Διεθνής ελληνική διάκριση για “Τα αίτια του χρέους της Ελλάδος”

Του Γιώργου Ατσαλάκη

Ένα άρθρο μας που δημοσιεύθηκε το 2019 με τίτλο «Τα αίτια του χρέους της Ελλάδος» στο Αμερικάνικο επιστημονικό  περιοδικό International Journal of Sustainable Economies Management, (https://www.igi-global.com/article/the-causes-of-the-greek-debt-problem/251201) αξιολογήθηκε και επιλέχθηκε να συμπεριληφθεί ως ένα από τα καλύτερα άρθρα ακαδημαϊκής έρευνας, σε ειδικό τόμο με την ονομασία «Ερευνητική Ανθολογία για τη Μακροοικονομία και την Επίτευξη της Παγκόσμιας Σταθερότητας», 1906 σελίδων (Hardcover+ e-book $2,255.00) (https://www.igi-global.com/book/research-anthology-macroeconomics-achievement-global/308008).

Αποτελεί μια πολύ σημαντική αναγνώριση για το έργο που επιτελείται  και τα υψηλά ποιοτικά ευρήματα του εργαστηρίου Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Περίληψη του άρθρου: 

Τα καλά δημόσια οικονομικά είναι η βασική προϋπόθεση για την ευημερία ενός κράτους. Ενώ τα προβληματικά  δημόσια οικονομικά καταστρέφουν ένα κράτος.  Τα καλά δημόσια οικονομικά εξαρτώνται από την ορθολογική άσκηση της δημόσιας οικονομικής πολιτικής. Επίσης με καλά δημόσια οικονομικά είναι δυνατή ή άσκηση σωστής πολιτικής με ανθρώπινο πρόσωπο για τους πολίτες.

Μικρές ομάδες συμφερόντων έχουν δυσανάλογη οργανωτική ισχύ συλλογικής δράσης (διεκδίκησης). Μεγάλες ομάδες όπως οι φτωχοί και οι άνεργοι, παρόλο που αποτελούνται από πολλά άτομα, δεν έχουν επιλεκτικά κίνητρα για να τους δοθεί η δυνατότητα να οργανωθούν ώστε να επιτύχουν διεκδικήσεις ή να αντιμετωπίσουν την εκμετάλλευσή τους  από ισχυρές μικρές ομάδες συμφερόντων.

Ο λόγος είναι ότι οποιοδήποτε όφελος προκύπτει από οργανωμένη διεκδίκηση θα μοιραστεί σε πάρα πολλά μέλη οπότε το όφελος κάθε μέλους είναι απειροελάχιστο σε σχέση με την προσπάθεια που θα πρέπει να καταβάλει (the free riding issue).

Αντίθετα οι μικρές ομάδες, όπως, λίγες μεγάλες επιχειρήσεις ή οι λίγοι εύποροι ιδιώτες, ή οι μικρές επαγγελματικές ομάδες ή συνδικαλιστικά σωματεία κ.λπ., αν και αποτελούνται από μικρό αριθμό μελών, μπορούν να οργανωθούν σε λόμπι με σχετική  ευκολία καθόσον το όφελος από διεκδικήσεις για κάθε μέλος της ομάδας μπορεί να είναι πολύ σημαντικό.

Η δράση των  ομάδων ειδικών συμφερόντων μπορεί να είναι επιζήμια στο γενικό καλό και στην οικονομική μεγέθυνση, στην πλήρη απα­σχόληση, στις ίσες ευκαιρίες, στην κοινωνική κινητικότητα και στη συνετή διακυβέρνηση. Στην χώρα μας, οι ομάδες αυτές ήταν ο βασικός μοχλός πίεσης για αύξηση των δημοσίων δαπανών και κατά επέκταση της αύξησης του  δημοσίου χρέος για την κάλυψη των δαπανών εμποδίζοντας κάθε προσπάθεια συνετής διακυβέρνησης.

Αντί τα πολιτικά κόμματα να κρατούν θωρακισμένα τα δημόσια ταμεία από τις πιέσεις των μικρών, αλλά ισχυρών ομάδων και να μεριμνούν για την  δίκαιη διανομή των κρατικών παροχών, εφευρίσκαν τρόπους να ξεγελάσουν τους πολίτες ώστε να μη γίνει αντιληπτό ότι ανοίγουν τις πόρτες των δημόσιων ταμείων στις ευνοούμενες ομάδες συμφερόντων, είτε για να προσελκύσουν τα μέλη τους ως κομματικούς τους πελάτες, είτε για να αποφύγουν συντονισμένες ενέργειές τους με σημαντικές επιπτώσεις στο εκλογικό σώμα και την κοινωνία (δημόσιες συγκοινωνίες κτλ.).

Οι ομάδες συμφερόντων ήταν τόσο άπληστες ώστε όταν τα χρήματα των φορολογουμένων δεν τους ήταν αρκετά, πίεζαν ή και εκβίαζαν το κράτος να δανειστεί για να τους μοιράσει ακόμα περισσότερα χρήματα χωρίς ενδοιασμό για τις συνέπειες του υπερδανεισμού. Έτσι καταλήξαμε  στην υπερδιόγκωση των δαπανών του κράτους με αποτέλεσμα το κράτος να υπερδανείζεται για να εξυπηρετούνται  οι  κρατικές δαπάνες.

Οι δαπάνες του κράτους από το 2000-2009

Είναι ενδεικτικό ότι οι πρωτογενείς δαπάνες του κράτους από το 2000 έως το 2009  αυξήθηκαν κατά 135%. Δηλαδή μέσα σε μια δεκαετία οι πολίτες θα έπρεπε να πληρώνουν φόρους για να συντηρούν πάνω από δύο κράτη: το επίπεδο δαπανών που είχε το κράτος μέχρι το 2000 και τις δαπάνες ακόμα ενός κράτους μετά το 2000- 2009.

Η επίγνωση του στρεβλού ρόλου των ομάδων συμφερόντων, από ολοένα και περισσότερα άτομα, αλλά κυρίως από αυτούς που αποφασίζουν δημόσιες πολιτικές, θα περιορίσει σημαντικά τις απώλειες της κοινωνίας από την δράση τους, και θα τις αποδυναμώσει από την πίεση για αύξηση των  δημοσίων δαπανών.

Αυτή είναι μια προσδοκία που αφορά όλους όσους ενστερνίζονται μια κοινωνία που βαθμιαία θα ελαχιστοποιεί τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.

Η αποκάλυψη του ρόλου των ομάδων συμφερόντων και η αφαίρεση των προνομίων τους, θα μεταμορφώσει την Ελλάδα σε μια υγιή κοινωνία και οικονομία και θα αποτρέψει την επανάληψη πιέσεων για αλόγιστες κρατικές δαπάνες, που οδηγούν σε αλόγιστο δανεισμό και αλόγιστη φορολογία.

Το παράδειγμα του Καναδά στην αντιμετώπιση του Δημόσιου χρέους, όπου προχώρησε στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις αγνοώντας τις πιέσεις των ομάδων συμφερόντων επιβεβαιώνει την ορθότητα του παρόντος άρθρου.

Αναπληρωτής Καθηγητής Γιώργος Σ. Ατσαλάκης, Οικονομολόγος Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης Πολυτεχνείο Κρήτης

Καθηγητής Αιμίλιος Χ. Γαλαριώτης Audencia Business School, France  Αντιπρύτανης για την Έρευνα

Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης Πολυτεχνείο Κρήτης Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών της Ισπανίας

Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων Distinguished Research Professor, Audencia Business School, France