Η αυξανόμενη ικανότητα αποθήκευσης νερού οδηγεί σε ακούσιες επιπτώσεις

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών ξηρασίας αναφέρει, ότι πολλά φράγματα και δεξαμενές μπορούν να επιδεινώσουν την έλλειψη νερού.

Η κατασκευή φραγμάτων και δεξαμενών είναι μία από τις πιο κοινές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της ξηρασίας και της έλλειψης νερού. Ο στόχος είναι απλός: Οι δεξαμενές μπορούν να αποθηκεύουν νερό κατά τη διάρκεια υγρών περιόδων και στη συνέχεια να απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων. Ως εκ τούτου, μπορούν να σταθεροποιήσουν τη διαθεσιμότητα ύδατος, ικανοποιώντας έτσι τη ζήτηση ύδατος και ελαττώνοντας την έλλειψη νερού.

Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή Giuliano Di Baldassarre στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα δημοσίευσε τη μελέτη της στο Nature Sustainability.

Η μελέτη τους δείχνει ότι η αυξανόμενη ικανότητα αποθήκευσης νερού σε δεξαμενές μπορεί  να οδηγήσει σε ακούσιες επιπτώσεις μακροπρόθεσμα και, παραδόξως, επιδεινώνει την έλλειψη νερού. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι υπάρχουν δύο απροσδόκητα φαινόμενα που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επέκταση ή το σχεδιασμό δεξαμενών: ο κύκλος προσφοράς-ζήτησης και η επίδραση της δεξαμενής.

Ο κύκλος προσφοράς και ζήτησης περιγράφει περιπτώσεις στις οποίες η αύξηση της παροχής νερού οδηγεί σε υψηλότερη ζήτηση νερού, η οποία μπορεί να αντισταθμίσει γρήγορα τα αρχικά οφέλη των δεξαμενών. Αυτοί οι κύκλοι μπορούν να θεωρηθούν ως ένα φαινόμενο ανάκαμψης, γνωστό επίσης στην περιβαλλοντική οικονομία ως το παράδοξο του Jevon – όσο περισσότερο νερό είναι διαθέσιμο, τόσο η κατανάλωση νερού τείνει να αυξάνεται. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο. Μια νέα έλλειψη νερού μπορεί να αντιμετωπιστεί με την περαιτέρω επέκταση της αποθήκευσης δεξαμενών για την αύξηση (και πάλι) της διαθεσιμότητας νερού, η οποία επιτρέπει μεγαλύτερη κατανάλωση νερού, μέχρι την επόμενη έλλειψη. Ως εκ τούτου, ο κύκλος προσφοράς-ζήτησης μπορεί να προκαλέσει μια επιτάχυνση της σπείρας προς τη μη βιώσιμη εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Η επίδραση της δεξαμενής περιγράφει περιπτώσεις στις οποίες η υπερβολική εξάρτηση από τις δεξαμενές αυξάνει τις πιθανές ζημίες που προκαλούνται από την ξηρασία και την έλλειψη νερού. Η επέκταση των δεξαμενών συχνά μειώνει τα κίνητρα για ετοιμότητα και προσαρμοστικές δράσεις, αυξάνοντας έτσι τις αρνητικές επιπτώσεις της έλλειψης νερού. Επιπλέον, οι εκτεταμένες περίοδοι άφθονης παροχής νερού, υποστηριζόμενες από δεξαμενές, μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερη εξάρτηση από τους υδάτινους πόρους, γεγονός που με τη σειρά του αυξάνει την κοινωνική ευπάθεια και τις οικονομικές ζημίες όταν τελικά εμφανίζεται έλλειψη νερού.

Η νέα μελέτη έχει επίσης πολιτικές συνέπειες. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι οι προσπάθειες αύξησης της υδροδότησης για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ζήτησης νερού, η οποία τροφοδοτείται από την αύξηση της προσφοράς, δεν είναι βιώσιμη. Ως εκ τούτου, προτείνουν λιγότερη εμπιστοσύνη στη μεγάλη υποδομή ύδατος, όπως φράγματα και δεξαμενές, και περισσότερες προσπάθειες σε μέτρα διατήρησης των υδάτων. Με άλλα λόγια, η αντιμετώπιση της ξηρασίας και της έλλειψης νερού μέσω της μείωσης της κατανάλωσης νερού, αντί της αύξησης της κατανάλωσης ύδατος. Ενώ πολλοί εμπειρογνώμονες σε θέματα υδάτων συμφωνούν με αυτή τη γενική σύσταση, πολλά φράγματα και δεξαμενές εξακολουθούν να κατασκευάζονται ή να προτείνονται σε πολλά μέρη του κόσμου.

Τέλος, οι συγγραφείς, προτείνουν μια διεπιστημονική ερευνητική ατζέντα για την εξάλειψη των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων (συμπεριλαμβανομένων των ακούσιων συνεπειών), των δεξαμενών και άλλων τύπων υποδομής ύδατος στη χωροχρονική κατανομή τόσο της διαθεσιμότητας όσο και της ζήτησης ύδατος.

Επιμέλεια Κειμένου: Κατερίνα Καλτσά