Η άνοδος των τιμών ανάγκασε τις κεντρικές τράπεζες σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες να αυξήσουν τα επιτόκιά τους τις τελευταίες εβδομάδες. Οι οργανισμοί αυτοί είναι υπεύθυνοι για τις προσπάθειες συγκράτησης των αυξανόμενων τιμών που απειλούν να προκαλέσουν χάος στους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών τους επόμενους μήνες.
Οι δυτικές οικονομίες βιώνουν σήμερα δύο μεγάλα σοκ που ανεβάζουν το κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών.
- Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει οδηγήσει σε εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων.
- Δεύτερον, υπήρξε πληθωρισμός βιομηχανικών αγαθών σε επίπεδα ρεκόρ λόγω της υποτονικής προσφοράς ως απάντηση στο COVID-19.Το παρακάτω γράφημα δείχνει τις κύριες συνιστώσες του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ. Όλα τα είδη αυξάνονται, αλλά ο υψηλότερος ετήσιος πληθωρισμός παρατηρείται στην ενέργεια (42% τον Ιούνιο του 2022), ακολουθούμενος από τα τρόφιμα. Οι υψηλές τιμές των τροφίμων και της ενέργειας διαχέονται στα πραγματικά εισοδήματα, οδηγώντας σε πτώση των προσδοκιών των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση.
Οι επιχειρήσεις υποφέρουν επίσης λόγω της έλλειψης προμηθειών και των υψηλών τιμών ενέργειας.
Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη έχει επιταχυνθεί λόγω της επαναλειτουργίας της οικονομίας μετά το lockdown, των υψηλών ποσών συσσωρευμένων αποταμιεύσεων των νοικοκυριών και της δημοσιονομικής στήριξης για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας.
Η εικόνα είναι σε γενικές γραμμές παρόμοια στο Ηνωμένο Βασίλειο και είναι ασφαλές να πούμε ότι ο πληθωρισμός σήμερα εισάγεται από το εξωτερικό και στις δύο οικονομίες.
Ως αποτέλεσμα, η Τράπεζα της Αγγλίας πραγματοποίησε τον Αύγουστο τη μεγαλύτερη αύξηση των επιτοκίων της εδώ και σχεδόν 30 χρόνια, ανεβάζοντας τα βρετανικά επιτόκια στο 1,75%.
Πριν από αυτό, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αύξησε το βασικό της επιτόκιο για τρίτη φορά φέτος, πραγματοποιώντας τη δεύτερη αύξηση κατά 0,75% στις 27 Ιουλίου.
Η ΕΚΤ προχώρησε στη μεγαλύτερη αλλαγή επιτοκίων εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία στις 21 Ιουλίου, όταν αύξησε τα επιτόκια κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, αψηφώντας τις προσδοκίες της αγοράς για αύξηση κατά ένα τέταρτο της μονάδας.
Μπορεί η αλλαγή κατά ένα τέταρτο της ποσοστιαίας μονάδας να μην ακούγεται μεγάλη, αλλά οι κινήσεις αυτές έχουν σχεδιαστεί για να βελτιώσουν την οικονομία, διατηρώντας παράλληλα την ισορροπία μεταξύ της αποτροπής του πληθωρισμού (όταν οι τιμές αυξάνονται και τα χρήματα των πολιτών δεν μπορούν να αγοράσουν τόσα πολλά) και της διατήρησης της οικονομικής ανάπτυξης.
Οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να ευθυγραμμίσουν τον πληθωρισμό με τους στόχους τους για “σταθερότητα των τιμών”, που για την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Αγγλίας σημαίνει πληθωρισμό 2%
Εργαλεία της κεντρικής τράπεζας για ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής
Οι πρόσφατες αυξήσεις των επιτοκίων αποτελούν επίσης μέρος των σχεδίων των κεντρικών τραπεζών για την “ομαλοποίηση” της νομισματικής πολιτικής μετά τις στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάσχεση των επιπτώσεων της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Μαζί με την επακόλουθη κρίση δημόσιου χρέους στη ζώνη του ευρώ, η χρηματοπιστωτική κρίση κατέστρεψε πολλά νοικοκυριά, επιχειρήσεις και τράπεζες.
Ως απάντηση, η ΕΚΤ ξεκίνησε τη μη συμβατική νομισματική πολιτική της το 2013.
Ήθελε να προσπαθήσει να επαναφέρει τον πληθωρισμό σε επίπεδα που να συνάδουν με τον στόχο της σταθερότητας των τιμών του 2% και να δώσει κίνητρα στις τράπεζες να δανείζουν τις επιχειρήσεις ως έναν τρόπο για την τόνωση της οικονομίας μετά την ύφεση. Αυτό περιελάμβανε τη χρήση εργαλείων όπως:
- καθοδήγηση προς τα εμπρός, όταν η κεντρική τράπεζα συζητά ανοιχτά τις προσδοκίες της αγοράς για τα μελλοντικά επίπεδα των επιτοκίων
- αρνητική πολιτική επιτοκίων, με στόχο ονομαστικά επιτόκια κάτω του 0%
- στοχευμένες πράξεις μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, παρέχοντας φθηνή χρηματοδότηση στους δανειστές
- προγράμματα αγοράς περιουσιακών στοιχείων, όταν η κεντρική τράπεζα αγοράζει περιουσιακά στοιχεία όπως κρατικά ομόλογα, εταιρικά ομόλογα και τίτλους που εξασφαλίζονται με περιουσιακά στοιχεία.
Και δεν ήταν μόνο η ΕΚΤ. Άλλες κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Αγγλίας και της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, αντέδρασαν ενισχύοντας τη ρευστότητα στον τραπεζικό τομέα και μειώνοντας επιθετικά τα επιτόκια.
Η Τράπεζα της Ιαπωνίας έχει υιοθετήσει παρόμοια μέτρα από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, μετά την κατάρρευση των τιμών των κατοικιών και των μετοχών της
Το σίγουρο είναι ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει ανεπιθύμητα υψηλός για κάποιο χρονικό διάστημα
Οι κεντρικές τράπεζες χρησιμοποίησαν επίσης την ποσοτική χαλάρωση για να δώσουν ώθηση στις οικονομίες τους μετά την επιδημία του COVID-19.
Πώς οι τράπεζες θα επηρεάσουν τον πληθωρισμό
Αυτές τις ημέρες, οι πιο πρόσφατες αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών αντανακλούν την αλλαγή των στρατηγικών ως απάντηση σε μια νέα οικονομική εικόνα, ιδίως σε σχέση με τις προσδοκίες ορισμένων κεντρικών τραπεζών ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός για κάποιο χρονικό διάστημα.
Ελπίζουν ότι οι τρέχουσες προσπάθειες για την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής μετά τη χρήση των εργαλείων μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση που αναφέρθηκαν παραπάνω και η απουσία νέων διαταραχών θα βοηθήσουν στην εξομάλυνση των παγκόσμιων συμφορήσεων στον εφοδιασμό και στη σταθεροποίηση του ενεργειακού κόστους. Αυτό αναμένεται να ωθήσει τον πληθωρισμό προς τους στόχους τους.
Αλλά η ισορροπία είναι το κλειδί. Όσον αφορά τον άμεσο αντίκτυπο αυτών των κινήσεων, οι αυξήσεις των επιτοκίων θα δημιουργήσουν υψηλότερες αποπληρωμές ενυπόθηκων δανείων, ιδίως για τους νέους δανειολήπτες καθώς και για όσους έχουν ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα έχουν λιγότερα χρήματα για να ξοδέψουν αλλού.
Ο αυξανόμενος πληθωρισμός – και συνεπώς η αβεβαιότητα για το μέλλον – μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μείωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, συμπαρασύροντας ακόμη περισσότερο τις δαπάνες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Ελπίδα από την αγορά εργασίας
Ένα φωτεινό σημείο για την οικονομία αυτή τη στιγμή είναι η ισχύς της αγοράς εργασίας. Υπάρχουν ευκαιρίες απασχόλησης σε πολλούς τομείς και η ζήτηση εργασίας από τους εργοδότες είναι ισχυρή.
Όμως, η υψηλή απασχόληση σημαίνει επίσης ότι οι άνθρωποι έχουν περισσότερα χρήματα για να ξοδέψουν και αυτό ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργηθεί υπερβάλλουσα ζήτηση, η οποία θα αυξήσει τον πληθωρισμό.
Για να προφυλαχθούν από αυτό το αποτέλεσμα, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να στοχεύσουν την αύξηση των δημόσιων δαπανών σε τομείς που έχουν απόλυτη ανάγκη, αντιμετωπίζοντας παράλληλα με τις κεντρικές τράπεζες τις πιέσεις του κόστους ζωής.
Και για τις επιχειρήσεις, καθώς συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος και διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού, η διαφοροποίηση από περισσότερες από μία τοποθεσίες εφοδιασμού θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση του κόστους και να μεταφερθεί στις τιμές για τους καταναλωτές.
Το σίγουρο είναι ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει ανεπιθύμητα υψηλός για κάποιο χρονικό διάστημα.
Οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση της ισορροπίας που απαιτείται για τη μείωση του κόστους διαβίωσης χωρίς να επιβραδυνθεί η οικονομία.
ΠΗΓΗ: https://theconversation.com
με Αριθμό Μητρώου 12691
