Αγώνας για το κλείσιμο όσο το δυνατόν περισσότερων ΧΑΔΑ

Το κλείσιμο και την αποκατάσταση των ΧΑΔΑ που λειτουργούν στη δικαιοδοσία τους ζητεί με εγκύκλιό του το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης από δήμους προκειμένου να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για μείωση των προστίμων που έχουν επιβληθεί στη χώρα. Σημειώνεται ότι για τη μη αντιμετώπιση της διαχείρισης των απορριμμάτων έχει επιβληθεί στη χώρα χρηματική ποινή ύψους 14.500.000 ευρώ κάθε εξάμηνο, αρχής γενομένης από τις 2 Δεκεμβρίου του 2014.

Σύμφωνα, δε, με τη δικαστική απόφαση υπάρχει δυνατότητα μείωσης του προστίμου κατά 80.000 ευρώ για κάθε ΧΑΔΑ που κλείνει οριστικά και κατά 40.000 ευρώ για τις κλειστές, αλλά μη αποκατεστημένες, χωματερές.

Γι αυτό με εγκύκλιό του, το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας ζητά από όλους τους δήμους -στη δικαιοδοσία των οποίων λειτουργούν/λειτουργούσαν ΧΑΔΑ- να προβούν άμεσα σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την παύση λειτουργίας και την αποκατάσταση τους και να προσκομισθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να επιτευχθεί μείωση του προστίμου.

Την ίδια ώρα μιλώντας στο ΑΜΠΕ ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης υπογραμμίζει ότι στο πλαίσιο της νέας διακυβέρνησης, η προσπάθεια θα εστιαστεί στους πυλώνες της Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων, της Επαναχρησιμοποίησης, της Ανακύκλωσης και της Ανάκτησης και θα υπάρξει θεσμικό πλαίσιο που θα αντιμετωπίζει τα απόβλητα ως δυνάμει πόρο και θα ελαχιστοποιεί τη διάθεσή τους στο έδαφος.

 Στην κατεύθυνση αυτή, άμεσα ολοκληρώνεται ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων με κατεύθυνση τη δραστική μείωση των σύμμεικτων απορριμμάτων και την προώθηση της αρχής ανακύκλωση-κομποστοποίηση- υπόλειμμα.

Όπως επισημαίνει ο κ. Τσιρώνης, η αύξηση των ανακυκλώσιμων, η επανάχρηση και η κομποστοποίηση μπορούν να δημιουργήσουν έως το 2020 περίπου 10.000 νέες μόνιμες θέσεις εργασίας και κύκλο εργασιών που θα ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ.

Πρόστιμα και χαμένος χρόνος

 Δεκάδες χωματερές που λειτουργούν ακόμα ανεξέλεγκτα, πολλές περισσότερες που έχουν κλείσει, αλλά εκκρεμεί η περιβαλλοντική αποκατάστασή τους, και ένα πρόστιμο αρκετών εκατομμυρίων ευρώ που καλείται να καταβάλει ανά εξάμηνο η χώρα εξαιτίας κωλυσιεργίας στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Την κατάσταση αυτή αντιμετωπίζει η ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, η οποία επιδίδεται σε αγώνα δρόμου για να καλυφθεί το χαμένο έδαφος ώστε σε 15 ημέρες να έχουν κλείσει και αποκατασταθεί το δυνατόν περισσότεροι ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων) και ως εκ τούτου να μειωθεί ανάλογα το πρόστιμο που μας έχει επιβάλλει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η Ελλάδα καταδικάσθηκε τον Οκτώβριο του 2005 για τη διάθεση αστικών αποβλήτων σε ΧΑΔΑ και έδωσε προθεσμία για την αποκατάστασή τους έως το τέλος του 2008. Τον Απρίλιο του 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε προδικαστική διαδικασία για επιβολή χρηματικών κυρώσεων και τον Ιούνιο του 2013 ανακοινώθηκε η εκ νέου παραπομπή της χώρας λόγω μη συμμόρφωσης με την απόφαση του 2005. Τότε, από τους 3.036 ΧΑΔΑ είχαν απομείνει 396, εκ των οποίων οι 90 ενεργοί και οι 306 ανενεργοί, αλλά μη αποκατεστημένοι.

Τον Ιούνιο του 2014, οπότε εκδικάστηκε η υπόθεση, είχαν ήδη αποκατασταθεί πλήρως άλλοι 103 ΧΑΔΑ με αποτέλεσμα να παραμένουν σε λειτουργία 70 ανεξέλεγκτες χωματερές και 223 να είναι ανενεργές, αλλά να απομένει η αποκατάστασή τους. Για τη μη αντιμετώπιση του προβλήματος διαχείρισης των απορριμμάτων επιβλήθηκε στη χώρα μας χρηματική ποινή ύψους 14.500.000 ευρώ κάθε εξάμηνο, αρχής γενομένης από τις 2 Δεκεμβρίου 2014. Σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση, υπάρχει δυνατότητα μείωσης του προστίμου κατά 80.000 ευρώ για κάθε ΧΑΔΑ που κλείνει οριστικά και κατά 40.000 για τις κλειστές αλλά μη αποκατεστημένες χωματερές.

Κύκλοι του υπουργείου Εσωτερικών εκφράζουν τον προβληματισμός τους για το γεγονός ότι από τον περασμένο Ιούνιο η πρόοδος που έχει επιτευχθεί είναι μικρή. Σχεδόν ένα χρόνο μετά εξακολουθούν να λειτουργούν και οι 70 χωματερές, ενώ προς αποκατάσταση έχουν απομείνει άλλες 174, καθώς αποκαταστάθηκαν 49 κλειστές χωματερές. Με βάση συντηρητικές εκτιμήσεις του υπουργείου, έως την 1η Ιουνίου θα έχουν κλείσει 13 ΧΑΔΑ και θα έχουν αποκατασταθεί άλλοι δύο ήδη κλειστοί. Σύμφωνα με πιο αισιόδοξο σενάριο, εκτιμάται ότι ο αριθμός των χωματερών που θα έχει κατορθωθεί να κλείσουν θα φτάνει τις 28. Εάν επικρατήσει το πρώτο σενάριο τότε στις 2 Ιουνίου η χώρα θα πρέπει να καταβάλει ως δεύτερη δόση του προστίμου το ποσό των 11.440.000 ευρώ, ενώ με το δεύτερο σενάριο το ποσό μειώνεται στα 10.320.000 ευρώ. Συν τοις άλλοις, από 1/1/2016 η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διακόψει τη χρηματοδότηση των εξόδων αποκατάστασης, με αποτέλεσμα να καλύπτονται πλέον εξ ολοκλήρου με εθνικούς πόρους.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα αντιμετωπίζουν δήμοι που διοικητικά ανήκουν στην Περιφέρεια Πελοποννήσου (δεν περιλαμβάνονται οι νομοί Αχαΐας και Ηλείας, όπου ανήκουν στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας), όπου λειτουργεί η μία στις τρεις ανεξέλεγκτες χωματερές (συνολικά 23), ενώ σε άλλες 58 εκκρεμεί η αποκατάστασή τους. Έντονο είναι το πρόβλημα και στο Νότιο Αιγαίο, όπου ακόμη λειτουργούν 16 ΧΑΔΑ και προς αποκατάσταση βρίσκονται άλλοι 27.

Οι ίδιοι κύκλοι του υπουργείου καταλογίζουν τις μεγαλύτερες ευθύνες για αυτή την κατάσταση στις διοικήσεις των δήμων, οι οποίοι άλλωστε έχουν τη σχετική αρμοδιότητα. «Υπό το φόβο του πολιτικού κόστους πολλοί δήμαρχοι απέφευγαν την καυτή πατάτα της διαχείρισης των απορριμμάτων με αποτέλεσμα να έχουν περάσει 10 χρόνια από την εμφάνιση του προβλήματος και ακόμη να πλήττεται η χώρα περιβαλλοντικά και οικονομικά και να είναι υπόλογη στην ΕΕ», τονίζουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Επιρρίπτουν, επίσης, ευθύνες και στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες –όπως επισημαίνουν- λειτουργώντας υπό το σύνδρομο «όχι στη δική μου αυλή», συχνά αντιδρούν και πολλές φορές εμποδίζουν την υλοποίηση βιώσιμων λύσεων.

Στον αντίποδα, βρίσκεται η Ήπειρος όπου δεν λειτουργεί πλέον καμία χωματερή, ενώ σε μία που εκκρεμεί η αποκατάστασή της είναι βέβαιο ότι θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 2 Ιουνίου. Σε πολύ καλή κατάσταση είναι και η Κρήτη, καθώς έως την ανωτέρω ημερομηνία εκτιμάται ότι θα έχει κλείσει ο ένας ΧΑΔΑ που ακόμη λειτουργεί και θα απομείνει η αποκατάσταση άλλου ένα.

Στο υπουργείο Εσωτερικών είναι συνεχείς οι συσκέψεις με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης όλης της χώρας για την αντιμετώπιση του ζητήματος. ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του υπουργείου Εσωτερικών Ευάγγελος Καπετάνιος, ο οποίος εποπτεύει και συντονίζει την όλη διαδικασία έχει ήδη συναντηθεί με δημάρχους των Περιφερειών Στερεάς Ελλάδας, Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης και Νοτίου Αιγαίου, ενώ από σήμερα έως το τέλος του μήνα στην ατζέντα βρίσκονται ανάλογες επαφές με τοπικούς παράγοντες των υπόλοιπων περιοχών.

Η ριζική αλλαγή προτεραιοτήτων πολιτικής και χρηματοδοτήσεων στη διαχείριση των απορριμμάτων

«Το διαχρονικό πρόβλημα της ανεξέλεγκτης διάθεσης των αποβλήτων» δηλώνει στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης. «Το παραλάβαμε μαζί με μια διπλή καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αντικατοπτρίζει ανάγλυφα την αποτυχία ενός μοντέλου κακής διαχείρισης που ακολουθήθηκε όλα αυτά τα χρόνια. Και μιλάμε μόνο για τα αστικά στερεά απόβλητα, ενώ γνωρίζουμε καλά ότι ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στα υγρά απόβλητα και στα επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα.

Οι τρεις χιλιάδες περίπου χωματερές που υπήρχαν μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την ακραία, πιο άθλια, εκδοχή μιας τακτικής να θάβουμε ως άχρηστο κάτι που θα ‘πρεπε να αποτελεί «περιουσιακό στοιχείο της κοινωνίας προς αξιοποίηση».

«Ο σύγχρονος κόσμος» συνεχίζει «προχωρεί σε μια Ευρώπη της Ανακύκλωσης και σε μια Κοινωνία Μηδενικών Αποβλήτων. Εγκαταλείποντας το αδιέξοδο αναπτυξιακό γραμμικό μοντέλο μιας ανάπτυξης βασισμένης στην αλόγιστη κατανάλωση φυσικών πόρων, αγαθών και ενέργειας, στρεφόμαστε στην κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας.

Στο πλαίσιο της νέας διακυβέρνησης, η προσπάθειά μας θα εστιασθεί στους πυλώνες της Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων, της Επαναχρησιμοποίησης, της Ανακύκλωσης και της Ανάκτησης, με ένα αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο, που θα αντιμετωπίζει τα απόβλητα ως εν δυνάμει πόρο και θα ελαχιστοποιεί την διάθεση στο έδαφος.

Ολοκληρώνεται εντός του Μαΐου ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων, με αλλαγές προς την κατεύθυνση της δραστικής μείωσης των σύμμεικτων απορριμμάτων και προώθηση της αρχής ανακύκλωση – κομποστοποίηση – υπόλειμμα.

Παράλληλα, θα συνεργαστούμε, εντός Μαΐου, με όλες τις περιφέρειες προκειμένου οι ΠΕΣΔΑ να εναρμονιστούν με τον αναθεωρημένο Εθνικό Σχεδιασμό με βάση τους παραπάνω πυλώνες και με προτεραιότητα τις αποκεντρωμένες μονάδες μικρής κλίμακας και τα τοπικά σχέδια διαχείρισης απορριμμάτων.

Στοχεύοντας στην προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, με το λιγότερο δυνατό κόστος για τους πολίτες, βασικές επιλογές μας αποτελούν η αναβάθμιση της ποιότητας και του εύρους της διαλογής στην πηγή ανακυκλώσιμων και οργανικών και η λιπασματοποίηση των οργανικών με την ενεργοποίηση της συμμετοχής των πολιτών -όπως ήδη σε περιοχές της χώρας αυτοβούλως αναπτύσσεται, σε συνεργασία με τις δημοτικές αρχές και με την υποστήριξη κατάλληλων νομοθετικών ρυθμίσεων και χρηματοδοτικών εργαλείων. Η αύξηση των ανακυκλώσιμων, η επανάχρηση, η κομποστοποίηση μπορούν να δημιουργήσουν έως το 2020 περίπου 10000 νέες μόνιμες θέσεις εργασίας και κύκλο εργασιών πού θα ξεπερνά το 1.000.000.000 ευρώ».

«Η ριζική αυτή αλλαγή προτεραιοτήτων πολιτικής και χρηματοδοτήσεων στη διαχείριση των απορριμμάτων» τονίζει ο κ. Τσιρώνης «θα αποτελέσει και τη βασική προϋπόθεση για τη ρεαλιστική εφαρμογή των απαιτούμενων μέτρων για την οριστική παύση λειτουργίας και αποκατάσταση και των τελευταίων χωματερών με βάση ένα συγκεκριμένο και συστηματικό σχέδιο δράσης που αναπτύσσουμε με εξασφαλισμένους από το ΕΣΠΑ πόρους για την υλοποίησή του, με σκοπό την ελαχιστοποίηση των χρηματικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη χώρα μας. Όπως είναι γνωστό, προϋπόθεση -για να κλείσουν οι ενεργοί ΧΑΔΑ και να επισπευσθούν τα έργα αποκατάστασης όλων- είναι η υποκατάστασή τους είτε από νόμιμους αποδέκτες απορριμμάτων είτε από διαδικασίες προσωρινής διαχείρισης αποβλήτων, νόμιμες και περιβαλλοντικά αποδεκτές. Έχει προταθεί επίσης η θαλάσσια μεταφορά για τα νησιά, μέχρι να υλοποιηθεί η ολοκληρωμένη διαχείριση στα όρια του κάθε νησιού.

Η νέα ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ γνωρίζει καλά ότι τα παραπάνω μέτρα, που προτείνονταν από τις προηγούμενες Κυβερνήσεις ως δήθεν προσωρινή λύση του προβλήματος αλλά πολλές φορές υπέκρυπταν μεσοπρόθεσμες λύσεις, έχουν μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος και δεν είναι στην πράξη υλοποιήσιμα παρά μόνο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και για πολύ μικρά χρονικά διαστήματα.

Γνωρίζει επίσης ότι ούτε οι ΧΥΤΑ –για τους οποίους κατασπαταλήθηκαν γενναία ποσά των πολύτιμων ευρωπαϊκών πόρων- αποτελούν πλέον περιβαλλοντικά αποδεκτή μέθοδο διαχείρισης αποβλήτων. Και ότι στα επόμενα χρόνια η χώρα μας θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμα αν δεν τους καταργήσει /μετατρέψει σε ΧΥΤΥ με παράλληλη εφαρμογή ολοκληρωμένων μεθόδων διαχείρισης».

«Ζητάει επομένως» καταλήγει ο αναπληρωτής υπουργός, «από τις αρμόδιες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, τις Περιφερειακές αρχές και τους φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών να συνεργαστούν μαζί της για την εντός διμήνου αναθεώρηση των σχεδιασμών προσωρινής αντιμετώπισης του προβλήματος των παράνομων ΧΑΔΑ.

Προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί πλέον στη δρομολόγηση οριστικών, συγκεκριμένων και κοστολογημένων λύσεων που θα βασίζονται στην πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, διαλογή στην πηγή και κομποστοποίηση οργανικών, με στόχο την ελαχιστοποίηση των προς απόθεση απορριμμάτων και των αναγκαίων προσωρινών λύσεων, την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο με πρωτοβουλία της τοπικής αυτοδιοίκησης και σε συνεργασία με την τοπική κοινωνική οικονομία».

Πηγή: ΑΜΠΕ