Ξετυλίγοντας το μαγγελανικό μυστήριο

Κώστας Κέντζος

Ο Γαλαξίας είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα μεγαλοπρεπές ουράνιο σπιράλ, που περιέχει δισεκατομμύρια άστρα.

Είναι το επίκεντρο μιας γιγάντιας «αυτοκρατορίας», που εκτείνεται περισσότερο από ένα εκατομμύριο έτη φωτός και περιέχει περίπου 24 πιο μικρούς γαλαξίες, οι οποίοι περιφέρονται γύρω από το Γαλαξία, με τον ίδιο τρόπο που τα φεγγάρια περιφέρονται γύρω από ένα γιγαντιαίο πλανήτη.

Από τους δορυφόρους του Γαλαξία, κανένας δε συγκρίνεται με τα Νέφη του Μαγγελάνου, ένα ζευγάρι όμορφων γαλαξιών πιο ζωηρών και φωτεινών από οποιονδήποτε άλλο της γαλαξιακής ακολουθίας.

Είναι ορατοί μόνο από το νότιο ημισφαίριο και αποτελούν ένα είδος μυστηρίου για τους αστρονόμους.

Η βαρύτητα του Γαλαξία έχει ξεγυμνώσει όλους τους άλλους δορυφόρους γαλαξίες από τα αέρια που χρειάζονται για να σχηματιστούν μέσα τους νέα άστρα, αλλά το Μικρό και το Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος συνεχίζουν να είναι φωτεινά και ζωηρά, γεμάτα από λαμπερά νεαρά άστρα.

Τελευταία, συσσωρεύονται όλο και περισσότερα στοιχεία, που δείχνουν ότι τα Μαγγελανικά Νέφη είναι τόσο «υγιή», επειδή έχουν καταφέρει ως τώρα να αποφύγουν τη στενή επαφή με τον γαργαντούα Γαλαξία, που ξεγυμνώνει όποιον τον πλησιάζει πολύ.

Μέχρι πριν από περίπου 10 χρόνια οι αστρονόμοι θεωρούσαν ότι τα Μαγγελανικά Νέφη κάνουν μια πλήρη περιφορά μέσα σε ένα έως δύο δισεκατομμύρια χρόνια, αλλά τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι μάλλον αυτό συμβαίνει σε τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, αν όχι περισσότερο.

Αργότερα, μετρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ ενίσχυσαν την άποψη ότι μάλλον πρόκειται για τον πρώτο γύρο των δύο μικρών γαλαξιών, ενδεχόμενο που εξηγεί τη νεανική τους εμφάνιση.

Όμως δε θα είναι πάντα έτσι.

Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι ήδη το Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος αφαιρεί αέρια και άστρα από το Μικρό, που τείνει να γίνει ένας σφαιροειδής νάνος γαλαξίας, όπως οι άλλοι συνοδοί του Γαλαξία μας.

Μην περιμένει να δει κανείς καμιά σχετική αλλαγή στο νυχτερινό ουρανό. Πρόκειται για διαδικασία που θα πάρει πολύ, πάρα πολύ χρόνο…