Σύνταξη: ecozen.gr
Μετά από μια μακροχρόνια διεκδίκηση, η Ελλάδα έχοντας πλέον και την UNESCO στο πλευρό της αναμένεται να ζητήσει επίσημα από τη Βρετανία την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα.
Το αίτημα θα εκφράσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στον Βρετανό ομόλογο του Μπόρις Τζόνσον, την Τρίτη, κατά την προγραμματισμένη επίσκεψη του στο Λονδίνο.
Το σημαντικότερο επιχείρημα της χώρας μας είναι πως τα Μάρμαρα του Παρθενώνα δεν είναι όπως τα άλλα πολιτιστικά αγαθά που οι χώρες προέλευσής τους διεκδικούν την επιστροφή τους. Πρόκειται για τμήματα ενός από τα κορυφαία μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς και στο αίτημα της επιστροφής τους εξυπακούεται η ανάγκη επανένωσης των τμημάτων, ώστε το μνημείο αυτό να ξαναβρεί την ολότητά του.
Το αίτημα προς τον Μπόρις Τζόνσον
Σαφές μήνυμα έστειλε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη βρετανική εφημερίδα «The Telegraph» και στον δημοσιογράφο Γκόρντον Ράινερ, ο οποίος βρέθηκε στην Ελλάδα με αφορμή την έναρξη υλοποίησης του προγράμματος GR – ecoislands από τη Χάλκη.
«Η θέση μας είναι ξεκάθαρη. Τα Γλυπτά κλάπηκαν τον 19ο αιώνα, ανήκουν στο Μουσείο της Ακρόπολης και πρέπει να συζητήσουμε αυτό το ζήτημα σοβαρά και με ειλικρίνεια. Η άρνηση να συζητηθεί το θέμα των Γλυπτών φαντάζει σε εμένα -δεδομένων των όσων έχουν συμβεί όσον αφορά την επιστροφή πολιτιστικών θησαυρών– ως μία αναχρονιστική προσέγγιση», είπε χαρακτηριστικά.
«Πρέπει να έχεις τη δυνατότητα να εκτιμήσεις την ομορφιά του μνημείου στην πληρότητά του. Δεν μιλάμε απλώς για οποιοδήποτε μνημείο, μιλάμε για ένα μνημείο που ουσιαστικά έχει «κοπεί» στα δύο, το μισό βρίσκεται στην Αθήνα και το άλλο μισό βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Επομένως, μιλάμε για την αποκατάσταση της ολότητας του μνημείου», τόνισε.
«Θα επρόκειτο για ένα καταπληκτικό μήνυμα εκ μέρους αυτού που ο Μπόρις Τζόνσον αποκαλεί “Παγκόσμια Βρετανία” (Global Britain) εάν υπάρξει κάποια μετακίνηση σε αυτό το θέμα και το κοιτάξουν μέσα από ένα τελείως διαφορετικό πρίσμα», συνέχισε ο πρωθυπουργός.
«Είμαι βέβαιος ότι εάν υπήρχε βούληση εκ μέρος της κυβέρνησης (του Ηνωμένου Βασιλείου) για αλλαγή στάσης θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε μία διευθέτηση με το Βρετανικό Μουσείο για να δανείσουμε στο εξωτερικό πολιτιστικούς θησαυρούς οι οποίοι δεν έχουν βρεθεί ποτέ εκτός Ελλάδας», πρόσθεσε ο Κ. Μητσοτάκης.
«Δεν θέλω να υπεισέλθω σε λεπτομέρειες όσον αφορά μία διευθέτηση, διότι αυτές οι συζητήσεις είναι ευαίσθητες, αλλά θέλω να πω ανοιχτά ότι πρόθεσή μου είναι να θέσω το θέμα στον Μπόρις Τζόνσον κι ότι πιστεύω πως η βρετανική κυβέρνηση έχει να παίξει ρόλο», είπε σχετικά.
Η απόφαση της UNESCO
Υπενθυμίζεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2021 έγινε ένα καθοριστικό βήμα από τη Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO για την Προώθηση της Επιστροφής των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης.
Για πρώτη φορά υιοθετήθηκε απόφαση που αναγνωρίζει ότι η υπόθεση δεν αφορά τη συνεννόηση μεταξύ μουσείων, αλλά έχει διακυβερνητικό χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, η υποχρέωση επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα αφορά την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.
Tο ζήτημα της Επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα ήταν ένα από τα κύρια θέματα στην ημερήσια διάταξη της 22ης Συνόδου της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Xώρες Προέλευσης (ICPRCP).
Όπως αναφέρει το Υπουργείο Πολιτισμού, η Επιτροπή για πρώτη φορά φέτος, πέραν της Σύστασης (Recommentation), την οποία παγίως υιοθετεί για το θέμα, ψήφισε ομόφωνα ένα επιπλέον κείμενο που είναι Απόφαση (Decision 22 COM 17), αποκλειστικά στοχευμένη στο ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Η προστιθέμενη αξία της Απόφασης έγκειται στο ότι η Επιτροπή εκφράζει την έντονη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι η επίλυση του ζητήματος παραμένει εκκρεμής, λόγω της στάσης του Ηνωμένου Βασιλείου. Επιπλέον, καλεί επιτακτικά το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει τη στάση του και να προσέλθει σε καλόπιστο διάλογο με την Ελλάδα, υπογραμμίζοντας εμφατικά τον διακυβερνητικό χαρακτήρα της διαφοράς.
Στο κείμενο της Σύστασης αποτυπώνεται μεταξύ άλλων η ανησυχία της Επιτροπής για το γεγονός ότι η Duveen Gallery, στο Βρετανικό Μουσείο, στην οποία εκτίθενται τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι κλειστή για το κοινό, εξαιτίας των επιβεβλημένων εργασιών αποκατάστασης των φθορών της.
H υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της Διακυβερνητικής Επιτροπής, δήλωσε ότι «το αίτημα της Ελλάδας για την οριστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, τίθεται ανελλιπώς στην ημερήσια διάταξη των Συνόδων της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO, για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης (ICPRCP), από το 1984, όταν ετέθη για πρώτη φορά από τη Μελίνα Μερκούρη, ως σήμερα».
Τα γλυπτά που λείπουν από τον Παρθενώνα
Όπως τονίζει το υπουργείο Πολιτισμού στην ειδική σελίδα για την επιστροφή των Μαρμάρων: «τα γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι αυθύπαρκτα έργα τέχνης. Δημιουργήθηκαν ως αρχιτεκτονικά και συμβολικά μέρη του ναού της Αθηνάς, που χτίστηκε τον 5ο αι. π.Χ., στο απόγειο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Η σύλληψη της αρχικής ιδέας, υλοποιούμενη με την κατασκευή του κτίσματος, μετουσιώνεται στην ισορροπία διαμέσου της συμμετρίας και μορφοποιείται με το τρίγωνο που σχηματίζουν οι μετόπες, η ζωφόρος και τα αετώματα.
Το μνημείο γίνεται πλήρως κατανοητό μόνο με τα γλυπτά του και τα γλυπτά αυτά αποκτούν την πραγματική τους εννοιολογική υπόσταση μόνο πλησίον του ναού, στο φυσικό και ιστορικό τους περιβάλλον. Ο Παρθενώνας στέκεται ως κορυφαίο μνημείο, εδώ και 2.500 χρόνια και αποτελεί το ύψιστο σύμβολο της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας και της αρμονίας. Πρόκειται για το αξεπέραστο μνημείο-σύμβολο του Δυτικού πολιτισμού. Η UNESCO επέλεξε τον Παρθενώνα ως έμβλημα της και συμπεριέλαβε τον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης στον κατάλογο με τα μνημεία της παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ο Παρθενώνας, επίσης, αποτελεί την πρώτη τη τάξει εγγραφή στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Από τους 97 σωζόμενους λίθους από τη ζωφόρο του Παρθενώνα, οι 56 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 40 στην Αθήνα. Από τις 64 σωζόμενες μετόπες, οι 48 βρίσκονται στην Αθήνα και οι 15 στο Λονδίνο. Από τις 28 σωζόμενες μορφές των αετωμάτων, οι 19 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 9 στην Αθήνα. Η ζωφόρος του Παρθενώνα θεωρείται ότι απεικονίζει την Πομπή των Παναθηναίων. Οι μετόπες εικονίζουν: στην ανατολική πλευρά τη Γιγαντομαχία, στη δυτική πλευρά την Αμαζονομαχία, στη βόρεια τον Τρωικό Πόλεμο και στη νότια πλευρά τη μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπίθων. Στο ανατολικό αέτωμα αναπαριστάται η γέννηση της Αθηνάς, ενώ στο δυτικό αέτωμα η διαμάχη της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την κηδεμονία της Αθήνας.»
Από τον γλυπτό διάκοσμο του ναού σώζονται τα ακόλουθα τμήματα:
Μετόπες
Ανατολική πλευρά (Γιγαντομαχία)
- στο Μουσείο Ακρόπολης: όλες οι μετόπες (14) – στο μνημείο έχουν τοποθετηθεί αντίγραφα
Δυτική πλευρά (Αμαζονομαχία)
- στη θέση τους στο μνημείο: όλες οι μετόπες (14)
Βόρεια πλευρά (Τρωικός Πόλεμος)
- στη θέση τους ή στο Μουσείο Ακρόπολης: 13 μετόπες ακέραιες ή σε θραύσματα
Νότια πλευρά (Κενταυρομαχία)
- στη θέση της στο μνημείο: 1 μετόπη
- στο Μουσείο Ακρόπολης: 11 μετόπες ακέραιες ή σε θραύσματα
- στο Βρετανικό Μουσείο: 16 μετόπες ακέραιες ή σε θραύσματα (θραύσματα των 6 από αυτές φυλάσσονται και στο Μουσείο Ακρόπολης)
Αετώματα
Ανατολικό αέτωμα (γέννηση της Αθηνάς)
- στο Μουσείο Ακρόπολης: 4 μορφές (C, H, N, P)
- στο Βρετανικό Μουσείο: 10 μορφές (A, B, D, E, F, G, K, L, M, O)
Δυτικό αέτωμα (αγώνας Αθηνάς και Ποσειδώνα)
- στο Μουσείο Ακροπόλεως: 8 μορφές (B, E, J, K, S, U, V, W)
- στο Βρετανικό Μουσείο: 4 μορφές (A, P, Q, T)
- θραύσματα της ίδιας μορφής στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακροπόλεως: 6 μορφές (C, H, L, M, N, O)
Ζωφόρος
Απεικόνιζε τα Μεγάλα Παναθήναια και την αποτελούσαν 115 λίθοι (119 ανάγλυφες επιφάνειες, δεδομένου ότι οι γωνιαίοι λίθοι αριθμούνται διπλά). Από αυτούς σώζονται πλήρεις ή σε θραύσματα 112 λίθοι. Ειδικότερα:
Δυτική πλευρά (σώζονται και οι 16 λίθοι)
- στο Μουσείο Ακρόπολης: 13 λίθοι
- στο Βρετανικό Μουσείο: 2 λίθοι
- θραύσματα του ίδιου λίθου στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακρόπολης: 1 λίθος
Νότια πλευρά (σώζονται 41 λίθοι)
- στη θέση τους στο μνημείο: 2 λίθοι
- στο Μουσείο Ακρόπολης: 12 λίθοι
- στο Βρετανικό Μουσείο: 24 λίθοι
- θραύσματα του ίδιου λίθου στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακρόπολης: 3 λίθοι
Βόρεια πλευρά (σώζονται 46 λίθοι)
- στο Μουσείο Ακροπόλεως: 24 λίθοι
- στο Βρετανικό Μουσείο: 15 λίθοι
- θραύσματα του ίδιου λίθου στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακρόπολης: 7 λίθοι
Ανατολική πλευρά (σώζονται 9 λίθοι)
- στο Μουσείο Ακρόπολης: 3 λίθοι
- στο Βρετανικό Μουσείο: 1 λίθος
- θραύσματα του ίδιου λίθου στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Ακρόπολης: 5 λίθοι
με Αριθμό Μητρώου 12691
