Κ. Κουσκούκης: Οι δορυφόροι σύμμαχοι στην καθημερινότητα

Γράφει ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης*

Στην καθημερινή μας ζωή κάνουμε ευρύτατη χρήση των διαστημικών δεδομένων, των σημάτων και των υπηρεσιών που λαμβάνουμε από τις συστοιχίες δορυφόρων, οι οποίες βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Ο καθένας μας χρησιμοποιεί, ενδεχομένως χωρίς να το αντιλαμβάνεται, καθημερινά τις υπηρεσίες περίπου 40 δορυφόρων. Οι τακτικές προβλέψεις καιρού υπολογίζονται από δεδομένα που λαμβάνονται από αυτούς του δορυφόρους. Μας παρέχουν τις πιο ακριβείς αναφορές καιρού και μας προειδοποιούν για επικείμενες καταιγίδες. Παρακολουθούν το κλίμα και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η αλλαγή των επιπέδων υγρασίας, οι πυρκαγιές, οι ατμοσφαιρικές αλλαγές.

Στις τηλεπικοινωνίες, η χρήση του Διαστήματος μετέτρεψε τη Γη σε μια παγκόσμια γειτονιά.
Οι δορυφόροι συνδέουν εκατομμύρια ανθρώπους και έχουν τη δυνατότητα να συνδέσουν δισεκατομμύρια περισσότερους, που σήμερα δεν έχουν πρόσβαση. Ένας και μόνο δορυφόρος μπορεί να διαχειριστεί τις τηλεοπτικές εικόνες και το ραδιόφωνο για μια ολόκληρη χώρα. Κινητά και διαδίκτυο βασίζονται σε συστήματα γεωστατικών δορυφόρων που περιστρέφονται γύρω από τη Γη για να παρέχουν τη γρήγορη και φθηνή μεταφορά των πληροφοριών τους από τον αποστολέα στον παραλήπτη.
Το παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού θέσης, που επιτρέπει στον καθένα να βρει τη θέση του στη Γη με σφάλμα λίγων μέτρων, «κάνει την πλοήγηση ευκολότερη, ταχύτερη και ακριβέστερη για αεροπλάνα και πλοία και για τη διάσωση ζωών. Γενικά οι δορυφόροι μας βοηθούν να παρατηρήσουμε δραστηριότητες στη Γη, να σταματήσουμε την παράνομη αλιεία και την αποψίλωση των δασών, συμβάλλουν στην ενίσχυση της ασφάλειας των κρατών.

Πού χρειάζεται τους δορυφόρους η Ελλάδα

Στην Ελλάδα, οι διαστημικές τεχνολογίες στηρίζουν ιδιαίτερα –πέρα από τις πολιτικές προσαρμογής και μετριασμού της κλιματικής αλλαγής- και την παρακολούθηση του παράκτιου και υδάτινου περιβάλλοντος, «τη διαχείριση των φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών π.χ. μιας πυρκαγιάς, όπου ο χρόνος απόκρισης σε όλες τις φάσεις του επιχειρησιακού σχεδιασμού είναι ένας από τους κρισιμότερους παράγοντες. Ακόμη, τον έλεγχο των συνόρων και την παρακολούθηση της παράνομης μετανάστευσης, την ασφάλεια της θαλάσσιας κυκλοφορίας, την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας. Επίσης, τη γεωργία ακριβείας, αλλά και την πολιτιστική κληρονομιά και συγκεκριμένα την παρακολούθηση και εκτίμηση τρωτότητας μνημείων και αρχαιολογικών χώρων».

Οι 3 διαστημικοί τομείς και το ελληνικό ενδιαφέρον

Η αξιοποίηση των διαστημικών συστημάτων στην καθημερινή ζωή αποτελεί μόνο το τρίτο σκέλος του τομέα του Διαστήματος, το λεγόμενο downstream. Το upstream ετιάζει σε δράσεις και προϊόντα που αφορούν την αποστολή δορυφόρων, ρομποτικών συστημάτων, αισθητήρων με στόχο την εκμετάλλευση και εξερεύνηση του Διαστήματος, ενώ το midstream επικεντρώνεται σε αυτή καθαυτή τη λειτουργία δορυφόρων και άλλων συσκευών και συστημάτων. Και στους τρεις αυτούς υποτομείς είναι τεράστιες οι ευκαιρίες για την ανάπτυξη υψηλής τεχνολογικής καινοτορμίας. «Ο τομέας του Διαστήματος, που αποτελεί παγκοσμίως μια αγορά άνω των 200 δις. ευρώ και αναπτύσσεται με ρυθμό 9% την τελευταία δεκαετία, κινείται και στην Ελλάδα με διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης, ακόμη και μέσα στην κρίση.
«Το ελληνικό ενδιαφέρον εστιάζεται στις τεχνολογίες μικροδορυφόρων, στις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών 5G και χαρτογράφησης, στη μικροηλεκτρονική, στα προηγμένα υλικά, στη ρομποτική και κάθε μορφής εφαρμογές πλοήγησης και παρατήρησης της Γης, με έμφαση στην υποστήριξη του πρωτογενούς τομέα και των δραστηριοτήτων στη θάλασσα».