Ουραγός στην κυριαρχία του διαστήματος κινδυνεύει να μείνει η Ευρώπη, την ώρα μάλιστα που ο πόλεμος Ρωσίας -Ουκρανία κατέδειξε περίτρανα τη σημασία των διαστημικών πόρων στο πεδίο της μάχης.
Ο Έλον Μασκ και έθνη όπως η Κίνα και η Ρωσία θα κυριαρχήσουν στο διάστημα εάν οι ευρωπαϊκές χώρες δεν συντονιστούν, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ.
«Δεν μπορεί να υπάρξει ευρωπαϊκή κυριαρχία χωρίς προσπάθειες στο διάστημα. Σήμερα, μια μεγάλη αφύπνιση είναι απαραίτητη, ακόμη και επείγουσα, για να ξεκινήσουν οι Ευρωπαίοι», δήλωσε σε συνέντευξή του ο ανώτατος συμμαχικός διοικητής μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ, ναύαρχος Πιερ Βαντιέ.
«Οι ίδιοι οι Αμερικανοί ζητούν μια μορφή χειραφέτησης, να ενηλικιωθούν οι Ευρωπαίοι και να γίνουν καλύτεροι σε μια σειρά από θέματα — και αυτό περιλαμβάνει και το διάστημα», πρόσθεσε. «Αυτή είναι μια τεράστια ευκαιρία», δήλωσε μιλώντας στο Politico.
Τι δείχνει ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία
-Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει καταδείξει τη σημασία των διαστημικών πόρων για τις επικοινωνίες στο πεδίο της μάχης και τη συλλογή πληροφοριών.
-Έχει επίσης επισημάνει με οδυνηρό τρόπο την εξάρτηση της Ευρώπης από έναν πολύ περιορισμένο αριθμό αμερικανικών εταιρειών – κυρίως την SpaceX του Μασκ , καθώς το ανταγωνιστικό σύστημα IRIS² της ΕΕ δεν αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία πριν από το 2030.
-Παράλληλα, το διάστημα μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε μια πιθανή ζώνη μάχης από μόνο του.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η Διαστημική Διοίκηση των ΗΠΑ περιέγραψε το διάστημα ως «ένα εξαιρετικά αμφιλεγόμενο στρατηγικό περιβάλλον», αναφερόμενη συγκεκριμένα στην Κίνα και τη Ρωσία και προσθέτοντας ότι η βοήθεια των συμμάχων θα είναι το κλειδί για την επίτευξη ανωτερότητας. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε εξέφρασε επίσης ανησυχίες ότι η Μόσχα επιδιώκει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα στο διάστημα.
«Σήμερα, βλέπουμε αρκετούς παίκτες να εισάγουν διαστημικά όπλα», είπε ο Βάντιερ, αναφερόμενος σε τροχιακά όπλα – βόμβες που τίθενται σε τροχιά και μπορούν να πέσουν όταν παραγγελθούν και να αποφύγουν την ανίχνευση από συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης – καθώς και όπλα που στοχεύουν στην παρεμβολή, τη διάτρηση ή την έξοδο από την τροχιά δορυφόρων.
«Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παρακολουθούμε πολύ πιο προσεκτικά τι κάνουν οι άλλοι και να είμαστε ανθεκτικοί στις προσπάθειές τους να μας αποσταθεροποιήσουν», πρόσθεσε.
Νέα αρχιτεκτονική, νέο επιχειρηματικό μοντέλο
Η ραγδαία στρατιωτικοποίηση του διαστήματος αλλάζει την αρχιτεκτονική του τομέα — και αυτό απαιτεί από τους Ευρωπαίους να επανεξετάσουν το επιχειρηματικό μοντέλο των εταιρειών τους, δήλωσε ο Vandier.
Στο διάστημα, ο στρατός βασίζεται σε εμπορικές υποδομές και οι περισσότεροι δορυφόροι και αστερισμοί είναι διπλής χρήσης, που σημαίνει ότι μπορούν να έχουν τόσο πολιτικούς όσο και στρατιωτικούς σκοπούς.
Για να είναι ανθεκτικά, εξήγησε, τα έθνη δεν μπορούν πλέον να βασίζονται μόνο σε μεγάλους δορυφόρους σε γεωστατική τροχιά και τώρα χρειάζονται επίσης εφεδρικούς αστερισμούς σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη.
Οι δορυφόροι σε χαμηλή τροχιά είναι φθηνότεροι, μεταξύ 100.000 και 150.000 δολαρίων ο καθένας, σε σύγκριση με 300 έως 400 εκατομμύρια δολάρια για έναν μόνο γεωστατικό δορυφόρο, είπε ο Vandier. Μπορούν επίσης να εκτοξεύονται πιο συχνά και με χαμηλότερο κόστος.
Ενώ οι Ευρωπαίοι είναι ανταγωνιστικοί όσον αφορά τους γεωστατικούς δορυφόρους χάρη σε εταιρείες όπως η ArianeGroup, η λεγόμενη αγορά Νέου Διαστήματος των σχετικά νέων αεροδιαστημικών εταιρειών κυριαρχείται κυρίως από την SpaceX, η οποία έχει μειώσει το κόστος εκτόξευσης χάρη στους επαναχρησιμοποιήσιμους πυραύλους της.
«Το οικονομικό μοντέλο που επέλεξαν οι Ευρωπαίοι βασίζεται σε γεωστατικούς δορυφόρους. Σήμερα, το ερώτημα είναι: Δεν βρίσκονται οι Ευρωπαίοι σε ένα σημείο όπου πρέπει να αλλάξουν το μοντέλο τους;» είπε ο Βαντιέ. «Από οικονομική άποψη, αν δεν το κάνουν, νομίζω ότι θα τους διώξουν».
Η πρώτη εκτόξευση του πυραύλου Spectrum από την γερμανική νεοσύστατη εταιρεία Isar Aerospace εξερράγη λιγότερο από ένα λεπτό μετά την απογείωση στις 30 Μαρτίου από το διαστημοδρόμιο Andøya της Νορβηγίας.
«Σήμερα, οι Ευρωπαίοι βρίσκονται πολύ μακριά από το κέντρο της αγοράς. Αυτό αποτελεί τεράστιο εμπόδιο, επειδή όσον αφορά την ευρωπαϊκή κυριαρχία, είναι σε συντριπτικό βαθμό η αμερικανική προσφορά -είτε στρατιωτική είτε εμπορική- που παρέχει τις υπηρεσίες που χρειαζόμαστε», είπε.
Ορισμένες ευρωπαϊκές νεοσύστατες επιχειρήσεις προσπαθούν να διεισδύσουν στο New Space — αλλά με περιορισμένη επιτυχία . Η πρώτη εκτόξευση του πυραύλου Spectrum από τη γερμανική νεοσύστατη εταιρεία Isar Aerospace εξερράγη λιγότερο από ένα λεπτό μετά την απογείωσή της στις 30 Μαρτίου από το διαστημοδρόμιο Andøya της Νορβηγίας. Τον περασμένο μήνα, η νορβηγική αμυντική εταιρεία Kongsberg εκτόξευσε τον πρώτο της δορυφόρο, αλλά μέσω της SpaceX.
Πώς οι Ευρωπαίοι θα παραμείνουν στο παιχνίδι
Ο διοικητής του ΝΑΤΟ, ο οποίος εδώ και καιρό παραπονιέται ότι είναι ευκολότερο να είσαι επιχειρηματίας στον τομέα της τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες παρά στην Ευρώπη, πρότεινε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναν Ευρωπαϊκό Νόμο για την Άμυνα.
Η νομοθεσία θα «δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση νέων τεχνολογιών στον τομέα της άμυνας, ορίζοντας οικονομικούς, κανονιστικούς και φορολογικούς όρους που θα ενθαρρύνουν τους νέους επιχειρηματίες να αναπτύξουν τεχνολογία διπλής χρήσης για την Ευρώπη», είπε.
Υποστηρίζει επίσης την έκκληση των ΗΠΑ προς τους Ευρωπαίους να δημιουργήσουν μια διαστημική αγορά βασισμένη στο δικό τους μοντέλο, η οποία θα επιτρέπει στη Διαστημική Διοίκηση των ΗΠΑ να επωφελείται από την εμπορική τεχνολογία για την επίγνωση του διαστημικού τομέα και την παροχή πληροφοριών στο πεδίο της μάχης.
«Οι Αμερικανοί μας ζήτησαν να εργαστούμε για τη δημιουργία μιας διαστημικής αγοράς όπως οι Κοινές Εμπορικές Επιχειρήσεις τους, όπου μπορείτε να αγοράσετε υπηρεσίες μέσω speed dating», είπε ο Βάντιερ. «Αυτό είναι ενδιαφέρον».
Ο «ενεργός ρόλος» του ΝΑΤΟ
Το ΝΑΤΟ διαδραματίζει ολοένα και πιο ενεργό ρόλο στο διάστημα, σύμφωνα με τον Vandier, αλλά υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά μπροστά μας για να κατανεμηθούν σωστά οι εργασίες μεταξύ των συμμάχων.
«Εξοπλιζόμαστε με τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για να κατανοήσουμε και να ελιχθούμε στρατηγικά, ιδίως μέσω της επίγνωσης του διαστημικού τομέα. Θα είμαστε σε θέση να δούμε, να κατανοήσουμε και να συντονίσουμε τη δράση και να πούμε στους 32 συμμάχους: “Αυτό συμβαίνει, αυτό συνέβη”», εξήγησε. «Αυτό ονομάζουμε απόδοση ευθύνης».
Το ΝΑΤΟ, ως συμμαχία, μπορεί στη συνέχεια να αποφασίσει να λάβει αντίμετρα. «Αυτό θα μας δώσει δύναμη: Δεν θα είχε το ίδιο εύρος ή πολιτική σημασία αν αντιδρούσαν μόνο η Γαλλία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες», είπε ο Βαντιέ.
Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία, οι κύριες διαστημικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Νορβηγία, ο Καναδάς και η Γερμανία, σύμφωνα με τον Γάλλο ναύαρχο.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ αναγνώρισαν το διάστημα ως κατάλληλο επιχειρησιακό πεδίο το 2019. Ωστόσο, οι ενημερωμένοι στόχοι δυνατοτήτων του τρέχοντος έτους δεν λαμβάνουν υπόψη το διάστημα τόσο πολύ όσο άλλους τομείς, όπως η ξηρά, ο αέρας και η θάλασσα. Το ΝΑΤΟ πρέπει πρώτα να κατανοήσει σωστά τι μπορούν να κάνουν τα έθνη και τι χρειάζεται πριν από την κατανομή στόχων, εξήγησε ο Vandier.
«Οι χώρες είτε θα μοιραστούν ό,τι λείπει είτε θα ζητήσουν από το ΝΑΤΟ να το αποκτήσει με τη μορφή υπηρεσιών. Αυτές παραμένουν συζητήσεις που θα είναι πολύ ενδιαφέρουσες τα επόμενα χρόνια, στο πλαίσιο του επόμενου γύρου της Διαδικασίας Αμυντικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ», είπε. «Θα μπορούσαμε επίσης να κινηθούμε προς πιο κοινά μοντέλα, όπως η συνιδιοκτησία στρατιωτικών δορυφορικών επικοινωνιών».
Βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, ο ναύαρχος δεν αναμένει ότι η σύνοδος κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο στη Χάγη θα έχει μεγάλη σημασία για το διάστημα.
«Το μεγάλο θέμα θα είναι το 5%», είπε, αναφερόμενος στην απαίτηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ οι σύμμαχοι να δαπανούν το 5% του ΑΕΠ τους για την άμυνα. «Θα ήταν ωραίο να έχουμε μια δήλωση για το διάστημα, αλλά δεν νομίζω ότι έχουμε φτάσει ακόμα εκεί».
