Φτιάξτε ατμόσφαιρα στο σπίτι σας…

Πόσες φορές έχετε σκεφτεί ότι ο αέρας στο σαλόνι σας είναι πιο βλαβερός από αυτόν σε ένα ήσυχο δρομάκι. Προφανώς καμία. Κι όμως συμβαίνει πολλές φορές, και κάτω από όχι και τόσο ακραίες συνθήκες, η ποιότητα του αέρα τους εσωτερικούς χώρους να είναι λιγότερο καθαρή από ότι έξω με αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία μας.

Πολλοί από εμάς μπορεί να περνάμε έως και το 90 % της ημέρας μας σε εσωτερικούς χώρους —στο σπίτι, τη δουλειά ή το σχολείο. Η ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε στους εσωτερικούς χώρους έχει επίσης άμεση επίπτωση στην υγεία μας.

Μπορεί να προκαλεί έκπληξη σε πολλούς από εμάς το γεγονός ότι ο αέρας σε έναν αστικό δρόμο με μέτρια κίνηση μπορεί στην πραγματικότητα να είναι πιο καθαρός από τον αέρα στο σαλόνι μας. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ορισμένοι βλαβεροί ατμοσφαιρικοί ρύποι μπορεί να υπάρχουν σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σε εσωτερικούς χώρους παρά σε εξωτερικούς.

Κατά το παρελθόν, δινόταν πολύ λιγότερη προσοχή στην ατμοσφαιρική ρύπανση σε εσωτερικούς χώρους σε σύγκριση με την ατμοσφαιρική ρύπανση σε εξωτερικούς χώρους, ιδίως σε σύγκριση με τη ρύπανση από τις εκπομπές της βιομηχανίας και των μεταφορών.

Ωστόσο, κατά τα τελευταία χρόνια οι απειλές από την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση σε εσωτερικούς χώρους έχουν γίνει πιο εμφανείς.

Φανταστείτε ένα φρεσκοβαμμένο σπίτι, διακοσμημένο με καινούρια έπιπλα… Ή έναν χώρο εργασίας με βαριά μυρωδιά καθαριστικών προϊόντων… Η ποιότητα του αέρα στα σπίτια μας, στους χώρους εργασίας ή σε άλλους δημόσιους χώρους ποικίλλει σημαντικά, αναλόγως του υλικού που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή και τον καθαρισμό του, τον σκοπό του δωματίου, καθώς και του τρόπου που το χρησιμοποιούμε και το αερίζουμε.

Η κακή ποιότητα του αέρα στους εσωτερικούς χώρους μπορεί να είναι ιδιαιτέρως επιβλαβής για ευαίσθητες ομάδες όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με καρδιοαγγειακές και χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος όπως το άσθμα.

Μερικοί από τους κύριους ατμοσφαιρικούς ρύπους στους εσωτερικούς χώρους είναι το ραδόνιο (ένα ραδιενεργό αέριο που σχηματίζεται στο έδαφος), ο καπνός του τσιγάρου, τα αέρια ή τα σωματίδια από την κατανάλωση καυσίμων, από χημικά ή αλλεργιογόνα. Το μονοξείδιο του

άνθρακα, τα διοξείδια του αζώτου, τα σωματίδια και οι πτητικές οργανικές ενώσεις μπορεί να βρεθούν τόσο σε εξωτερικούς όσο και σε εσωτερικούς χώρους.

Κάπνισμα

Ορισμένοι ατμοσφαιρικοί ρύποι σε εσωτερικούς χώρους και οι επιπτώσεις τους στην υγεία είναι περισσότερο γνωστοί και τυγχάνουν μεγαλύτερης προσοχής από το κοινό σε σύγκριση με άλλους. Η απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους αποτελεί ένα παράδειγμα.

Σε πολλές χώρες, η απαγόρευση του καπνίσματος σε διάφορους δημόσιους χώρους ήταν αρκετά αμφιλεγόμενη πριν από τη θέσπιση της σχετικής νομοθεσίας. Για παράδειγμα, εντός ημερών από την έναρξη της εφαρμογής της απαγόρευσης του καπνίσματος στην Ισπανία, υπήρξε μια ενισχυόμενη κίνηση για τη διεκδίκηση αυτού που πολλοί θεωρούσαν ως δικαίωμά τους, του καπνίσματος σε εσωτερικούς δημόσιους χώρους.

Η απαγόρευση όμως οδήγησε επίσης σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού. Κατά τις ημέρες μετά την εφαρμογή του για πρώτη φορά, 25 000 Ισπανοί ανά ημέρα αναζητούσαν ιατρικές συμβουλές σχετικά με το πώς θα σταματήσουν το κάπνισμα.

Πολλά έχουν αλλάξει στην αντίληψη του κοινού όσον αφορά το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους και στις δημόσιες μεταφορές. Πολλές αεροπορικές εταιρείες ξεκίνησαν να απαγορεύουν το κάπνισμα σε πτήσεις μικρών αποστάσεων κατά τη δεκαετία του 1980, για να ακολουθήσουν οι πτήσεις μεγάλων αποστάσεων κατά τη δεκαετία του 1990. Τώρα είναι αδιανόητο στην Ευρώπη να μένουν οι μη καπνιστές εκτεθειμένοι στον καπνό από παθητικό κάπνισμα σε δημόσιες μεταφορές.

Η απαγόρευση του καπνίσματος φαίνεται να έχει βελτιώσει την ποιότητα του αέρα στους εσωτερικούς χώρους.

Όπως και στην περίπτωση των ατμοσφαιρικών ρύπων στους εξωτερικούς χώρους, οι επιπτώσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων στους εσωτερικούς χώρους δεν περιορίζονται μόνο στην υγεία μας. Έχουν επίσης και υψηλό οικονομικό κόστος. Μόνον η έκθεση στον καπνό του περιβάλλοντος που οφείλεται στο κάπνισμα σε χώρους εργασίας στην ΕΕ εκτιμάται σε περισσότερο από 1,3 δισ. ευρώ για άμεσα έξοδα ασθενείας, και σε περισσότερο από 1,1 δισ. ευρώ για έμμεσα έξοδα που σχετίζονται με απώλειες στην παραγωγικότητα το 2008.

Η ρύπανση αντιστοιχεί σε πολλά περισσότερα από τον καπνό του τσιγάρου

Το κάπνισμα δεν είναι η μόνη πηγή ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε εσωτερικούς χώρους. Σύμφωνα με τον Erik Lebret από το Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας και Περιβάλλοντος (RIVM) στην Ολλανδία: «Η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν σταματάει στο κατώφλι της πόρτα ς μας. Πολλοί ατμοσφαιρικοί ρύποι του εξωτερικού χώρου εισέρχονται στα σπίτια μας, όπου περνάμε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μας. Η ποιότητα του αέρα των εσωτερικών χώρων επηρεάζεται από πολλούς άλλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων είναι το μαγείρεμα, οι ξύλινες εστίες, τα κεριά ή το λιβάνι, η χρήση καταναλωτικών προϊόντων όπως κεριά και γυαλιστικά για τον καθαρισμό επιφανειών, τα οικοδομικά υλικά όπως η φορμαλδεΰδη σε κόντρα-πλακέ, και τα επιβραδυντικά φλόγας σε πολλά υλικά. Υπάρχει επίσης και ραδόνιο που προέρχεται από τα εδάφη και τα οικοδομικά υλικά.»

Οι ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν κάποιες από αυτές τις πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης στους εσωτερικούς χώρους. Σύμφωνα με τον Lebret, «προσπαθούμε να αντικαταστήσουμε πιο τοξικές ουσίες με λιγότερο τοξικές ή να ανακαλύψουμε διεργασίες που μειώνουν τις εκπομπές, όπως στην περίπτωση των εκπομπών φορμαλδεΰδης από κόντρα-πλακέ. Ένα άλλο παράδειγμα μπορούμε να δούμε στη μείωση συγκεκριμένων υλικών που εκπέμπουν ραδόνιο και χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τοίχων. Τα υλικά αυτά χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν, αλλά η χρήση τους έχει περιοριστεί έκτοτε.»

Κάθε σημείο του σπιτιού έχει τις δικές του «παγίδες»:

Υγρασία

Είναι δυνατή η ανάπτυξη εκατοντάδων ειδών βακτηρίων, μυκήτων και μούχλας σε εσωτερικούς χώρους όταν υπάρχει αρκετή υγρασία. Η έκθεση σε αυτά μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα, αλλεργίες και άσθμα

και να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Καπνός τσιγάρου

Η έκθεση σε αυτόν μπορεί να επιδεινώσει τα αναπνευστικά προβλήματα (π.χ. άσθμα), να προκαλέσει ερεθισμό των ματιών και καρκίνο του πνεύμονα, πονοκεφάλους, βήχα και πονόλαιμο.

Χημικά

Ορισμένες επιβλαβείς και συνθετικές χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε προϊόντα καθαρισμού, χαλιά και έπιπλα, μπορούν να βλάψουν το ήπαρ, τα νεφρά και το νευρικό σύστημα, να προκαλέσουν καρκίνο, πονοκεφάλους και ναυτία, καθώς και ερεθισμό σε μάτια, μύτη και λαιμό.

Αλλεργιογόνα (συμπεριλαμβανομένης της γύρης)

Μπορούν να επιδεινώσουν υπάρχοντα αναπνευστικά προβλήματα και να προκαλέσουν βήχα, σφίξιμο στο στήθος, αναπνευστικά προβλήματα, ερεθισμό των ματιών και δερματικά εξανθήματα.

Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και διοξείδιο του αζώτου (NO 2)

Το CO μπορεί να είναι θανατηφόρο σε υψηλές συγκεντρώσεις και να προκαλέσει πονοκέφαλο, ίλιγγο και ναυτία. Το NO2 μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στα μάτια και στο λαιμό, δύσπνοια και αναπνευστική λοίμωξη.

Ραδόνιο

Η εισπνοή αυτού του ραδιενεργού αερίου μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες και καρκίνο του πνεύμονα.