Αν και, όπως εξηγούν οι επιστήμονες, πρόκειται για ένα ακραίο σενάριο, η χώρα μας βρίσκεται στην «κόκκινη ζώνη» της κλιματικής αλλαγής, καθώς τα τελευταία 30 χρόνια παρατηρείται μεγάλη άνοδος της θερμοκρασίας στην Ελλάδα, με τη μέση τιμή σε όλα τα σημεία της επικράτειας να έχει αυξηθεί κατά 1,3 βαθμούς Κελσίου.
Η άνοδος του υδραργύρου, τα παρατεταμένα διαστήματα ξηρασίας και τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα λόγω ραγδαίων βροχοπτώσεων συνθέτουν τις ακραίες συνθήκες του μέλλοντός μας. Τη σκιαγράφηση αυτής της εικόνας περιγράφει πρόσφατη μελέτη του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), σύμφωνα με την οποία εκτιμάται ότι ο αριθμός των ημερών με θερμοκρασία άνω των 35 βαθμών Κελσίου θα αυξηθεί έως και κατά 16 ημέρες τον χρόνο σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας μέχρι το 2050, γεγονός το οποίο, σε συνδυασμό με τους αρνητικούς δείκτες των βροχοπτώσεων, αναμένεται να επηρεάσει σοβαρά βασικές ελληνικές καλλιέργειες, όπως το σιτάρι, η πατάτα, η ντομάτα, η ελιά και το αμπέλι.
Όπως επισημαίνει μιλώντας στα «ΝΕΑ» και στην Κατερίνα Ροββά ο Κώστας Λαγουβάρδος, μετεωρολόγος και διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, από το 2011 και μετά η θερμοκρασία στην Ελλάδα υπερβαίνει κάθε χρόνο τη μέση τιμή των 14,2° C, με ρεκόρ τα έτη 2017 και 2018 που έφτασε τους 15° C.
«Στη χώρα μας παρατηρούνται δύο φαινόμενα: το ένα είναι ότι έχουμε μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας. Η αύξηση αυτή δεν είναι παντού η ίδια, κυμαίνεται μεταξύ 1 και 1,5° C. Στην Αθήνα, για παράδειγμα, είναι της τάξεως του +1,5° C. Το δεύτερο είναι ότι ενώ το ετήσιο ύψος βροχής παραμένει σταθερό ως άθροισμα ή είναι και λίγο αυξητικό, έχουμε μείωση του αριθμού των ημερών με βροχόπτωση. Δηλαδή έχουμε λιγότερες μέρες βροχής και όταν βρέχει, βρέχει πάρα πολύ. Οι λιγότερες μέρες βροχής με μεγάλη ραγδαιότητα σημαίνουν μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας και ταυτόχρονα κίνδυνο για πλημμυρικά φαινόμενα και προβλήματα για τη γεωργία» εξηγεί.
Το σενάριο να μετατραπεί η Αθήνα σε …Αφρική: Τι θα συνέβαινε;
Τι θα συνέβαινε, όμως, στην Αθήνα αν η μέγιστη τιμή έφτανε μια καλοκαιρινή μέρα τους 48 ή 49° C, όπως προβλέπει το σενάριο της «Liberation» για τη Γαλλία; «Πρόκειται για μια τελείως ακραία θερμοκρασία που ξεπερνά οποιοδήποτε σενάριο, αφού στην Αθήνα η μέγιστη τιμή που έχουμε καταγράψει είναι 44,8° C. Μια θερμοκρασία της τάξεως των 48° C είναι οπωσδήποτε επικίνδυνη για την ανθρώπινη ζωή, ειδικά αν έχει μεγάλη διάρκεια. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά για να φανταστούμε τις επιπτώσεις: το 2007 με τον μεγάλο καύσωνα είχαμε δασικές πυρκαγιές χωρίς άνεμο και είχαμε και νεκρούς. Αυτές οι θερμοκρασίες συνιστούν απειλή για την ανθρώπινη ζωή».
Τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας στο άμεσο και μακρινό μέλλον εκτίμησαν ερευνητές του ΑΠΘ σε πρόσφατη μελέτη που πραγματοποίησαν στο πλαίσιο του CLIMPACT, του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή.
«Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, στην Ελλάδα μέχρι το 2050 αναμένεται μεσοσταθμική αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5° C και αύξηση 2,5° C ως το τέλος του 21ου αιώνα. Εκτός από τη μεσοσταθμική αύξηση, ακόμη πιο σημαντικοί είναι οι ακραίοι δείκτες οι οποίοι σε αυτές τις περιπτώσεις κινούνται εκθετικά καθιστώντας την κατάσταση ακόμη πιο απαισιόδοξη για την Ελλάδα», λέει στα «ΝΕΑ» ένας από τους συντάκτες της μελέτης, ο Θεόδωρος Μαυρομμάτης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ, με ειδίκευση στην αγροκλιματολογία.
Λιγότερο νερό την άνοιξη
Σύμφωνα με την έρευνα, «το αυξημένο έλλειμμα νερού την άνοιξη αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά το σιτάρι, την πατάτα και την ελιά το καλοκαίρι, την ντομάτα και το αμπέλι την άνοιξη και το καλοκαίρι, ιδιαίτερα το δεύτερο μισό του 21ου αιώνα, σύμφωνα με το σενάριο για το μακρινό μέλλον». Άλλωστε, όπως εξηγεί ο κ. Μαυρομμάτης, «η ραγδαιότητα της βροχής είναι ένας από τους ακραίους δείκτες. Μεγαλύτερες ποσότητες βροχής σε λιγότερες μέρες σημαίνει ότι το έδαφος δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί το νερό που δέχεται, το οποίο τελικά χάνεται σαν απορροή. Οι ξηρικές καλλιέργειες, όπως το σιτάρι, είναι αυτές που θα επηρεαστούν πρώτες και σε μεγάλο βαθμό. Το καλαμπόκι για παράδειγμα δεν θα επηρεαστεί άμεσα, όμως θα έχει ανάγκη από πολύ περισσότερη άρδευση».
Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός έχει εδώ και καιρό χτυπήσει καμπανάκι: αν η κλιματική αλλαγή συνεχιστεί, στην Ελλάδα το μέλλον θα θυμίζει κάτι από Αφρική.
Ευ.Λέκκας: «Καυτό» το φετινό καλοκαίρι
Τους φόβους για θερμότερο καλοκαίρι επιβεβαιώνει και με δηλώσεις του ο καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης φυσικών καταστροφών, Ευθύμιος Λέκκας. Μιλώντας στην πρωινή εκπομπή του MEGA για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2023 σχολίασε τις προβλέψεις για το επίπεδο που θα κυμανθούν οι θερμοκρασίες το φετινό καλοκαίρι: «Είναι πιθανό να έχουμε το πιο θερμό καλοκαίρι. Σε ολόκληρο τον κόσμο οι προοπτικές για το επόμενο καλοκαίρι είναι δυσοίωνες. Και αυτό το υπογραμμίζουν οι μεγάλές θερμοκρασίες οι οποίες αυτή την στιγμή υπάρχουν στην Ισπανία, στην Γαλλία αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου. Η Ανατολική Μεσόγειος είναι η πιο ευαίσθητη περιοχή σε όλα αυτά τα φαινόμενα. Όλα αυτά εντάσσονται σε αυτό που λέμε κλιματική κρίση».
Σχετικά με την κλιματική κρίση ο καθηγητής ανέφερε: «Κλιματική κρίση σημαίνει ότι αυξάνει η θερμοκρασία αργά και σταθερά, λόγω της ανθρωπογενούς παρέμβασης και αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας δημιουργεί τεράστια προβλήματα. Όχι μόνο από την άποψη εκδήλωσης πυρκαγιών, της μόλυνσης της ατμόσφαιρας, της βιοποικιλότητας, όλα αυτά ουσιαστικά καταλήγουν στην ερημοποίηση. Μία ”Σαχάρια εικόνα”, όπου δεν υπάρχει βιοποικιλότητα και κυρίως δεν υπάρχει η επάρκεια νερού και υπάρχει απογύμνωση του εδάφους και βεβαίως δασικές φωτιές».
«Εκείνο που μας απασχολεί είναι να δούμε τη συνεχή αύξηση της θερμοκρασίας, διαχρονικά σε μία δεκαετία με δεκαπενταετία. Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει η γενική εικόνα», τόνισε ο καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών.
Για τα μέτρα πρόληψης που θα μπορούσαμε να πάρουμε ο κ. Λέκκας πρότεινε: «Μπορούμε να πάρουμε και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο και πρέπει να δημιουργηθεί μια κουλτούρα για να παίρνουμε μέτρα, σαν κράτη, σαν άτομα και σαν ομάδες, είναι πολύ σημαντικό αυτό».
«Σε δύο χρόνια η θάλασσα θα μπει μέσα»
Ανησυχητικά είναι τα σενάρια και για την στάθμη του νερού. Ειδικά για την Ελλάδα υπογράμμισε ο καθηγητής: «Το μείζον πρόβλημα είναι να διατηρήσουμε και τα επιφανειακά νερά, αλλά κυρίως τα υπόγεια νερά. Στην Μύκονο αυτή την στιγμή υπάρχουν χιλιάδες γεωτρήσεις, οι οποίες αντλούν όσο νερό μπορούν να αντλήσουν, αλλά μέσα σε δύο χρόνια θα έχουμε υφαλμύρωση, δηλαδή θα ”μπει” η θάλασσα μέσα. Αυτό είναι ένα φαινόμενο που δεν αναστρέφεται».
με Αριθμό Μητρώου 12691
