«Ο Ιατροδικαστής» του Κώστα Λεϊμονή φωτίζει την παθογένεια της Ελλάδας.

Συνέντευξη στην Κατερίνα Μαγουνάκη

«Όλη η γενιά μου οφείλει να δείξει ότι υπάρχει μέλλον σε αυτό τον ρημάδη τον τόπο, με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας…» Αυτό τονίζει  ο Κώστας Λεϊμονής, συγγραφέας του έργου «Ο Ιατροδικαστής» ή «Στη μνήμη της Έλλης Λαδά» μετά την πρεμιέρα, στο θέατρο «ΑΛΚΜΗΝΗ». Η παράσταση είναι βασισμένη σε μια ιδέα της Πολυτίμης Μαχαίρα. Ένα έργο αιχμηρό, αληθινό, επίκαιρο, συγκινητικό, καθηλωτικό. Οι ερμηνείες των ηθοποιών Χάρη Σώζου και Χρήστου Ευθυμίου,  εξίσου δυνατές, συνοδευμένες από την εξαιρετική μουσική του Ραφαήλ Πυλαρινού και φυσικά μια ιδιαίτερα εύστοχη σκηνοθεσία του Παντελή Παπαδόπουλου.

Συνομιλήσαμε με τον βραβευμένο συγγραφέα σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης.

• Πώς ξεκινήσατε την καριέρα σας και φτάσατε στο θέατρο; Ας γνωριστούμε.

Ξεκίνησα να γράφω πεζογραφία από τα είκοσί μου. Όταν έφτασα εικοσιτριών χρόνων είχα γράψει ήδη μία νουβέλα και δύο μυθιστορήματα. Όλα στο συρτάρι… Έπειτα άρχισα να ασχολούμαι με το διήγημα. Έστελνα κείμενά μου σε λογοτεχνικά περιοδικά και έβλεπα μεγάλη ανταπόκριση. Με προκαλοόυσε πολύ ως είδος το διήγημα, καθώς προσπαθούσα να συμπυκνώσω τον λόγο μου και να περάσω στον αναγνώστη τα μηνύματα που ήθελα μέσα σε πολύ λιγότερες γραμμές σε σχέση με το μυθιστόρημα. Το πρώτο μου κείμενο δημοσιεύτηκε στη «Νέα Εστία» το 2013. Ήταν ένα διήγημα με τίτλο «Μια υπενθύμιση». Έπειτα ακολούθησαν και άλλες δημοσιεύσεις σε λογοτεχνικά περιοδικά και ανθολογίες, όπως και κάποιες λογοτεχνικές βραβεύσεις. Το θέατρο το αγαπούσα πάντα και για αυτό δεν το «άγγιζα», με την έννοια ότι αποτελούσε και αποτελεί ένα είδος που πρέπει να το προσεγγίσει κάποιος συγγραφέας ευλαβικά. Έφτασα, λοιπόν, στο θέατρο, όταν η σκηνοθέτρια του πρώτου θεατρικού μου έργου, του «Εκτός Ύλης», η Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, εντόπισε ένα διήγημά μου τυχαία στο blog μου με τίτλο: «Ο μονόλογος ενός καθ’ ομολογία παράλογου» (τιτλοφορούμενο στη συνέχεια ως «Εκτός ύλης»). Την εντυπωσίασε η θεματολογία του – παραίτηση / απολογία ενός διεφθαρμένου μα σε κρίση συνείδησης υπουργού από το βήμα της βουλής. Νόμιζε ότι είχε διαβάσει απόσπασμα και μου ζήτησε ολόκληρο το κείμενο. Της είπα τότε ότι αποτελούσε απλώς ένα διήγημα, αλλά αν ήθελε, μπορούσα να της γράψω ένα θεατρικό μονόλογο. Δέχτηκε, το έγραψα, ενθουσιάστηκε, το έδωσε στον Γεράσιμο Σκιαδαρέση, ενθουσιάστηκε κι εκείνος με τη σειρά του κι έτσι ανέβηκε το πρώτο θεατρικό μου παιδί το 2016 στο θέατρο Αλκμήνη. Ένα έργο που έμελλε να έχει επιτυχία, δόξα τω Θεώ.

• Η Νομική ήταν δική σας επιλογή; Η λογοτεχνία σας κέρδισε και σας επιβράβευσε νωρίς. Εννοώ σε νεαρή ηλικία κι αυτό είναι θαυμάσιο. Πράγμα που σημαίνει δυνατή πένα.

Η Νομική ήταν μία «καταναγκαστική επιλογή». Αφενός μου άρεσε πάρα πολύ το να διδαχθώ την επιστήμη που ασχολείται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εξ ου και η επιλογή. Αφετέρου όμως, κακά τα ψέματα, όλοι οι άριστοι μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης του 2004, δεν μπορούσαμε να παραβλέψουμε τη νομική. Εξ ου και ο «καταναγκασμός». Θεωρούσαμε ότι θα μας εξασφάλιζε ένα λαμπρό οικονομικό μέλλον. Τουλάχιστον όσοι δεν ήμασταν παιδιά δικηγόρων με έτοιμα γραφεία. Πού να φανταζόμασταν τι θα επακολουθούσε από το 2010 και μετά… Πάντως ακόμη και τώρα αν έδινα πάλι πανελλαδικές, δεν θα άλλαζα την επιλογή μου. Την λατρεύω τη νομική. Η όποια λογοτεχνική μου δεινότητα αναπτύχθηκε με το που τελείωσα το Λύκειο. Η Έκθεση ήταν το πιο μισητό μου μάθημα στο σχολείο, επειδή έπρεπε να γίνω φερέφωνο απόψεων. Επειδή έπρεπε να μάθω π.χ. απ’ έξω δέκα λόγους, για τους οποίους το εκπαιδευτικό σύστημα είναι καλό και άλλους δέκα, για τους οποίους μπορεί να γίνει καλύτερο. Ε, όχι, δεν είναι καλό το εκπαιδευτικό μας σύστημα και όχι, μπορεί να μην υπάρχουν δέκα λόγοι, αλλά μόνο δύο. Το ότι μας πίεζαν -εμμέσως- ακόμη και στην ελευθερία έκφρασης να μην έχουμε ελευθερία ήταν κάτι που με εξόργιζε και απλώς το ανεχόμουν μέχρι να δώσω πανελλήνιες. Η Λογοτεχνία, από την άλλη, ήταν ένας κλάδος που άρχισε να με ενδιαφέρει από τα 16 μου. Οποιοδήποτε κείμενο κι αν έπεφτε στα χέρια μου με προκαλούσε να το εξερευνήσω, να δω τι κρυβόταν πίσω από αυτό που είχε γράψει ο συγγραφέας.

• H δυνατή πένα προϋπήρχε ή ισχυροποιήθηκε από τις σπουδές;

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε κρυμμένα χαρίσματα. Όλοι. Και το εννοώ. Δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος που να μην διακρίνεται σε κάτι, απλώς ίσως να μην το έχει ανακαλύψει ακόμα. Επομένως, πιστεύω ότι υπήρχε μια σπίθα, που, όταν μπήκε στο αεράκι της νομικής, έγινε φλόγα. Ίσως το γεγονός ότι η νομική μιλάει για το πώς μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο λιγότερο άδικο ή περισσότερο δίκαιο – ό,τι προτιμάτε – να με έκανε να ασχοληθώ εντονότερα με το φιλοσοφικό ζήτημα της δικαιοσύνης. Αυτός είναι και ο πυρήνας στα περισσότερα έργα μου, θεωρώ.

Αλήθεια, πόσο κόπο και υπομονή, πόση επιμονή κι αγάπη χρειάζεται για να αναγνωριστεί το έργο σου και να πετύχεις στην Ελλάδα του σήμερα;

Ατελείωτο κόπο. Με άλλο λόγια, όσο περισσότερη υπομονή έχεις, τόσο το καλύτερο. Οι εκδότες δυστυχώς δεν εμπιστεύονται συχνά καθόλου εύκολα πρωτοεμφανιζόμενους. Ακόμη κι αν έχεις ταλέντο, αδιαφορούν. Έχω περάσει από δεκάδες απορρίψεις. Τίποτα δεν ήταν ούτε είναι εύκολο. Η δημιουργία είναι ένας συνεχής ανήφορος. Όταν δεν βρίσκεις και ανθρώπους πρόθυμους να κάνουν στην άκρη τα εμπόδια στον ανήφορο ή να ρίξουν λίγη άσφαλτο στις λακκούβες, αυτός γίνεται όλο και πιο απότομος. Όμως αυτή δεν είναι ζωή; Μια διαρκής προσπάθεια. Αν τα είχαμε όλα έτοιμα, δεν θα είχαμε λόγο να ζούμε. Η απόρριψη σαφώς και πρέπει να υπάρχει, όταν είναι όμως βάσιμη, όχι όταν στηρίζεται σε παρωπίδες. Παρ’ όλα αυτά, όπως λέω και στο τελευταίο θεατρικό μου έργο, τον Ιατροδικαστή, που παίζεται αυτές τις μέρες στο θέατρο Αλκμήνη: «Ακόμα και μια φλόγα από λιωμένο κερί μπορεί να σπάσει το σκοτάδι.»

• «Scripta manent» και «τα γραπτά μένουν», μα πάντα υπάρχουν κι εκείνοι που τα «καίνε». Συμφωνείτε;

Πάντα μένουν τα γραπτά. Όσο υπάρχει δημοκρατία, τα γραπτά θα μένουν. Το σύγχρονο κάψιμο των βιβλίων έχει μετουσιωθεί στη λογοκρισία. Λογοκρισία στην εργασία, στη δημοσιογραφία, στις σχέσεις. Όμως χειρότερη μορφή λογοκρισίας δεν παύει να αποτελεί εκείνη της τέχνης. Όταν υπάρχει λογοκρισία στην τέχνη, η δημοκρατία πνέει τα λοίσθια. Στο χέρι μας είναι να κρατάμε συνέχεια ανοιχτές τις μάνικες της ελεύθερης συνείδησης και του ελεύθερου πνεύματος.

• Πίσω απ’ αυτό το ύφος γραφής υπάρχει πάντα ένας ντέτεκτιβ ή ένας δικαστής; Νιώθετε έτσι;

Πάντα ένας συγγραφέας πρέπει να «υποδυθεί» τον ρόλο που γράφει. Αυτός γράφει τις νότες, αυτός ορίζει τη μουσική. Από εκεί και πέρα είναι στο χέρι του μαέστρου, του ενορχηστρωτή και του ερμηνευτή να πάρουν την πρώτη ύλη και να την μεταπλάσουν σε ένα ακόμη ομορφότερο δημιούργημα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τη στιγμή που γράφω ξεχνώ ποιος είμαι και προσπαθώ να γνωριστώ με τον ήρωά μου, να ταυτιστώ μαζί του, ακόμη κι αν δεν θα έκανα ποτέ κάποια από τα πράγματα που θα τον βάλω να κάνει ή μπορεί και να ήθελα διακαώς να κάνω πράγματα που τον βάζω να κάνει. Υπήρχαν στιγμές στον «Ιατροδικαστή» που έγραφα με οργή και άλλες που ήμουν συγκινημένος. Ο συγγραφέας, όταν γράφει, πρέπει να ξεχνά τον εαυτό του, να απογυμνώνεται, να προσχωρεί σε μια «εκούσια αμνησία». Όταν ο συγγραφέας αρχίζει να αυτοβιογραφείται σε επικίνδυνο βαθμό, έχει χάσει το στοίχημα της επικοινωνίας με τους εν δυνάμει αναγνώστες του.

• “Όλη η γενιά μου οφείλει να δείξει ότι υπάρχει μέλλον σε αυτό τον ρημάδη τον τόπο, με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας”, δηλώνετε. Σε αντίθεση με τους περισσότερους νέους που πιστεύουν ότι φταίνε οι προηγούμενες γενιές και τα πράγματα δεν διορθώνονται. 

Αυτή μου η φράση εκφράζει μια απόγνωση και παράλληλα μια προτροπή για όλους τους συνομηλίκους μου πάνω κάτω. Αισθάνομαι πάρα πολύ άσχημα, όταν ακούω από μεγαλύτερους να λένε ότι οι σημερινοί 30άρηδες είμαστε η χαμένη ή κατεστραμμένη γενιά. Μας κόβουν προκαταβολικά τα φτερά, μας δίνουν δηλητήριο σε δόσεις. Ναι, είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα. Ναι, οι προηγούμενοι έχουν τεράστιο – και το μεγαλύτερο- μερίδιο ευθύνης, όμως και τι μ’ αυτό; Πρέπει να κλαίμε κάθε μέρα τη μοίρα μας; Έτυχε να βιώνουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση για τη χώρα. Κάποιοι το ζουν πολύ έντονα, κάποιοι λιγότερο έντονα και κάποιοι ίσως και αμυδρά. Μπορεί και τα πράγματα να μη διορθώνονται. Όμως θα προσαρμοστούμε. Θα μάθουμε να ζούμε σε μη διορθωμένα πράγματα κάνοντας όμως την πραγματικότητα ή την καθημερινότητα λιγότερο επώδυνη, αν και πιστεύω ακράδαντα πως η ροή της ιστορίας ακολουθεί την κίνηση μιας καμπύλης. Υπάρχουν τα ακρότατα όρια της πτώσης της και ύστερα από κάποιο διάστημα ξεκινά πάλι απ’ την αρχή η άνοδος. Αναρωτιέμαι αν η γενιά μου θα πετύχει να συναντήσει την άνοδο…

Τι αντιπροσωπεύει για σας «Ο Ιατροδικαστής»;

Αν και οξύμωρο, την ίδια τη ζωή, τις εναλλαγές της. Τι νόημα θα είχε η ζωή χωρίς τον θάνατο; Θα ήταν μια ατελείωτη βαρετή κατάσταση από κάποιο σημείο και μετά. Ακόμη και η συνεχής ευτυχία πολλές φορές φέρνει αντίθετα αποτελέσματα. Πόσες φορές βλέπουμε διάσημους αστέρες να αυτοκτονούν, ενώ τα έχουν όλα. Κυριολεκτικά όλα. Γιατί; Διότι δεν βρίσκουν νόημα πια στη ζωή. Ο «Ιατροδικαστής» μέσα από χιούμορ, προβληματισμό και αντικατοπτρισμό της ίδιας της πραγματικότητας, προσπαθεί να θίξει μερικά μελανά σημεία της σύγχρονης κοινωνίας, στηλιτεύοντας τις μορφές της διαφθοράς και δείχνοντας ότι υπάρχουν άνθρωποι που, παρά τις όποιες αντίξοες συνθήκες, κρατούν ακόμη ψηλά τη σημαία της εξαίρεσης στον κανόνα του σημερινού παραλογισμού.

Το έργο «Ο Ιατροδικαστής» κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κριτική.

Tο επίσημο τρέιλερ της παράστασης:  https://www.youtube.com/watch?v=1hF5GUyNGes

Σκηνοθετικό σημείωμα: «Ένας Ιατροδικαστής που κάνει τομή στη νεοελληνική πραγματικότητα, στη νοοτροπία και στη συμπεριφορά μας. Μάς φανερώνει όλη την παθογένεια που μάς ταλανίζει χρόνια και χρόνια, τέμνει τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Ο «Ιατροδικαστής», ένα έργο γλυκόπικρο, με αλήθεια και χιούμορ. Εκεί που παίρνει έναν κωμικό δρόμο, λοξοδρομεί και ένας κόμπος μάς σφίγγει τον λαιμό. Ο «Ιατροδικαστής» , ένα έργο πικραμύγδαλο….»

Κείμενο: Κώστας Λεϊμονής

Σκηνοθεσία: Παντελής Παπαδόπουλος

Σκηνικά – Κοστούμια: Πολυτίμη Μαχαίρα

Πρωτότυπη Μουσική: Ραφαήλ Πυλαρινός

Φωτισμοί: Mανώλης Μπράτσης

Ερμηνεύουν οι:

Χάρης Σώζος

Χρήστος Ευθυμίου

Φιλική Συμμετοχή: Πόπη Τσαπανίδου

Σχεδιασμός Αφίσας: Φίλιππος Νικόλας Μπάρλας

Τρέιλερ: Κώστας Γεραμπίνης

Παραγωγή: EIG PRODUCTIONS

Καλλιτεχνική Διεύθυνση – Οργάνωση Παραγωγής: Πολυτίμη Μαχαίρα

INFO:

Ο Κώστας Λεϊμονής γεννήθηκε το 1986 στην Παιανία Αττικής. Είναι δικηγόρος με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου. Ξεκίνησε να γράφει νουβέλες και μυθιστορήματα από τα είκοσί του. Κάνει την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία το 2013 με τη δημοσίευση του διηγήματος Μια υπενθύμιση στο περιοδικό Νέα Εστία. Τον επόμενο χρόνο τιμάται από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών με το Βραβείο Διηγήματος για το Αμαρτίες ανθρώπων παιδεύουσι φαντάσματα και το Βραβείο Δοκιμίου για το Ελπίδα υπό αίρεση. Την ίδια χρονιά κερδίζει το Βραβείο Διηγήματος «Αντώνης Σαμαράκης» με το έργο του «Η αλλαγή της σκυτάλης», το οποίο κυκλοφορεί σε ανθολογία από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Το 2016 αποσπά το Βραβείο Θεατρικού Έργου από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών για το έργο του «Εκτός ύλης». Έχει συνεργαστεί με έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά δημοσιεύοντας άρθρα και διηγήματα (Νέα Εστία, Φρέαρ, Εντευκτήριο, Μomentum, bibliotheque.gr, Το Βήμα, Athens Voice, Manifesto κ.ά.). Από το 2012 διατηρεί το λογοτεχνικό ιστολόγιο Scripta manent :Το ειδύλλιο της έμπνευσης με τον Οίστρο – kostasleimonis.blogspot.gr.