Χιόνια παντού. Ήλιος με δόντια. Η ατμόσφαιρα εορταστική. Σημαιάκια και τα παιδιά του Αγίου Γερμανού με παραδοσιακές στολές και λουστρίνια. Οι δρόμοι καθαρισμένοι με σχολαστικότητα για την περίσταση. Η δίοδος από και προς Αλβανία, ανοιχτή. Τα σκυλιά-ανιχνευτές της Αστυνομίας αμολημένα στην Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών. Σφιχτές χαιρετούρες. Πολύωρες ομιλίες. Μεγάλες υποσχέσεις. Πολυπολιτισμικότητα και χαμόγελα.
Είκοσι χρόνια κλείνει σήμερα, 2 Φεβρουαρίου, Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων, η Συμφωνία για το Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών. Όσοι είχαμε την τύχη να βρεθούμε εκεί, έχουμε πολλά να θυμόμαστε και να μνημονεύουμε. Κυρίως, το μήνυμα ελπίδας, αισιοδοξίας, ειρήνης, καλής γειτονίας, συνεργασίας και ισότητας, που έφερνε αυτό το “δώρο στη γη”, όπως το αποκαλεί και η σχετική διακήρυξη.
Ένα “δώρο στη Γη”
“Εμείς, οι Πρωθυπουργοί Κωνσταντίνος Σημίτης, Ljubco Georgievski, και Ilir
Meta συναντηθήκαμε σήμερα, 2 Φεβρουαρίου του 2000, επ’ ευκαιρία της Παγκόσμιας
Ημέρας Υγροτόπων στον Αγ. Γερμανό στην Ελλάδα και συμφωνήσαμε ότι οι λίμνες
των Πρεσπών και η περιβάλλουσα λεκάνη απορροής είναι μια μοναδική φυσική
περιοχή για την γεωγραφία της, τον οικολογικό πλούτο της και την βιοποικιλότητά
της, με ιδιαίτερη σημασία σε διεθνές επίπεδο […]
Έχοντας υπόψη τα ανωτέρω, αποφασίζουμε να ανακηρύξουμε το “Πάρκο των Πρεσπών” ως την πρώτη διασυνοριακά προστατευόμενη περιοχή στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και παρουσιάζουμε αυτή την πρωτοβουλία ως ένα “Δώρο στη Γη” στο πλαίσιο της εκστρατείας “Ζωντανός Πλανήτης” της WWF. Αυτή η εκστρατεία αποβλέπει στο να διασφαλίσει τη διατήρηση των σημαντικότερων βιολογικών αποθεμάτων του κόσμου και των οικοσυστημάτων στην επόμενη χιλιετία. Το “Πάρκο των Πρεσπών” εκτείνεται στις γειτονικές περιοχές γύρω από τις λίμνες των Πρεσπών, τις οποίες καθεμία από τις τρεις χώρες έχει ανακηρύξει ως προστατευόμενο τόπο Ramsar“. (http://www.spp.gr/pp_declaration_gr.pdf)
Άλλοι καιροί άλλα ήθη. Έκτοτε κύλισε πολύ νερό στο αυλάκι, πάρα πολύ. Το Πάρκο πέρασε από διάφορες φάσεις μέχρι που τον Μάιο του 2019 ολοκληρώθηκαν οι εσωτερικές διαδικασίες των κρατών και η συμφωνία (όχι όμως η πρώτη, αλλά η επόμενη του 2010), τέθηκε σε ισχύ.
Μια μακρόχρονη διαδικασία
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Από την ημέρα που οι τρεις πρωθυπουργοί βρέθηκαν στην χιονισμένη Πρέσπα, ξεκίνησαν συναντήσεις εκπροσώπων των τριών πλευρών, σχεδιάστηκαν κοινές δράσεις και μελέτες, οι Δήμοι της λεκάνης άρχισαν να επικοινωνούν, τα Εθνικά Πάρκα της περιοχής γνώρισαν το ένα το άλλο… Το κοινό σύνθημα “Πάρκο Πρεσπών: 3 χώρες, 2 λίμνες, 1 μέλλον“, αποτέλεσε έμπνευση για όλους τους τοπικούς φορείς, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια.
Δέκα χρόνια αργότερα, στις 2 Φεβρουαρίου του 2010, οι υπουργοί περιβάλλοντος των τριών χωρών και ο επίτροπος περιβάλλοντος της Ε.Ε. σφράγισαν τη συνεργασία των χωρών με μια διεθνή συμφωνία, τη συμφωνία για την προστασία και αειφόρο ανάπτυξη του Πάρκου Πρεσπών.
Τη δεκαετία που ακολούθησε και όσο η συμφωνία βρισκόταν σε διαδικασία κύρωσης από τα εθνικά κοινοβούλια, οι Δήμοι και τα Εθνικά Πάρκα συνέχισαν να χτίζουν γέφυρες συνεργασίας στη λεκάνη ενώ τα κράτη προχώρησαν σε σημαντικές πρωτοβουλίες – όπως η συμφωνία για τη διάνοιξη συνοριακής διάβασης στον Λαιμό που διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των τριών πλευρών στις Πρέσπες και τελικά κάνει πιο αποτελεσματικές τις προσπάθειες για προστασία της περιοχής.
Την ίδια εποχή περιβαλλοντικές οργανώσεις από τις τρεις χώρες οργάνωσαν μια δημιουργική ομάδα, διατηρώντας ανοιχτό το κανάλι του διαλόγου και της συμπόρευσης. Το δίκτυο PrespaNet, όπως ονομάστηκε, από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, υλοποιεί δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και επιστημονικής έρευνας.
Τον Μάιο του 2019 ολοκληρώθηκαν οι εσωτερικές διαδικασίες των κρατών και η συμφωνία του 2010, δέκα χρόνια μετά την υπογραφή της, τέθηκε τελικά σε ισχύ.
Πολύτιμο οικοσύστημα
Η Πρέσπα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επίκεντρα της φύσης της Ευρώπης, λόγω της παλαιότητας των λιμνών της και της τόσο μεγάλης ποικιλίας μορφών ζωής σε τόσο περιορισμένη έκταση. Εκατοντάδες είδη πουλιών, χιλιάδες είδη φυτών, ενδημικά είδη ψαριών, σπάνια θηλαστικά και τύποι οικοτόπων, από τα υγρά παραλίμνια λιβάδια ως τα υπαλπικά λιβάδια ψηλά στα βουνά που περιβάλλουν τις λίμνες, συνθέτουν τη σπάνια βιοποικιλότητά της.
Η διασυνοριακή συνεργασία στην Πρέσπα έχει στάδια και διακυμάνσεις, καλές και λιγότερο καλές στιγμές, δεν είναι στατική, είναι δυναμική, γεμάτη προκλήσεις, ιδιαιτερότητες και νέα ερωτήματα. “Όσο άνθρωποι από όλο τον κόσμο θα νοιάζονται να διατηρηθεί αυτός ο μοναδικός οικολογικός θησαυρός, όσο τα νερά των λιμνών θα βρέχουν τις ακτές των τριών χωρών, όσο τα πουλιά θα πετούν πάνω από τον ουρανό των τριών χωρών, οι άνθρωποι που ζουν γύρω από τη Μικρή και τη Μεγάλη Πρέσπα θα συνυπάρχουν, θα συνομιλούν και θα συνεργάζονται” επισημαίνει η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών.
Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων και άλλα σημαντικά
- Σαν σήμερα, στις 2 Φεβρουαρίου, το 1977 υπογράφτηκε στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν η σύμβαση για την προστασία και τη συνετή χρήση των υγροτόπων. Γνωστή ως Σύμβαση Ραμσάρ. Η σύμβαση έχει υπογραφεί και από την Ελλάδα και επικυρωθεί με το Ν.Δ.191/74.
- Το Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών, η πρώτη διασυνοριακή προστατευόμενη περιοχή στα Βαλκάνια, ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 2000, με κοινή Διακήρυξη των Πρωθυπουργών των τριών χωρών, μετά από σχετική πρόταση της Εταιρείας Προστασίας Πρεσπών και του WWF Ελλάς.
- Τον Φεβρουάριο του 2010 υπογράφτηκε η διεθνής συμφωνία μεταξύ των τριών κρατών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτοντας τις βάσεις μίας νέας εποχής για το Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών, που δεσμεύει πλέον νομικά τα τρία κράτη να ιδρύσουν μόνιμες δομές συνεργασίας προκειμένου να αναπτύξουν κοινή στρατηγική και να εφαρμόσουν μέτρα τόσο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, όσο και για τις ανθρώπινες δραστηριότητες στην περιοχή.
- To PrespaNet είναι ένα δίκτυο ανεξάρτητων μη κερδοσκοπικών περιβαλλοντικών οργανώσεων, που αγωνίζονται για τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς ολόκληρης της λεκάνης των Πρεσπών. Ιδρύθηκε το 2013 και αποτελείται από την ΕΠΠ (Εταιρία Προστασία Πρεσπών), την ΜΕS (Macedonian Ecological Society) και τοπικό γραφείο στο Ρέσεν και της PPNEA (Protection and Preservation of Natural Environment of Albania).
με Αριθμό Μητρώου 12691
