Βρίσκεται περίπου στο κέντρο του συμπλέγματος των Μικρών Ανατολικών Κυκλάδων και παρότι έχει έκταση μόλις 9 τ.χ. η Σχοινούσα διαθέτει πολλές και διαφορετικές παραλίες.
Το απώτερο ιστορικό της παρελθόν είναι σχεδόν άγνωστο, ωστόσο, ένα μαρμάρινο νεολιθικό ειδώλιο που βρέθηκε αποτελεί ένδειξη ότι το νησί κατοικούνταν από την Προϊστορική Εποχή. Η προέλευση του ονόμαστός της έχει δυο διαφορετικές εκδοχές, κατά κάποιους αποτελεί φωνητική σύμπτωση με την αρχαία Εχινούσα. Σύμφωνα με την παράδοση το όνομά της το χρωστά στο θαμνώδες φυτό σχίνο που ευδοκιμεί σε όλο το νησί. Υπάρχει όμως και μια άλλη εκδοχή σύμφωνα με την οποία πήρε το όνομά της από τον Ενετό άρχοντα Σχινόζα.
Στη θέση Τσιγκούρι διακρίνονται λείψανα ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου και σε πολλά σημεία του νησιού αφθονούν όστρακα ελληνικά και ρωμαϊκά. Κατά τη Βυζαντινή εποχή η Σχοινούσα γνώρισε να είναι γνωστό ποιος χωροδεσπότης την είχε υπό την σημαντική εμπορική δραστηριότητα, σύμφωνα με τα άφθονα βυζαντινά κεραμικά ευρήματα. Στις θέσεις Τσιγκούρι, Άγιος Βασίλειος και Προφήτης Ηλίας διακρίνονται λείψανα παλαιοχριστιανικών βασιλικών.
Το Μεσαίωνα κατακτήθηκε από τους βενετούς, ενώ σώζεται ένα Μεσαιωνικό Κάστρο και ένας Φράγκικος Πύργος. Η Σχοινούσα δεχόταν πολλές επιδρομές από τους πειρατές, γι’ αυτό οι κάτοικοι έχτισαν το χωριό σε ύψωμα. Ούτε όμως και με αυτόν τον τρόπο δεν απέφυγαν τις λεηλασίες και το νησί ερημώθηκε από κατοίκους πολλές φορές.
Φαίνεται ότι οι τελευταίοι κάτοικοί της Σχοινούσας κατάγονταν από την Αμοργό και εγκαταστάθηκαν στο νησί γύρω στο 1840. Πολλές μαρτυρίες υπάρχουν από τους γέρους Σχοινουσιώτες ότι ολόκληρο το νησί ήταν ιδιοκτησία της Μονής Χοζοβιωτίσσης και την καλλιεργούσαν κολλήγοι, κυρίως Αμοργιανοί. Με την απελευθέρωση από τους Τούρκους υπάγεται στην αρχή στο Δήμο Αμοργού (1828), αργότερα στην Κοινότητα Καταπόλων Αμοργού (1912), ενώ μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα που υπάγεται στην επαρχία Νάξου.
Το 1957 έγινε η πρώτη τηλεφωνική σύνδεση με Νάξο (με χειροκίνητο τηλέφωνο). Στα 1965 άρχισε να φτιάχνεται η πρώτη προβλήτα στο Μερσίνι, ενώ ο Φάρος τοποθετήθηκε στα 1968. Το νησί ηλεκτροδοτήθηκε στα 1983.
Παραλίες
Παρότι είναι μικρή, είναι κυκλωμένη από πολλές, διαφορετικές παραλίες, η μια πιο όμορφη από την άλλη.
Μερσίνι: Η παραλία του λιμανιού, απάνεμη όπως κι ο κόλπος της, γραφική αμμουδιά με λίγα αρμυρίκια.
Τσιγκούρι: Η «κοσμική» παραλία του νησιού. Με ξανθή άμμο, δέντρα, καθαρά νερά και θέα στη χερσόνησο του Άη Βασίλη, τη Φιδούσα και την Hρακλειά.
Λιβάδι: Μεγάλη ξανθιά παραλία με γαλάζια νερά. Η σπειρωτή της άμμος και τα ψηλά αρμυρίκια με τον πλούσιο ίσκιο την κάνουν να ξεχωρίζει.
Άγιος Βασίλειος: Λένε πως οι αμμουδιές του είναι οι καλύτερες του νησιού, όμως η πρόσβαση απαγορεύεται, εφόσον όλη η χερσόνησος είναι ιδιωτική, ενώ για τους ιδιοκτήτες εκκρεμεί δικαστική έρευνα για υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας.
Αλυγαριά, Γκαγκάβι και Κάμπος: Τρία συνεχόμενα κολπάκια με αμμουδιά. Γραφικά και όμορφα, ό,τι πρέπει για παρέες.
Λιόλιου: Μικρή σε μήκος, αλλά πλατιά αμμουδιά με ρηχά νερά, με μεγάλα αρμυρίκια για σκιά και βράχια τριγύρω.
Μπαζαίου: Όχι πολύ ρηχή, με βότσαλο και άμμο. Τα νερά έχουν απίστευτο χρώμα και χωράνε λίγοι κι εκλεκτοί.
Αλμυρός: Δύο συνεχόμενες αμμουδιές με πολύ καθαρά ρηχά νερά. Ιδανική για οικογένειες. Το ελαφρύ κυματάκι, που φέρνει συχνά ο βορειοανατολικός άνεμος, δημιουργεί καλές συνθήκες surfing.
Φοντάνα: Μικρή και ήσυχη.
Ψιλή Άμμος: Παρθένα αμμουδιά που φτάνει μέχρι την κορυφή των γύρω λόφων, με γαλαζοπράσινα νερά, το καμάρι του νησιού.
Φύκιο: Μικρή παραλία με αμμουδιά και άγρια βράχια. Στα ανοιχτά υπάρχουν ξέρες, που δίνουν όμορφο πράσινο χρώμα στα νερά και την καθιστούν ιδανική για υποβρύχιο ψάρεμα.
Σιφναίικο: Απάνεμος όρμος νοτιοδυτικά. Αγαπημένος στα κότερα.
Γερολιμνιώνας: Λευκή αμμουδιά με νερά σε όλες της αποχρώσεις του γαλάζιου και του πράσινου. Ήσυχη, με σχετικά δύσκολη πρόσβαση, από τις καλύτερες παραλίες του νησιού.
Αξιοθέατα
H εκκλησία του Eυαγγελισμού της Θεοτόκου: στην περιοχή της Mεσσαριάς. Γιορτάζει στις 25 Mαρτίου, όπου προσφέρεται μπακαλιάρος και κρασί.
H εκκλησία της Παναγιάς της Aκαθής: στη Xώρα. Oφείλει την ονομασία της στη σπάνια εικόνα με παράσταση της Παναγίας από τον Aκάθιστο Ύμνο. Στη Σχοινούσα επικρατεί η συνήθεια πολλά κορίτσια να παίρνουν το όνομα της Παναγιάς, Aκαθή. Γιορτάζει την τελευταία Παρασκευή των Xαιρετισμών, όπου γίνονται και πάρα πολλές αρτοκλασίες. Tην επομένη γίνεται μεγάλη γιορτή με νηστίσιμα φαγητά (χταπόδι, γαρίδες, πιλάφι, φάβα και κρασί). Πριν φιλοξενήσει την περίφημη θαυματουργή εικόνα και μετονομαστεί σε Παναγία Aκαθή, η ίδια εκκλησία ήταν αφιερωμένη στα Eισόδια και την Kοίμηση της Θεοτόκου. Tο Δεκαπενταύγουστο γίνεται μεγάλο γλέντι. Aρχίζει την παραμονή και κρατά δύο μέρες. Όλο το νησί κάθεται σε κοινό τραπέζι με μοσχάρι κοκκινιστό. Tα έξοδα του φαγητού αναλαμβάνει ο «Πανηγυράς».
Λαογραφικό Mουσείο: στη Xώρα, όπου εκτίθενται παραδοσιακές στολές, εργαλεία και σκεύη από την καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Tρεις Mύλοι: Ο ένας βρίσκεται στο μέσον του νησιού, στην περιοχή Bάρδιες. O δεύτερος είναι στη Mεσσαριά και ο τρίτος στο Tσιγκούρι.
Δύο σπηλιές: Σπηλιά του Mανιάτη, Σπηλιά των Ψαράδων. Kαι οι δυο πολύ κοντά στο λιμάνι.
Δραστηριότητες
Πεζοπορία: Μπορείτε να ανηφορίσετε με τα πόδια από το Μερσίνι στη Χώρα και από εκεί να κατευθυνθείτε προς τη Μεσαριά. Από τη Μεσαριά συνεχίζει δρόμος για την παραλία Ψιλή Άμμος, ενώ ξεκινάνε και μονοπάτια για τις παραλίες Φυκιό και Γερολιμιώνας.
Θαλάσσιες εξερευνήσεις: Το λιμάνι της Σχοινούσας αποτελεί το πιο ασφαλές καταφύγιο για κάθε είδος σκάφους. Εκτός από το Μερσίνι μπορείτε να αγκυροβολήσετε στον όρμο της Ψιλής Άμμου που σας προστατεύει από τα μελτέμια. Το στενό δίαυλο ανάμεσα στον Άγιο Βασίλη και τη Φειδούσα τον περνάνε καΐκια και φουσκωτά. Καλύτερα όμως να μην το διακινδυνέψετε και να κάνετε το γύρο της Φειδούσας.
Ψάρεμα: Το νότιο «τείχος» των βράχων αποτελεί εξαιρετικό ψαρότοπο για τον επαγγελματία αλλά και τον ερασιτέχνη ψαρά.
Surfing: Στον Αλμυρό συχνά ο βορειοανατολικός άνεμος δημιουργεί ελαφρύ κυματάκι, ιδανικό για surfing.
Πώς να πάτε
Ακτοπλοϊκώς από Πειραιά: Mε φέρι μποτ. Tο καλοκαίρι εκτελούνται καθημερινά δρομολόγια. Tο ταξίδι διαρκεί 6 με 8 ώρες, ανάλογα το νησί. Tο Χειμώνα έχει δρομολόγια δύο φορές την εβδομάδα.
Ακτοπλοϊκώς μέσω Νάξου: Ο «Σκοπελίτης», το θρυλικό τοπικό φέρι μποτ, εκτελεί καθημερινά δρομολόγια Χειμώνα-Καλοκαίρι και συνδέει τη Νάξο και Αμοργό με τις Μικρές Ανατολικές Κυκλάδες.
Ακτοπλοϊκώς από άλλες Kυκλάδες: Η «Παναγία Τήνου» μια φορά την εβδομάδα εκτελεί ένα δρομολόγιο στις Ανατολικές Κυκλάδες. Κάθε Δευτέρα σαλπάρει από Σύρο, περνάει από Πάρο και Nάξο, μετά πιάνει Δονούσα, Αιγιάλη και Κατάπολα Αμοργού, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ηρακλειά, ξαναπερνάει από Νάξο και Πάρο για να επιστρέψει στη Σύρο.
Οδικές διαδρομές: Από το λιμάνι ως τη Χώρα οδηγεί ασφαλτοστρωμένος δρόμος 1.200 μέτρων. Από τη Χώρα άνετος χωματόδρομος οδηγεί στη Μεσαριά και συνεχίζει μέχρι την Ψιλή Άμμο. Από τη Χώρα πάλι ξεκινάνε άλλοι δύο στρωτοί χωματόδρόμοι, ο ένας κατευθύνεται προς Αλμυρό, Αλυγαριά, Λιόλιου, Βαζαίου και ο άλλος προς το Λιβάδι.
Διαμονή
Τα περισσότερα καταλύματα της Σχοινούσας βρίσκονται στην Χώρα, ενώ μερικά θα βρείτε στον οικισμό Μεσσάρια ή στο λιμάνι του νησιού, το Μερσίνι. Στην Σχοινούσα δεν υπάρχει κάμπινγκ.
Τοπικές γεύσεις
Στην Σχοινούσα θα δοκιμάσετε οπωσδήποτε αμπελοφάσουλα και φάβα. Οι πιο τολμηροί μπορούν να δοκιμάσουν τα πιταρίδια, χειροποίητο ζυμαρικό βρασμένο σε κατσικίσιο γάλα. Για επιδόρπιο δοκιμάστε τα ξεροτήγανα (δίπλες) με ντόπιο μέλι, παστέλι και μελετίνια (τυροπιτάκια με μυζήθρα, αβγό και ζάχαρη).
Προϊόντα
Μερικά από τα παραδοσιακά προϊόντα της Σχοινούσας που μπορείτε να προμηθετείτε κατά την διάρκεια των διακοπών σας είναι ρακόμελο, φάβα, ξεροτήγανα, ξυνομυζήθρα, κοπανιστή και λαδοτύρι.
INFO
Στην Σχοινούσα δεν υπάρχουν λεωφορεία ούτε ταξί, για αυτό καλύτερα να έχετε δικό σας μεταφορικό μέσο στις διακοπές σας. Βέβαια η Σχοινούσα είναι πολύ μικρή και οι περισσότερες αποστάσεις μπορούν να γίνουν με τα πόδια, ενώ για πολλές παραλίες μπορείτε να πάρετε καΐκι.
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Κοινότητα: 22850-71385
Λιμεναρχείο: 22850 55395
Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών: 22850-29107
Αγροτικό Ιατρείο: 22850-71385
με Αριθμό Μητρώου 12691
