Ενεργειακή κρίση και ο ρόλος ΗΠΑ, Ρωσίας, Ανανεώσιμων Πηγών

Ο άνθρακας ήταν η σημαντικότερη πηγή κάλυψης της αύξησης του ηλεκτρισμού μέσα στο 2021, με το ιστορικά υψηλότερο ποσοστό αύξησης της τελευταίας 20ετίας, του 59%.

27 Απριλίου 2022 - 13:54

Διαφήμιση

Του Γιάννη Μανιάτη

Οι ΗΠΑ είναι πλέον ο μεγαλύτερος παγκόσμιος παραγωγός φυσικού αερίου. Η Ελλάδα, στις ευρωπαϊκές χώρες με τη μικρότερη συμμετοχή του φυσικού αερίου στην τελική κατανάλωση ενέργειας (μόλις 7%). Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Ιταλία στις χώρες υψηλής συμμετοχής (30-40%). Αντί οι ανανεώσιμες πηγές να αντικαθιστούν τον πολύ πιο ρυπογόνο άνθρακα, τα τελευταία χρόνια, λόγω αυξημένων τιμών, αντικαθιστούν μονάδες που χρησιμοποιούν το λιγότερο ρυπογόνο, αλλά πολύ ακριβότερο, φυσικό αέριο.

Το 2021, ο άνθρακας κάλυψε το 59% της αύξησης ζήτησης σε ηλεκτρισμό, ενώ οι ανανεώσιμες, μόνο το 29% της αύξησης ζήτησης. Η παγκόσμια πρόκληση πράσινης μετάβασης συνεχίζει να είναι εξαιρετικά δύσκολη, αφού το 2020, τα ορυκτά καύσιμα αποτελούσαν το 79% της παγκόσμιας πρωτογενούς ενέργειας, ενώ οι κάθε είδους ανανεώσιμες, μόλις το 11%.

Το 2021, οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου (Φ.Α.) με 915 δις κυβ.μέτρα/έτος (bcm/έτος), με δεύτερη τη Ρωσία (639 δις κυβ.μέτρα/έτος), και τρίτο το Ιράν (251 δις κυβ.μέτρα/έτος). Στην ομάδα παραγωγών χωρών με παραγωγή 100-200 δις κυβ.μέτρα/έτος ανήκουν Κίνα, Κατάρ, Καναδάς, Αυστραλία, Σαουδική Αραβία και Νορβηγία.

Η συμμετοχή του Φ.Α στην τελική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ το 2021, ήταν κατά μέσο όρο 17%. Η μεγαλύτερη συμμετοχή εμφανίζεται στη Μεγ. Βρετανία με 42%, την Ολλανδία με 38%, την Ουγγαρία με 32%, την Ιταλία με 31%, το Βέλγιο με 29%. Χώρες με τη μικρότερη συμμετοχή του Φ.Α στην τελική κατανάλωση ενέργειας είναι η Ισπανία και Εσθονία με 9% η κάθε μία, η Λετονία με 8%, η Ελλάδα με 7%, η Φινλανδία με 3% και η Βόρεια Μακεδονία με 2%.

Στην πορεία απεξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο, η σημαντικότερη βοήθεια αναμένεται να προέλθει από εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), με πρώτη αυτήν που περιλαμβάνεται στην πολιτική συμφωνία Μπάιντεν – Φορ ντερ Λάιεν, για προμήθεια 15 bcm από τις ΗΠΑ μέσα στο 2022. Παραμένει όμως τεράστιο παγκόσμιο πρόβλημα, το γεγονός ότι η διεθνής ικανότητα παραγωγής LNG είναι μόνο της τάξης των 600 bcm/έτος, με ελάχιστα περιθώρια αύξησης, ενώ αντίθετα, η διεθνής ικανότητα αεριοποίησης είναι σχεδόν διπλάσια. Η χαρακτηριστικότερη περίπτωση ανισορροπίας εμφανίζεται στην Ευρώπη (μοναδική περίπτωση σε παγκόσμιο επίπεδο), με ελάχιστη ικανότητα μονάδων υγροποίησης και υπερδεκαπλάσια ικανότητα μονάδων αεριοποίησης.

Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση, ανέτρεψε τη μέχρι το 2019, ομαλή πορεία αντικατάστασης, του πιο ρυπογόνου ορυκτού καυσίμου, του άνθρακα, από εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα τελευταία τρία χρόνια (2019-2021), η συνεχιζόμενη με τον ίδιο ρυθμό εγκατάσταση ανανεώσιμων (42-44 TWh/έτος), αντί να αντικαθιστά τον πολύ πιο ρυπογόνο άνθρακα (που η μείωση του έπεσε από τις -34 TWh/έτος στις -7 TWh/έτος), αντικαθιστά το πολύ πιο ακριβό φυσικό αέριο.

Έτσι, ενώ πριν την κρίση ακρίβειάς του, η αντικατάσταση του Φ.Α. ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, αντίθετα τα τρία τελευταία χρόνια, ακριβώς λόγω της εκτόξευσης της τιμής του, υφίσταται την μεγαλύτερη μείωση σε σχέση με όλες τις άλλες πηγές ενέργειας (-23 TWh/έτος).

Η τεράστια πρόκληση της πράσινης μετάβασης που αντιμετωπίζει ο πλανήτης εμφανίζεται ανάγλυφα στις ποσότητες πρωτογενούς ενέργειας που παράγουν σήμερα οι διάφορες πηγές. Από ένα σύνολο 588 EJ παγκόσμιας κατανάλωσης, το σύνολο των Ανανεώσιμων (φωτοβολταϊκά, αιολικά υδροηλεκτρικά, βιοενέργεια) δεν ξεπερνά τα 66 EJ (11%) και η πυρηνική ενέργεια τα 29 EJ (4,9%).

Η απεικόνιση αυτή καταγράφει με ενάργεια και σαφήνεια την τεράστια πρόκληση που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα προκειμένου να αντικαταστήσει τα συνολικά 466 EJ των ορυκτών καυσίμων (79% της συνολικής ενέργειας), με πράσινες μορφές μέχρι το 2050.

Ο άνθρακας ήταν η σημαντικότερη πηγή κάλυψης της αύξησης του ηλεκτρισμού μέσα στο 2021, με το ιστορικά υψηλότερο ποσοστό αύξησης της τελευταίας 20ετίας, του 59%. Οι ανανεώσιμες (αιολικά και φωτοβολταϊκά) ακολουθούν, καλύπτοντας όμως μόνο το 29% της παγκόσμιας αύξησης της ζήτησης σε ηλεκτρισμό το 2021.