήσει σε ρεκόρ εστιών φωτιάς, ταυτόχρονα με αποψίλωση και ειδικά στη Βραζιλία.
Οι ερευνητές του Global Forest Watch υπολόγισαν ότι η απώλεια πρωτογενούς τροπικής βλάστησης το περασμένο έτος, είχε ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση πάνω από 2 δισεκατομμύρια τόνων διοξειδίου του άνθρακα.
Με άλλα λόγια, απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα, περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ότι απελευθερώνουν όλα τα οχήματα στις ΗΠΑ σε μία τυπική χρονιά!
Με την παραπάνω έρευνα, που στηρίζεται σε λογισμικό του Πανεπιστημίου του Maryland με ανάλυση δορυφορικών εικόνων, συνολικά στα δάση, οι απώλειες υπολογίστηκαν σε περίπου 30 εκατομμύρια στρέμματα. Αυτό σημαίνει ότι από το 2020, ο πλανήτης έχει χάσει περίπου το 10% της κάλυψής του από τροπικά δάση. Ενώ, από άλλες αναλύσεις δύο υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών, προκύπτουν διαφορετικά νούμερα, υπολογίζοντας την απώλεια σε 25 εκατομμύρια στρέμματα από το 2015. Να σημειωθεί ότι οι αναλύσεις τους βασίζονται στις επίσημες αναφορές από κάθε χώρα.
Συνολικά, για την καταστροφή των δασών ευθύνονται οι πυρκαγιές από εμπρησμό, είτε από φυσικά φαινόμενα, η κοπή δέντρων εξαιτίας γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων στις περιοχές, η “επιλογή” εναλλακτικών καλλιεργειών, η “επιλεκτική” καταστροφή τους, η επιλογή κατασκευής έργων υποδομής και δρόμων, οι εξορύξεις και άλλοι λόγοι ύπαρξης παράνομων ράντσων και υποδομών.
2020: Τα προγνωστικά
Ο Frances Seymour, από τους ερευνητές του World Resources Institute που έτρεξε την παραπάνω έρευνα, δήλωσε “μοιάζει να κινούμαστε προς τη λάθος κατεύθυνση” και εκτιμά “οι προοπτικές για το 2020, δεν είναι καλές και για όσο συνεχίζεται η πανδημία του κορονοϊού“.
Σύμφωνα με την παραπάνω εκτίμηση, η πανδημική νέα παγκόσμια οικονομική κρίση, με τους περιορισμούς στους προϋπολογισμούς, σε συνδυασμό με τον περιορισμό κυκλοφορίας μπορεί να αποτελέσουν πρόσφορο έδαφος για εκμετάλλευση και παράνομη δραστηριότητα στα τροπικά δάση και να δυσχεραίνουν προσπάθειες επιβολής μέτρων και πολιτικών προς αυτή την κατεύθυνση.
Παράλληλα, η διευθύντρια του προγράμματος, Mikaela Weisse εξέφρασε τις ανησυχίες της για τους στόχους που είχαν θέσει εταιρείες και κράτη να μειώσουν την καταστροφή των τροπικών δασών τους στο μισό ως το 2020.
Βραζιλία
Υπεύθυνη για τουλάχιστον του ενός τρίτου της παγκόσμιας απώλειας τροπικών δασών εντός του 2019. Χώρα όπου η αποψίλωση του Αμαζονίου φαίνεται να είναι “στα καλύτερά της” εξαιτίας και των προ-αναπτυξιακών πολιτικών του Προέδρου της.
Η Βραζιλία, μεταξύ άλλων χωρών βιώνει καταστροφικές πυρκαγιές ετησίως. Τον Αύγουστο του 2019, εκτάσεις κάηκαν ολοσχερώς. Φωτογραφίες με αποτεφρωμένα ζώα έκαναν το γύρο του κόσμου, προκαλώντας βαθιά θλίψη και οργή. Τα κοινωνικά δίκτυα, ηγέτες και περιβαλλοντικές οργανώσεις καταδίκασαν τα γεγονότα, όντας επικριτικοί προς τον Πρόεδρο της Βραζιλίας, Jair Bolsonaro.
Ο τελευταίος, κυνήγησε επιθετικά την ανάπτυξη στον Αμαζόνιο, ήδη από την αρχή της εκλογής του, στις αρχές του 2019. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται η εκτενής εξόρυξη, μεγάλης κλίμακας γεωργικές εγκαταστάσεις και η κατάργηση προγραμμάτων που προστάτευαν τις πρωτόγονες εκτάσεις.
Η Weisse αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι φωτιές στη Βραζιλία το 2019 συνέβαλαν σχετικά λίγο στην καταστροφή των δασών, αγγίζοντας τα 3,4 εκατομμύρια στρέμματα το 2019. Το ποσοστό είναι μόλις μεγαλύτερο από αυτό του 2018. Μόνο το 1/5 αυτών των πυρκαγιών έκαψαν πρωτογενή τροπική βλάστηση! Αναφέροντας τις αποψιλώσεις ως τη βασική αιτία καταστροφής.
Βολιβία
Στη γειτονική Βολιβία, 720.000 στρέμματα κατεστραμμένων τροπικών δασών ήταν αποτέλεσμα κυρίως πυρκαγιών. Ενώ, ο αριθμός ήταν σχεδόν διπλάσιος από το 2018.
Η Βολιβία έτσι, κατατάσσεται τέταρτη στην καταστροφή δασών παγκοσμίως, μετά από τη Βραζιλία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Ινδονησία.
Ινδονησία
Παρά τη μεγάλη καταστροφή, αισιοδοξία προκαλεί ότι η χώρα έχει υιοθετήσει πολιτικές υπέρ της προστασίας των τροπικών της δασών, εξαιτίας και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Αυτές, αφορούν μέτρα επιβολής νόμου για παράνομες αποψιλώσεις, περιορισμούς στις δυνατότητες χρήσης της γης και συντονισμένες προσπάθειες κατά της εξάπλωσης των πυρκαγιών. Έτσι, κατέγραψε μείωση των καμένων εκτάσεων κατά 800.000 στρέμματα, δηλαδή κατά 5% σε σχέση με το 2018, παρά το γεγονός ότι υπέφερε από εκτεταμένες πυρκαγιές.
Οι καταγεγραμμένες εστίες στην Ινδονησία, δεν αφορούσαν πλειοψηφικά πρωτογενή τροπική βλάστηση.
Κολομβία
Βελτίωση σημειώθηκε και για την Κολομβία, η οποία έφτασε τα ποσοστά του 2016. Στα ενδιάμεσα χρόνια, μια κυβερνητική συμφωνία επέτρεπε την αποψίλωση δασών σε σημεία που έλεγχε συγκεκριμένο αριστερό κίνημα ανταρτών.
Αφρική
Στην Κεντρική Αφρική και συγκεκριμένα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η ετήσια απώλεια τροπικής βλάστησης έχει διπλασιαστεί από το 2012. Άρα, μικρές στατιστικές μειώσεις σε σχέση με το 2018 δεν αποτελούν πρόοδο. Κύριες αιτίες εδώ, είναι η κτηνοτροφία και η μεγάλης κλίμακας γεωργία και μεταλλωρυχεία.
Στη Δυτική Αφρική, τόσο η Γκάνα, όσο και η Ακτή του Ελεφαντοστού, σημείωσαν αισθητή βελτίωση. Η Γκάνα, χάνοντας 14.000 στρέμματα, είχε τη χαμηλότερη τιμή της από το 2014, ενώ η Aκτή του Ελεφαντοστού 29.000 στρέμματα, το χαμηλότερο από το 2005.
Η αποψίλωση στις συγκεκριμένες χώρες έχει προκληθεί από την αυξανόμενη ζήτηση του κακάο στις παγκόσμιες αγορές. Οι κυβερνήσεις τους και μεγάλοι παραγωγοί της σοκολατοβιομηχανίας, συμφώνησαν σε οδηγίες που θα μειώσουν ή και θα εξαλείψουν την καταστροφή της τροπικής βλάστησης για το συγκεκριμένο λόγο.