Καλωσορίσατε στα “θορυβώδη ’20s”! Τι περιμένουμε από τη νέα δεκαετία

Η κλιματική αλλαγή και η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι κατά πως φαίνεται οι τομείς στους οποίους θα υπάρξουν οι σημαντικότερες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις στην επόμενη δεκαετία.

Ούτως ή άλλως, κακά τα ψέμματα, στην τεχνολογία και στην επιστήμη ανήκαν ανέκαθεν τα “εύσημα” της προόδου και της κοινωνικοοικονομικής μεταμόρφωσης του κόσμου.

Με εφόδια τα εντυπωσιακά επιτεύγματα της δεκαετίας, που μας αποχαιρετά σύντομα, στην πληροφορική, τη βιοτεχνολογία, την ενέργεια, το περιβάλλον, τη βιοϊατρική κλπ. η ανθρωπότητα μπαίνει δυναμικά στα “roaring 20s“.

Κι αν η εποχή μας καμία σχέση δεν έχει προφανώς με τη “θορυβώδη δεκαετία του 1920” στην οποία αναφέρεται ο παραπάνω όρος, υπάρχουν κάποια κοινά στοιχεία που αξίζει να ανακαλέσουμε. Ίσως μας βοηθήσουν κάπως να πιάσουμε το νήμα που μας έφερε έως εδώ. Για παράδειγμα, πριν έναν αιώνα η εξέλιξη της τεχνολογίας ήταν επίσης ραγδαία: μεγάλα κατασκευαστικά έργα, ευρεία χρήση του αυτοκινήτου, του τηλεφώνου, άνθηση του κινηματογράφου, του ραδιοφώνου και της διαφήμισης, εγκατάσταση ηλεκτρικών συσκευών σε όλα σχεδόν τα νοικοκυριά της δύσης… Με δυο λόγια κατανάλωση και αλλαγές στον τρόπο ζωής και στον πολιτισμό. Ορόσημο φυσικά, η ψήφος για τις γυναίκες.

Τεχνητή νοημοσύνη

Εκατό χρόνια μετά, η τεχνητή νοημοσύνη κερδίζει συνεχώς έδαφος: Οι μηχανές γίνονται εξπέρ στη μετάφραση, κερδίζουν στα επιτραπέζια παιγνίδια (με πρωτοπόρο τη DeepMind, θυγατρική της Google), κάνουν ιατρικές διαγνώσεις, οδηγούν οχήματα στην ξηρά, στη θάλασσα και στον αέρα.

Η επανάσταση της μηχανικής μάθησης επέδρασε στα πάντα, από την επιστήμη των υλικών και την φαρμακευτική μέχρι την κβαντική φυσική και τη βιοϊατρική. Πολλές θέσεις εργασίας αντικαθίστανται από “έξυπνες” μηχανές αναζωπυρώνοντας τους φόβους για αύξηση της ανεργίας και των κοινωνικών αναταραχών.

Στην επόμενη δεκαετία η βελτίωση και σωστή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα αποτελέσει κεντρικό διακύβευμα, με τη συμμετοχή μηχανικών, επιστημόνων, κοινωνιολόγων, φιλοσόφων, ψυχολόγων και νομικών.

Το μικροβίωμα

Στις επιστήμες της ζωής οι νέες δυνατότητες της πληροφορικής έφεραν επανάσταση -μετά το ανθρώπινο γονιδίωμα- και στη μελέτη του μικροβιώματος. Αρχίζουμε πλέον να συνειδητοποιούμε καλύτερα το ζωτικό ρόλο των μικροοργανισμών στο ανθρώπινο σώμα και στα οικοσυστήματα. Παράλληλα, κατέστη εφικτή η ανάλυση του αρχαίου DNA, φέρνοντας στο φως νέες γνώσεις για τον Homo sapiens και τους προγόνους του.

Νέες θεραπείες

Στην ιατρική σημαντικά βήματα έγιναν για τον αναπρογραμματισμό ώριμων κυττάρων σε πολυδύναμα βλαστικά, ανοίγοντας έτσι νέες θεραπευτικές δυνατότητες για διάφορες παθήσεις, καθώς επίσης νέες προόδους στο πεδίο της αναγεννητικής ιατρικής. Κορυφαία εξέλιξη θεωρείται η ανακάλυψη της τεχνικής CRISPR για επέμβαση μεγάλης ακριβείας στο γονιδίωμα, αλλά ήδη προβάλλει το φάσμα της επέμβασης στα γονίδια του ανθρώπινου σπέρματος, του ωαρίου ή του εμβρύου, κάτι που εγείρει πολλές ανησυχίες, μέχρι  τουλάχιστον να εξασφαλιστεί ότι η τεχνική θα είναι ασφαλής για τους ανθρώπους.

Το μποζόνιο Χιγκς

Στη φυσική και αστροφυσική υπήρξαν επίσης σημαντικά γεγονότα, όπως η ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς στο CERN (2012), η ανίχνευση των πρώτων βαρυτικών κυμάτων (2016) και η πρώτη φωτογράφηση μιας μαύρης τρύπας σε άλλο γαλαξία (2019) από το διεθνές Τηλεσκόπιο Ορίζοντα Γεγονότων (ΕΗΤ), το οποίο αναμένεται το 2020 να παρουσιάσει την πρώτη εικόνα της μαύρης τρύπας στο κέντρο του δικού μας γαλαξία.

Ο Άρης

Στο πεδίο της αστρονομίας και του διαστήματος, η Κίνα υπήρξε η πρώτη που “πάτησε” στη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, ενώ οι αποστολές των ρόβερ της NASA στον Άρη έφεραν πιο κοντά την προοπτική της αποστολής ανθρώπων εκεί μέσα στην επόμενη ή μεθεπόμενη δεκαετία. To 2020 θα γίνει νέα “απόβαση” στον γειτονικό πλανήτη με τρεις προγραμματισμένες αποστολές από ΗΠΑ, Κίνα και Ευρώπη-Ρωσία.

Παράλληλα, το 2020 η Κίνα θα στείλει στη Σελήνη την αποστολή Chang’e-5 για να φέρει στη Γη τα πρώτα της σεληνιακά δείγματα, η ιαπωνική αποστολή Hayabusa-2 θα επιστρέψει στη Γη δείγματα από τον αστεροειδή Ριούγκου, το αμερικανικό σκάφος Osiris-Rex θα συλλέξει δείγματα από τον αστεροειδή Μπενού, η ESA θα εκτοξεύσει το σκάφος Solar Orbiter σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο και η NASA θα κάνει την παρθενική εκτόξευση του SLS, του μεγαλύτερου πυραύλου στον κόσμο.

Κβαντικός υπολογιστής

Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις και στους κβαντικούς υπολογιστές (κάτι που θα φανεί καλύτερα μετά το 2020), με την ανακοίνωση από τη Google ότι πέτυχε φέτος την κβαντική υπεροχή, δηλαδή τη δημιουργία κβαντικού υπολογιστή ανώτερου και από τον πιο ισχυρό συμβατικό υπερυπολογιστή. Βασική πρόκληση του μέλλοντος θα είναι η πρακτική εφαρμογή της κβαντικής πληροφορικής και η ανάπτυξη νέων κβαντικών αλγόριθμων, ένα πεδίο εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού, όπου η Κίνα έχει ηγετική θέση.

Η αλλαγή του κλίματος

Την τελευταία δεκαετία, με τη διαδοχική κατάρριψη ρεκόρ θερμοκρασίας στη Γη, την αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων και την απρόσμενη βοήθεια της δημοφιλούς έφηβης Γκρέτα Τούνμπεργκ (φωτό), έγινε ευρύτερη συνείδηση το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και της ανεπαρκούς έως τώρα αντιμετώπισης της. Η πενταετία 2015-19 υπήρξε η πιο ζεστή στην ιστορία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.

Το 2020 θα είναι κρίσιμο έτος, όπου θα φανεί αν η ανθρωπότητα μπορεί πράγματι να σταματήσει την άνοδο της θερμοκρασίας. Οι περισσότεροι επιστήμονες προειδοποιούν ότι πρέπει ως το 2030 να έχουν μειωθεί δραστικά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Η μαζική επένδυση σε νέες ενεργειακές τεχνολογίες είναι μονόδρομος για κάθε χώρα. Το 2025 θα λειτουργήσει δοκιμαστικά στη Γαλλία και ο διεθνής αντιδραστήρας ITER, που θα παράγει ηλεκτρισμό από πυρηνική σύντηξη (το αντίθετο της παραγωγής ρεύματος από ατομική σχάση στα σημερινά πυρηνικά εργοστάσια). Όμως, ακόμη και αν το πείραμα αποδειχτεί πετυχημένο, η εμπορική αξιοποίηση της νέας μορφής καθαρής ενέργειας δεν αναμένεται πριν τα μέσα του αιώνα μας.

Σύμφωνα με το “Nature”, το 2020 και όλη την επόμενη δεκαετία η υπ’αριθμόν 1 πρόκληση θα είναι η εφαρμογή άλλων πιο γρήγορων τρόπων για να απαλλαγούμε από τις εκπομπές άνθρακα. Μια δεύτερη προεδρική θητεία στις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, βέβαια, θα κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα.

Έξυπνες συσκευές

Από άποψη της νέας τεχνολογίας για όλους, η περίοδος 2010-19 θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως δεκαετία των Smartphones, των social media και του Netflix. Σήμερα πια περίπου πέντε δισεκατομμύρια έξυπνα κινητά τηλέφωνα βρίσκονται σε λειτουργία παγκοσμίως, ενώ οι συνδρομές πρόσβασης στο διαδίκτυο έχουν φθάσει τα 7,2 δισεκατομμύρια, από μόνο 1,3 δισεκατομμύρια το 2010.

Οι πωλήσεις φωτογραφικών μηχανών βούλιαξαν (κάτω από το 19 εκατομμύρια ετησίως πλέον, έναντι 121 εκατομμυρίων το 2010), καθώς οι άνθρωποι προτιμούν να φωτογραφίζουν με την ολοένα καλύτερη κάμερα του κινητού τους. Οι διαφημίσεις μετακομίζουν σταδιακά από την τηλεόραση στο κινητό, όπου οι χρήστες περνάνε πια πολλές ώρες και οι εταιρείες τους ακολουθούν κατά πόδα. Παράλληλα, το GPS έκανε τα κινητά πολύτιμες συσκευές για να βρίσκει κανείς το δρόμο του οπουδήποτε και για οτιδήποτε.

Οι εγκυκλοπαίδειες αντικαταστάθηκαν από την ηλεκτρονική Wikipedia η οποία δέχεται πάνω από 240 εκατομμύρια επισκέψεις την ημέρα. Ταυτόχρονα, οι κινηματογράφοι αδειάζουν λόγω της εντυπωσιακής ανάδυσης του Netflix…

Καλή μας χρονιά!

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ