Τρύπα του όζοντος: Φέτος καταγράφηκε μεγαλύτερη από την Ανταρκτική

Η τρύπα του όζοντος, που αναπτύσσεται κάθε χρόνο πάνω από τον Νότιο Πόλο, είναι «μάλλον μεγαλύτερη από το συνηθισμένο», ενώ σήμερα καταγράφηκε μεγαλύτερη από την Ανταρκτική, σύμφωνα με τους επιστήμονες που είναι υπεύθυνοι για την παρακολούθηση της.

Ερευνητές από την Υπηρεσία Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας Copernicus αναφέρουν ότι η φετινή τρύπα μεγαλώνει γρήγορα και είναι μεγαλύτερη από το 75% των οπών του όζοντος που έχουν καταγραφεί σε αυτό το στάδιο της σεζόν από το 1979.

V.H. Peuch: «Μια μεγάλη ή μικρή τρύπα όζοντος σε ένα χρόνο δε σημαίνει απαραίτητα ότι η συνολική διαδικασία ανάκαμψης δεν προχωρά»

Το όζον υπάρχει περίπου 11-40 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης, στη στρατόσφαιρα, και λειτουργεί σαν αντηλιακό για τον πλανήτη, προστατεύοντάς το από την υπεριώδη ακτινοβολία. Κάθε χρόνο, μια τρύπα σχηματίζεται στα τέλη του χειμώνα του νότιου ημισφαιρίου, καθώς ο ήλιος προκαλεί αντιδράσεις που καταστρέφουν το όζον, οι οποίες περιλαμβάνουν χημικά ενεργές μορφές χλωρίου και βρωμίου που προέρχονται από ανθρωπογενείς ενώσεις. Σε δήλωσή της Copernicus ειπώθηκε ότι η φετινή τρύπα «εξελίχθηκε σε μια μάλλον μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη».

Ο Vincent-Henri Peuch, διευθυντής της υπηρεσίας, δήλωσε στον Guardian: «Δεν μπορούμε πραγματικά να πούμε σε αυτό το στάδιο πώς θα εξελιχθεί η τρύπα του όζοντος. Ωστόσο, η τρύπα του τρέχοντος έτους είναι εντυπωσιακά παρόμοια με αυτή του 2020, η οποία ήταν από τις βαθύτερες και μακροβιότερες -έκλεισε γύρω στα Χριστούγεννα- στα αρχεία μας από το 1979»

«Η τρύπα του όζοντος του 2021 είναι τώρα μεταξύ του 25% των μεγαλύτερων στα αρχεία μας από το 1979, αλλά η διαδικασία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Θα παρακολουθούμε την εξέλιξή του τις επόμενες εβδομάδες. Μια μεγάλη ή μικρή τρύπα όζοντος σε ένα χρόνο δε σημαίνει απαραίτητα ότι η συνολική διαδικασία ανάκαμψης δεν προχωρά όπως αναμενόταν, αλλά μπορεί να σηματοδοτήσει ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή και η έρευνα μπορεί να κατευθυνθεί στη μελέτη των λόγων πίσω από την εκδήλωση μιας συγκεκριμένης τρύπας όζοντος.»

Ο ανθρώπινος παράγοντας

Οι επιστήμονες δέχονται ότι η ελάττωση στο στρώμα του όζοντος προκαλείται από ανθρωπογενή αέρια που ονομάζονται CFC, τα οποία αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930 για χρήση σε συστήματα ψύξης, ενώ στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν ως προωθητικά σε δοχεία ψεκασμού αερολύματος. Τα χημικά αυτά μπορούν να ταξιδέψουν από την επιφάνεια της Γης στη στρατόσφαιρα.

Στη συνέχεια, όμως, στο υψόμετρο όπου βρίσκεται το στρατόσφαιρο όζον, διασπώνται από την υπεριώδη ακτινοβολία υψηλής ενέργειας. Οι επακόλουθες χημικές αντιδράσεις καταστρέφουν το όζον. Τα CFC έχουν απαγορευτεί σε 197 χώρες σε όλο τον κόσμο.

Η απαγόρευση των αλογονανθράκων

Από την απαγόρευση των λεγόμενων αλογονανθράκων, το στρώμα του όζοντος έδειξε σημάδια ανάκαμψης, αλλά είναι μια αργή διαδικασία και θα χρειαστεί μέχρι τη δεκαετία του 2060 ή  του 2070 για την πλήρη εξαφάνιση των ουσιών που σιγά σιγά εκλείπουν.

Η τρύπα του όζοντος της Αρκτικής του 2020 ήταν επίσης πολύ μεγάλη και βαθιά, και κατά την κορύφωση της έφτασε περίπου τρεις φορές το μέγεθος των ηπειρωτικών ΗΠΑ. Η τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική συνήθως φτάνει στο αποκορύφωμά της από τα μέσα Σεπτεμβρίου έως τα μέσα Οκτωβρίου.

Όταν οι θερμοκρασίες αρχίζουν να ανεβαίνουν στη στρατόσφαιρα, αργά την Άνοιξη του νότιου ημισφαιρίου, η εξάντληση του όζοντος επιβραδύνεται, η Πολική Δίνη εξασθενεί και τελικά διασπάται και -μέχρι τον Δεκέμβριο- τα επίπεδα του όζοντος επιστρέφουν συνήθως στα φυσιολογικά επίπεδα.

Πηγή: The Guardian