Πεταμένα ρούχα και κάδοι ανακύκλωσης γεμάτοι είναι η εικόνα που καταγράφεται πλέον στη Σουηδία · Η γρήγορη μόδα και τα απόβλητα ρούχων της έχουν δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στους δρόμους πολλών δήμων της σκανδιναβικής χώρας.
Τα κέντρα ανακύκλωσης της Σουηδίας ξεχειλίζουν από απόβλητα ρούχων μετά την απαγόρευση που επιβλήθηκε φέτος σε ολόκληρη την ΕΕ για την απόρριψη των υφασμάτων, με αποτέλεσμα οι δήμοι να ζητούν από τους γίγαντες της γρήγορης μόδας να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Τα απόβλητα ρούχων αποτελούν πλέον ένα μεγάλο πρόβλημα. “Έρχονται τεράστιες ποσότητες καθημερινά. Είναι τρελό, έχουμε τεράστια αύξηση”, δήλωσε ο Μπράιαν Κέλι, γενικός γραμματέας του φιλανθρωπικού καταστήματος Artikel2 στη Στοκχόλμη, όπου οι σειρές των κάδων ήταν υπερπλήρεις με πεταμένα ρούχα. Από τις αρχές του τρέχοντος έτους, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διαθέτουν χωριστή ανακύκλωση κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, παράλληλα με τις υφιστάμενες διαδικασίες για το γυαλί, το χαρτί και τα απορρίμματα τροφίμων. Στόχος είναι να προωθηθεί η κυκλική διαχείριση των αποβλήτων, όπου τα υφάσματα ταξινομούνται και επαναχρησιμοποιούνται ή ανακυκλώνονται εάν δεν έχουν υποστεί μεγάλη φθορά.
“Παρατηρήσαμε αύξηση κατά 60% των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που συλλέχθηκαν τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι”, δήλωσε η Κάριν Σάντιν, εμπειρογνώμονας σε θέματα κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων στην εταιρεία διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης της πόλης της Στοκχόλμης Stockholm Vatten och Avfall. Μετά τη διαλογή των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, περίπου το 60-70% προορίζεται για επαναχρησιμοποίηση και το 20-30% για ανακύκλωση ως μαξιλάρια, μονωτικά ή σύνθετα υλικά.
Περίπου επτά έως δέκα τοις εκατό καίγεται για ενέργεια, σύμφωνα με τη Σουηδική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος. Αυτό αποτελεί τεράστια βελτίωση σε σχέση με την περίοδο πριν από τη θέσπιση του νέου νόμου, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, οι οποίοι σημειώνουν ότι τα απορριπτόμενα ρούχα αποτεφρώνονταν συστηματικά.
Μεγάλοι όγκοι ρούχων
Ωστόσο, η απουσία κατάλληλων υποδομών στη Σουηδία οδηγεί στην εξαγωγή μεγάλου όγκου μεταχειρισμένων ρούχων στο εξωτερικό — κυρίως στη Λιθουανία — όπου είτε διαχωρίζονται και επαναχρησιμοποιούνται, είτε καταλήγουν να καίγονται για παραγωγή ενέργειας. “Δεν διαθέτουμε μεγάλα εργοστάσια διαλογής που μπορούν να μετατρέψουν τα πάντα σε αξία με τον ίδιο τρόπο που διαθέτουν στην ανατολική Ευρώπη, για παράδειγμα”, εξήγησε η Σάντιν. “Πρόκειται για μια απαιτητική και δαπανηρή διαδικασία”, είπε καθώς ξενάγησε το AFP στο κέντρο ανακύκλωσης Ostberga στη νότια Στοκχόλμη. Οι Σουηδοί πετούν 90.000 τόνους κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων ετησίως, ή 10 κιλά ανά άτομο, σύμφωνα με τη Σουηδική Εταιρεία για τη Διατήρηση της Φύσης.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για το 2022, ο μέσος όρος της ΕΕ είναι πλέον 19 κιλά, από 17 το 2019. Η βιομηχανία ένδυσης ρυπαίνει και το περιβάλλον. Για να φτιαχτεί ένα μπλουζάκι που ζυγίζει 135 γραμμάρια, χρειάζονται 2.500 λίτρα νερού και ένα κιλό χημικών ουσιών, σημείωσε η Ιβόννε Όγκουστσον, σύμβουλος της Σουηδικής Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος. “Αυτό σημαίνει ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανέρχονται σε περίπου δύο έως πέντε κιλά”, δήλωσε η ίδια.
“Στη Σουηδία, ένα ρούχο χρησιμοποιείται κατά μέσο όρο 30 φορές. Αν το διπλασιάσετε αυτό στις 60 φορές – κάτι που φαίνεται λογικό – μειώνετε τον αντίκτυπο στο κλίμα κατά το ήμισυ”, είπε. Η διαλογή των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στη Σουηδία γίνεται από τους δήμους, πολλοί από τους οποίους έχουν επιβαρυνθεί υπερβολικά από τις ποσότητες που παραλαμβάνονται από την εισαγωγή του νέου νόμου. Στον αραιοκατοικημένο βορρά, ορισμένες πόλεις, όπως η Κιρούνα, συνεχίζουν να καίνε τα υφάσματα επειδή δεν έχουν αγοραστές. Οι γίγαντες της γρήγορης μόδας, όπως το H&M και το Zara, αναμένεται τελικά να διαδραματίσουν ρόλο στη διαχείριση των αποβλήτων που συμβάλλουν στη δημιουργία τους, και οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τον καθορισμό της ευθύνης τους.
Σύμφωνα με μια προκαταρκτική συμφωνία στην οποία κατέληξαν τα κράτη-μέλη της ΕΕ τον Φεβρουάριο, οι κολοσσοί της γρήγορης μόδας θα είναι υπεύθυνοι για το τέλος της διάρκειας ζωής των προϊόντων που πωλούν, υποχρεούμενοι να πληρώνουν για τη συλλογή, τη διαλογή, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.
Αλλαγή στάσης
Η ιδέα είναι να ενθαρρυνθούν οι λιανοπωλητές γρήγορης μόδας να παράγουν “ρούχα σχεδιασμένα να διαρκούν περισσότερο”, δήλωσε η Όγκουστσον. Η σουηδική εταιρεία H&M δήλωσε στο AFP ότι χαιρετίζει τις κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Οι καταναλωτές πρέπει επίσης να αλλάξουν τη νοοτροπία τους. Η Μπεατρίς Ρίντεβαλ, επικεφαλής της Σουηδικής Εταιρείας για τη Διατήρηση της Φύσης — που διοργανώνει συχνά δράσεις ανταλλαγής ρούχων — προτρέπει τους καταναλωτές να περιορίσουν τις αγορές τους σε το πολύ πέντε καινούργια ρούχα τον χρόνο.
Στην πόλη Λίνκοπινγκ, μια ηλιόλουστη ανοιξιάτικη μέρα, ένα ανταλλακτήριο ρούχων σε μια φοιτητική εστία είχε ράφια με τα πάντα- από ένα ροζ σακάκι μέχρι ξεθωριασμένα τζιν, τσάντες και ριγέ μπλουζάκια. “Οι άνθρωποι μπορούν να μας δώσουν ρούχα σε καλή κατάσταση που δεν φορούν πια και να τα ανταλλάξουν με κάτι άλλο”, δήλωσε η εθελόντρια Εύα Βόλμερ. “Επικεντρωνόμαστε στη δημιουργία της λύσης, ώστε οι άνθρωποι να έχουν πραγματικά μια εναλλακτική λύση”.
