Το κλίμα επηρεάζει την υγεία μας

Ο «καιρός τρελάθηκε» λέμε όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια!! Δεν έχουμε ενδιάμεσες εποχές και στη διάρκεια της ίδιας μέρας μπορεί να εναλλασσόμαστε μεταξύ κοντομάνικου και πουλόβερ. Ο καιρός έχει γυρίσματα και οι επιπτώσεις του στην υγεία των πληθυσμών είναι ανησυχητικές.

Το κλίμα και οι καιρικές συνθήκες αποτελούν σημαντικές συνιστώσες που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία. Από την αρχαιότητα, υπήρχε η πεποίθηση ότι κάποια κλίματα ασκούσαν θετική επίδραση στην υγεία του οργανισμού και συντελούσαν στην ενίσχυση του αμυντικού του συστήματος. Στο έργο του Ιπποκράτη «Περί αέρων, υδάτων και τόπων» διαβάζουμε χαρακτηριστικά: «Οι ασθένειες προκαλούνται κυρίως με τις μεταβολές των εποχών και κατά τη διάρκεια των εποχών, χάρη στις μεγάλες εναλλαγές κρύου και ζέστης. Οι νοτιάδες προκαλούν βαρηκοΐες, σκοτοδίνες, βάρος στο κεφάλι, νωθρότητα και εξάντληση του οργανισμού. Οι βοριάδες προκαλούν βήχα, πονόλαιμο, δυσκοιλιότητα, πόνους στα πλευρά και το στήθος.

»Όταν το καλοκαίρι είναι ίδιο με την άνοιξη, πρέπει να περιμένουμε άφθονες εφιδρώσεις στις εμπύρετες ασθένειες. Όταν οι εποχές εναλλάσσονται ομαλά και σταθερά, εκδηλώνονται ελαφρές ασθένειες και η θεραπεία τους είναι εύκολη, όταν όμως η εναλλαγή γίνεται απότομα, εμφανίζονται πιο δυσεπίλυτα προβλήματα».

Κλιματική αλλαγή

Μέχρι σήμερα, όταν κάποιος μας μιλούσε για την τρύπα του όζοντος και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, δεν φαινόταν να συνειδητοποιούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης. Αισθανόμασταν ότι πρόκειται για κάτι πολύ μακρινό που δεν υπήρχε περίπτωση να μας αγγίξει. Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Το κλίμα αλλάζει, με επιπτώσεις που γίνονται εμφανείς στην καθημερινότητά μας και θέτουν την υγεία μας σε κίνδυνο.

Τα τελευταία 100 χρόνια, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά 0,75 βαθμούς Κελσίου, η στάθμη του νερού της θάλασσας ανεβαίνει, οι πάγοι λιώνουν και τα μοτίβα των βροχοπτώσεων μεταβάλλονται, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται ολοένα πιο συχνά και πιο έντονα.

Η Ελλάδα λόγω του μεσογειακού κλίματος διαθέτει έναν πολύπλευρο καιρό και μία πολυπλοκότητα στα καιρικά της φαινόμενα. Αυτό κάνει πολύ πιο αισθητές τις κλιματικές αλλαγές. Σε λίγα χρόνια, οι τέσσερις εποχές θα αλλοιωθούν σημαντικά και αυτό φαίνεται από τώρα, ειδικά κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Πλέον, υπάρχουν ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως η χαλαζόπτωση, οι ανεμοστρόβιλοι, που γίνονται όλο και πιο συχνοί, και οι ισχυρές βροχοπτώσεις.

Αλλαγές προβλέπουν οι επιστήμονες για το κλίμα της Ελλάδας έως το τέλος του αιώνα. Οι ημέρες καύσωνα πενταπλασιάζονται, με συνέπεια τα δάση να αντιμετωπίζουν άμεση απειλή πυρκαγιάς για επιπλέον 30 ημέρες/έτος σε σχέση με σήμερα. Οι δυσοίωνες αυτές προβλέψεις προέκυψαν από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα CLIMRUN (www.climrun.eu), στο οποίο συμμετέχει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Οι κατά μέσο όρο 6,7 ημέρες καύσωνα της περιόδου αναφοράς 1961-1990 προβλέπεται να διπλασιαστούν (12,8 ημέρες) την περίοδο 2021-2050 και να πενταπλασιαστούν (30,50 ημέρες) την περίοδο 2071-2100.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες καταλήγουν σε παρόμοια συμπεράσματα για τη χώρα μας. Αντίστοιχη έρευνα του 2009 κατέληγε στο συμπέρασμα ότι, μετά το 2020 οι κάτοικοι σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λαμία και Λάρισα θα ζουν σε θερμοκρασίες άνω των 35 βαθμών Κελσίου (συνθήκες καύσωνα) για επιπλέον 20 ημέρες τον χρόνο.

Οι επιπτώσεις

Για τον υγιή πληθυσμό των δυτικών κοινωνιών, οι επιπτώσεις είναι πρωτίστως πρακτικές και οικονομικές, αφού συνεπάγονται μεγαλύτερες δαπάνες σε θέρμανση-ψύξη. Υπάρχουν, ωστόσο, ομάδες του πληθυσμού που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στα ακραία καιρικά φαινόμενα.

«Οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι έγκυες, τα άτομα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις όπως οι καρδιοπαθείς, όσοι έχουν προβλήματα

στο αναπνευστικό (π.χ. άσθμα ή Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια-ΧΑΠ), οι ανοσοκατεσταλμένοι, οι εργαζόμενοι σε βαριές χειρωνακτικές εργασίες και σε εξωτερικούς χώρους, θα πρέπει να προσέχουν πολύ και να βρίσκονται σε κατάλληλους χώρους θερμαινόμενους ή κλιματιζόμενους αντίστοιχα», σημειώνουν οι γιατροί. Ο καύσωνας που έπληξε την Ευρώπη το 2003, με θερμοκρασίες +10oC πάνω από τον μέσο όρο, οδήγησε στον θάνατο 70.000 ανθρώπους (μόνο στη Γαλλία, οι νεκροί ανήλθαν σε 14.800).

Ευάλωτη ομάδα θεωρούνται και όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τα έξοδα της θέρμανσής τους. Πολλοί είναι εκείνοι που λόγω οικονομικής αδυναμίας καίνε ακατάλληλα υλικά για να ζεσταθούν. Έτσι, ενώ σε παλαιότερες δεκαετίες μιλούσαμε για το νέφος από τα αυτοκίνητα, σήμερα μιλάμε για την αιθαλομίχλη και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας από την καύση ακατάλληλων υλικών. Αυτή η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, σε συνδυασμό με την υγρασία, μπορεί να επιτείνει τη δυσχέρεια της αναπνοής σε άτομα που πάσχουν από αναπνευστικά προβλήματα, όπως το άσθμα ή η ΧΑΠ.

Τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το κλίμα

Αναπνευστικά προβλήματα, αλλεργίες: Οι συχνές βροχοπτώσεις ευνοούν την αύξηση των μυκήτων στο περιβάλλον, γεγονός που αυξάνει τα περιστατικά αλλεργιών και άσθματος. Στον αντίποδα, οι υψηλές θερμοκρασίες παρατείνουν την περίοδο αναπαραγωγής των φυτών και της κυκλοφορίας γύρης στην ατμόσφαιρα, άρα και τη διάρκεια των αλλεργικών συμπτωμάτων, ανεβάζουν τα επίπεδα του όζοντος και των υπολοίπων ρυπαντών της ατμόσφαιρας, επιτείνοντας τα καρδιαγγειακά και τα αναπνευστικά νοσήματα, ενώ και οι δασικές πυρκαγιές, με την απελευθέρωση στην ατμόσφαιρα μικροσωματιδίων και ατμοσφαιρικών ρύπων, επηρεάζουν την ποιότητα του αέρα και την ανθρώπινη υγεία στο σύνολό της.

Καρδιά: Οι μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας, η αυξημένη υγρασία και η επικίνδυνη ρύπανση της ατμόσφαιρας, μπορούν να επηρεάσουν το καρδιαγγειακό σύστημα. «Οι παραπάνω συνθήκες μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση των θρομβώσεων, των αρρυθμιών, των φλεγμονών στα αγγεία ή ακόμη και των μυοκαρδίτιδων. Οι διαφορές της θερμοκρασίας και η υγρασία ευνοούν αρχικά τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, όμως αυτές με τη σειρά τους επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα. Είναι δυνατόν να εμφανιστεί μυοκαρδίτιδα όταν υπάρχει λοίμωξη αναπνευστικού και άσκηση ή σωματική κόπωση», εξηγεί ο ειδικός. Aύξηση των τροφιμογενών νοσημάτων, όπως η σαλμονέλα, καθώς οι αυξημένες θερμοκρασίες ευνοούν την ανάπτυξη αυτών των βακτηρίων στα τρόφιμα.

Πονοκέφαλοι: Οι αλλαγές του καιρού με αύξηση της θερμοκρασίας και πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης είναι δυνατόν να προκαλέσουν πονοκέφαλο σε κάποια άτομα.

Αρθρώσεις: Το κρύο και η αλλαγή του καιρού προκαλεί πόνους στις αρθρώσεις και σε παλιά τραύματα.

Ελονοσία: Η άνοδος της θερμοκρασίας έχει αυξήσει την υγρασία στην περιοχή μας, με αποτέλεσμα τα κουνούπια από άλλες κοντινές περιοχές όπου ευδοκιμούν αυτές οι ασθένειες να έρχονται στη χώρα μας και να τις μεταδίδουν. Βέβαια, τα περιστατικά είναι σχετικά λίγα. Όμως, θα πρέπει να είμαστε σε επαγρύπνηση.