Η Κλιματική Αλλαγή Αυξάνει την Βία κατά των Γυναικών

Η βία κατά των γυναικών, είναι ένα τεράστιο ηθικό ζήτημα. Πως συνδέεται με την κλιματική αλλαγή;

Κι όμως, συνδέεται, σύμφωνα με την εκλιπούσα Πρόεδρο και Ιδρύτρια της Διεθνούς Οργάνωσης Βιοπολιτικής,  Καθηγήτρια κ. Αγνή Βλαβιανού Αρβανίτη.

Της Βένης  Παπαδημητρίου

Η βία, είναι ένα πρόβλημα που διαπερνά όλες τις κοινωνίες, όλες τις χώρες, όλους τους πολιτισμούς, ανεξάρτητα από έθιμα, παραδόσεις, εκπαίδευση ή βιοτικό επίπεδο. Αναγνωρίζεται πλέον ως έγκλημα με άμεσες κι έμμεσες επιπτώσεις, τόσο για τις γυναίκες θύματα, όσο και για την κοινωνία στο σύνολό της.

Η κλιματική αλλαγή απειλεί περισσότερο της γυναίκες

Η βία κατά των γυναικών είναι ένα γνωστό αποτέλεσμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής κρίσης. H κλιματική αλλαγή απειλεί ακόμα περισσότερο τις γυναίκες, καθώς γεννά μηχανισμούς και φαινόμενα που οδηγούν στην βία και την ανασφάλεια. Η αυξανόμενη έλλειψη φυσικών πόρων όπως το νερό και η τροφή, η δημιουργία μεταναστευτικών ρευμάτων από περιοχές που πλήττονται από ακραία καιρικά φαινόμενα και οι πιέσεις που ασκούνται στην παραγωγή και οικονομία έχουν ως αποτέλεσμα έναν μεγάλο αριθμό ευάλωτων και αδύναμων κοινωνικών ομάδων, σε παγκόσμια κλίματα, που θέτει σε κίνδυνο την δημοκρατία, την ασφάλεια και την σταθερότητα, ενισχύοντας την αποσταθεροποίηση, την κατάρρευση των κοινωνικών δομών και την δημιουργία συγκρούσεων και συρράξεων.

Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο έχουν κάνει άλματα προς την κοινωνική ισότητα και την εξίσωση των δικαιωμάτων τους, η κοινωνικοοικονομική κατάστασή τους παραμένει χαμηλότερη από αυτή των ανδρών. Αυτό τις καθιστά δυσανάλογα ευάλωτες σε περιβαλλοντικές αλλαγές. Είτε ζουν σε ανεπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες χώρες, οι φτωχές και μειονεκτούσες γυναίκες πλήττονται άνισα από φυσικές καταστροφές, με μεγάλο αριθμό απωλειών.

Στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη, η κλιματική αλλαγή αυξάνει τον ανταγωνισμό για την πρόσβαση σε όλο και πιο σπάνιους φυσικούς πόρους, καθώς και τον χρόνο που δαπανάται για τη συγκέντρωση νερού, τροφίμων και καυσίμων. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, αυτό οδηγεί σε μείωση των ποσοστών φοίτησης γυναικών στα σχολεία, αύξηση του αναλφαβητισμού στις γυναίκες, και αύξηση σε πρώιμους γάμους. Η ερημοποίηση και η λειψυδρία εκθέτουν τις γυναίκες (οι οποίες έχουν την ευθύνη εξεύρεσης πόσιμου νερού για τα νοικοκυριά τους) σε μολυσμένες πηγές νερού, με σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους, ενώ σε περιοχές με περιορισμένα δικαιώματα γης, οι γυναίκες συχνά εκδιώκονται από την γη τους ή βρίσκονται χωρίς πρόσβαση σε εύφορη γη. Μελέτες έχουν δείξει την ένταση της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών από τους άνδρες μέλη της οικογένειας, λόγω του αυξημένου οικογενειακού άγχους ένεκα της απώλειας των φυσικών και οικονομικών πόρων που προκαλούνται από τις περιβαλλοντικές καταστροφές. Επίσης, λόγω της κοινωνικοπολιτικής κρίσης που ενδεχομένως προκαλούν οι κατά τόπους κλιματικές αλλαγές, οι γυναίκες υφίστανται αυξημένη σωματική και ψυχολογική βία, και υποφέρουν από άγχος και κατάθλιψη.

Τράπεζα Ιδεών για την διασφάλιση ίσων δικαιωμάτων για όλους

Είναι αναγκαίο να αντιληφθούμε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να διαχωρίζονται. Γυναίκες, άνδρες, παιδιά, άτομα με ειδικές ανάγκες, όλοι έχουμε τα ίδια δικαιώματα. Αυτό που διαφέρει από χώρα σε χώρα είναι τα προβλήματα, και απαιτείται ένα οργανωμένο σχέδιο δράσης για να μην χάνουμε πολύτιμο χρόνο επανεφευρίσκοντας την πυρίτιδα. Σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση όλων των περιστατικών βίας παίζει η ενημέρωση του κοινού και των ειδικών, με τα ΜΜΕ να διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο. Μία Τράπεζα Ιδεών με στατιστικά στοιχεία, πληροφορίες και οδηγίες για περιπτώσεις ανάγκης μπορεί να οδηγήσει στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, καθώς και στην παρακίνηση των γυναικών να προβαίνουν σε καταγγελίες στα αρμόδια όργανα. Επίσης, η Τράπεζα Ιδεών μπορεί να βοηθήσει να υπάρξει μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε κοινωνικές υπηρεσίες υποστήριξης και βοήθειας (ιατρικής, ψυχολογικής, κλπ.) γυναικών θυμάτων βίας.

Η Αγνή Βλαβιανού – Αρβανίτη

«Κέρδος είναι οι ηθικές και πολιτιστικές αξίες. Κέρδος είναι να κάνουμε όλους εκείνους που έχουν το χρήμα σαν προτεραιότητα να αντιληφθούν ότι η διάσωση του βίου στον πλανήτη, η ποιότητα ζωής για τις επόμενες γενιές, είναι αυτό που αξίζει πιο πολύ. Το περιβάλλον μας αγγίζει όλους. Το περιβάλλον πρέπει να το σκεφθούμε με σοβαρότητα. Η χαρά που κατέχουμε το αγαθό του βίου πρέπει να διαποτίζει κάθε πτυχή της ύπαρξής μας. Μια μέρα ζωής είναι μια αιωνιότητα».

 Αυτό είναι το μήνυμα ζωής και αισιοδοξίας που καθημερινά ακτινοβολούσε η Αγνή Βλαβιανού Αρβανίτη, μια σπουδαία και λαμπερή προσωπικότητα, που δυστυχώς δεν είναι κοντά μας πια. Έφυγε στις 7 Απριλίου 2018 και άφησε την ανθρωπότητα φτωχότερη.

Γεννημένη στην Αθήνα, με λαμπρές σπουδές βιολογίας στις ΗΠΑ και το Παρίσι, είχε αφοσιωθεί στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος ήδη από την δεκαετία του 1960, όταν κανένας ακόμα δεν έκανε λόγο γι’ αυτό. Για να μπορέσει να προωθήσει το όραμά της για διεθνή περιβαλλοντική συνεργασία και εκπαίδευση, ίδρυσε το 1985 την Διεθνή Οργάνωση Βιοπολιτικής με την συμμετοχή προσωπικοτήτων που πρωτοστάτησαν στις παγκόσμιες συσκέψεις για την περιβαλλοντική προστασία και το κλίμα (πχ Σύνοδος Κορυφής του Ρίο) και χάραξαν την περιβαλλοντική πολιτική που μέχρι σήμερα ακολουθείται.

Οι πρωτοποριακές ιδέες της Αγνής Βλαβιανού Αρβανίτη σφράγισαν μια ολόκληρη εποχή – καθώς με το έργο και την συγγραφική της δραστηριότητα βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο των περιβαλλοντικών εξελίξεων – και η ίδια δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται ώστε να αποτελέσει ο βίος και το περιβάλλον πυρήνα κάθε σκέψης και δράσης.

Είχε διοργανώσει δεκάδες διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και συγγράψει εκατοντάδες εκδόσεις. Υπήρξε μέλος πολυάριθμων διεθνών οργανισμών και ακαδημιών (Πολυτεχνείο της Αγίας Πετρούπολης, Ακαδημία του Βατικανού, Ακαδημία Επιστημών της Νέας Υόρκης, Λέσχη της Ρώμης, Παγκόσμια Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών, κλπ.) ενώ διετέλεσε και Επίτιμη Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Mendeleyev της Μόσχας, τιμή που είχε πρωτύτερα απονεμηθεί στη Μάργκαρετ Θάτσερ.

Τιμήθηκε με πληθώρα διεθνών διακρίσεων, όπως:

• το Βραβείο Biopolicy 2004 της Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών,
• το τιμητικό δίπλωμα του Υπουργού Πολιτικής Προστασίας της Ουκρανίας για την συμβολή της στην αποκατάσταση του ατυχήματος του Τσερνομπίλ,
• το Βραβείο Ειρήνης και Φιλίας Ipekci,
• το Βραβείο για την Προώθηση της Ειρήνης μέσω του Τουρισμού από τον Παγκόσμιο Σύνδεσμο Ταξιδιωτικών Πρακτόρων (WATA), και
• το Χρυσό Μετάλλιο Albert Schweitzer.

Η πρωτοβουλία της για βιοδιπλωματία ως όχημα διεθνούς συνεργασίας για το περιβάλλον είχε τύχει παγκόσμιας ανταπόκρισης, και το 1995 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, πρόταση η οποία είχε πολλές φορές ανανεωθεί.

*Το κείμενο είναι αφιερωμένο στη μνήμη της φίλης μου Αγνής Βλαβιανού – Αρβανίτη